Ένα προβιοτικό βακτήριο, που βρίσκεται ακόμα και στον… τσαχλαμά, μπορεί να είναι το κλειδί για την προστασία από τον καρκίνο, την παχυσαρκία αλλά και τα αυτοάνοσα. Το διαπίστωσε μετά από πειράματα σε ποντίκια η ομάδα του Θεόφιλου Πουταχίδη, αναπληρωτή καθηγητή του Εργαστηρίου Παθολογικής Ανατομικής του Τμήματος Κτηνιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), σε συνεργασία με το Τμήμα Συγκριτικής Ιατρικής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT).
Ο Θ. Πουταχίδης, με καταγωγή από τη Χαβίαινα του Πόντου, φώτισε τα αποτελέσματα της έρευνας μοιραζόμενος με το pontos-news.gr την επιστημονική του γνώση.
Με ποιον τρόπο το θετικό προβιοτικό βακτήριο Lactobacillus reuteri που ανακαλύψατε στην πρόσφατη έρευνά σας είναι εφικτό να προστατεύσει τον άνθρωπο από τον καρκίνο, την παχυσαρκία και τα αυτοάνοσα;
Καταρχάς πρέπει να τονίσουμε ότι τα ευρήματά μας προέρχονται από πειράματα σε ποντικούς. Έτσι συνήθως ξεκινούν οι ανακαλύψεις στη βιολογική-ιατρική έρευνα. Ελπίζουμε η έρευνά μας να αποτελέσει το έναυσμα για τις κατάλληλες μελέτες που θα δείξουν εάν αυτά που βρίσκουμε στα πειραματόζωα ισχύουν και για τον άνθρωπο. Πάντως, στους ποντικούς φαίνεται ότι το προβιοτικό ενεργοποιεί τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς του ανοσοποιητικού συστήματος στον οργανισμό και ταυτόχρονα αυξάνει μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια τα επίπεδα σημαντικών ορμονών, όπως η ωκυτοκίνη, η τεστοστερόνη και οι ορμόνες του θυρεοειδούς. Έτσι αποφεύγονται οι βλαβερές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι παρατεταμένες φλεγμονές στον οργανισμό, ακόμα κι αν αυτές είναι ασυμπτωματικές.
Ποντίκια που συμμετείχαν στα πειράματα της ερευνητικής ομάδας, στα οποία χορηγήθηκε το βακτήριο Lactobacillus reuteri
Ένας αυξημένος «τόνος», ένας πιο «επιθετικός» χαρακτήρας του ανοσοποιητικού θα μπορούσαμε να πούμε, ακόμα κι αν δεν εκδηλώνεται με συμπτώματα, αυξάνει τον κίνδυνο της καρκινογένεσης και της εκδήλωσης αυτοάνοσων νοσημάτων. Από την άλλη, ένας πιο υγιής μεταβολισμός με διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων ορισμένων ορμονών που μειώνονται με την πάροδο της ηλικίας μπορεί ως ένα βαθμό να συμβάλλει θετικά στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Θα μπορεί κάποιος μέσω της λήψης αυτού του προβιοτικού να μην εμφανίσει συμπτώματα παχυσαρκίας ακόμη κι αν καταναλώνει τροφές που την προκαλούν;
Αν και αυτό ακριβώς παρατηρήσαμε στους ποντικούς, δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση χωρίς ανάλογες κι εξαντλητικές έρευνες στον άνθρωπο να απαντήσουμε θετικά σε αυτό το ερώτημα. Σε κάθε περίπτωση, ο εμπλουτισμός της διατροφής μας με προβιοτικά βακτήρια και τροφές που τα περιέχουν π.χ. οξυγαλακτικά στο γιαούρτι, το κεφίρ, το ξινόγαλα ή τον «τσαχλαμά» (που μ’ έδινε η γιάγια μ’ η Όλγα), αποτελούν μια παράμετρο της λεγόμενης «υγιεινής ζωής». Άλλες, εξίσου απαραίτητες, είναι η σωστή διατροφή γενικότερα, η άσκηση, η πνευματική και η ψυχολογική ισορροπία.
