Συμπέρασμα, ο τόπος δεν μπορεί να είναι ο λόγος της ευτυχίας ή της δυστυχίας μας. Για να νιώθουμε ευτυχισμένοι, πρέπει να νιώθουμε πλήρεις, χωρίς άσκοπες επιθυμίες, και ο καλύτερος βοηθός σε αυτό, είναι οι ορθές κρίσεις μας. Οι εσφαλμένες κρίσεις, και μόνο αυτές, είναι υπεύθυνες για τα μαρτύρια μας, γιατί τις κουβαλάμε μαζί μας παντού και πάντα και είναι αυτές που στη τελική μας φανερώνουν τον κόσμο δυσάρεστο και ανούσιο. Σωστά λοιπόν ο Επίκτητος μας λέει: «Όπου και αν πάω, θα είναι καλά για μένα, γιατί εδώ δεν ήμουν καλά εξαιτίας του τόπου, αλλά εξαιτίας των κρίσεων μου, τις οποίες σκοπεύω να τις πάρω μαζί μου, αλλά αυτές είναι οι μόνες που μου ανήκουν και είναι αναφαίρετες». (Δ.4.7.14.)
Μετά από πολλούς αιώνες ο Κ.Π. Καβάφης εξέφρασε την ίδια άποψη στο ποίημα του Η πόλις. Εδώ ο ποιητής, χωρίς να είμαστε σίγουροι αν διαπνέεται από στωικές αντιλήψεις, κατανοεί ότι ο τόπος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να επηρεάσει από μόνος του τα συναισθήματα μας και αποδίδει τα αίτια της δυστυχίας μας σε μας τους ιδίους, στον τρόπο που σκεπτόμαστε. Το ποίημα του μας βοηθά να καταλάβουμε καλύτερα τις απόψεις των στωικών.
Η Πόλις
Είπες· «Θα πάγω σ’ άλλη γη, θα πάγω σ’ άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ’ είν’ η καρδιά μου — σαν νεκρός — θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θαμένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»
Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θά βρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες.
Πηγή:
epsilonellas.gr