Ένα εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο ευάλωτο στην εκδήλωση ασθενειών, όπως είναι ο καρκίνος. Κατά πόσο ενδέχεται το εν λόγω βακτήριο να συντελέσει στη σταδιακή θωράκιση του ανοσοποιητικού;
Αυτό που συνήθως εννοούμε ως «εξασθένηση» του ανοσοποιητικού συστήματος έχει όντως μεγάλη σημασία και οι αρνητικές του επιπτώσεις έχουν μελετηθεί αρκετά.
Η σχέση του καρκίνου, όμως, με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού είναι πολύ πιο περίπλοκη και τα τελευταία χρόνια αποτελεί αντικείμενο εργώδους έρευνας.
Ο καρκίνος, έτσι κι αλλιώς, αναπτύσσει μηχανισμούς όχι μόνο για να αποφεύγει την αναγνώρισή του από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, αλλά πολλές φορές και για να τα «εκμεταλλεύεται» για την ανάπτυξή του, δηλαδή προς όφελός του. Έτσι, ακόμα κι ένα «ισχυρό» ανοσοποιητικό αποδεικνύεται τελικά ανίσχυρο απέναντί του. Περισσότερη σημασία έχει ένα «ισορροπημένο» ανοσοποιητικό που αντιδρά όπως πρέπει, τη στιγμή που πρέπει από τη μια, αλλά και σταματά τη δράση του έγκαιρα, όταν αυτή δεν χρειάζεται πια, από την άλλη. Με αυτή την έννοια ο χαρακτήρας του ανοσοποιητικού συστήματος στους ποντικούς που λαμβάνουν το βακτήριο φαίνεται ότι συμβάλλει στη μείωση της εμφάνισης καρκίνου σε αυτούς.
Πότε υπολογίζεται ότι θα μπορεί να εφαρμοστεί και σε ανθρώπους;
Εμείς ως κτηνίατροι συνεχίζουμε τις έρευνές μας σε πειραματόζωα. Σε συνεργασία με γιατρούς, όμως, στοχεύουμε στο άμεσο μέλλον σε κλινικές δοκιμές στον άνθρωπο ξεκινώντας όχι από τον καρκίνο, αλλά από άλλες πιο «απλές» επιδράσεις των ωφέλιμων βακτηρίων. Δηλαδή, από αυτές που παρατηρήσαμε σε σχέση με την ταχύτερη επούλωση των πληγών και την υγεία του δέρματος γενικότερα.
Ο καρκίνος είναι μια πολύ περίπλοκη ασθένεια και πάντα, βέβαια, είναι ο σημαντικότερος ερευνητικός μας στόχος. Προσπαθούμε αυτό τον καιρό να εντοπίσουμε τα πλέον δραστικά συστατικά των βακτηρίων και τους μηχανισμούς πίσω από τη δράση τους. Εάν τα αποτελέσματά μας στις έρευνες για την υγεία του δέρματος στον άνθρωπο είναι ενθαρρυντικά, αυτό θα είναι μια απόδειξη ότι κάποιες από τις επιδράσεις των βακτηρίων που παρατηρήσαμε στα ποντίκια παρατηρούνται και στον άνθρωπο.
Λεμφοκύτταρα στο μικροσκόπιο. Μαζί με τα κύτταρα παρουσίασης σχηματίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Έτσι, θα μπορέσουμε στο απώτερο μέλλον να προχωρήσουμε με προσεκτικά σχεδιασμένα βήματα και στην έρευνα για τον καρκίνο στον άνθρωπο. Με τόσα «εάν», βέβαια, καταλαβαίνετε ότι δεν μπορώ να απαντήσω την ερώτησή σας με ακρίβεια. Αλλά έτσι είναι η έρευνα γενικότερα… Έτσι κι οι ερευνητές. Πρέπει να μιλούν με σιγουριά μόνο όταν υπάρχουν στέρεα δεδομένα. Κι έτσι πρέπει να είναι ειδικότερα, όταν ερευνούν μια τόσο χαοτικά περίπλοκη, δύσκολη και θανατηφόρα ασθένεια όπως η «επάρατη».
Αν χορηγηθεί σε μια έγκυο, είναι πιθανό να συμβάλει στο να γεννηθεί ένα μωρό με αυξημένη ανθεκτικότητα απέναντι σε διάφορες ασθένειες;
Όλο και περισσότερα ερευνητικά δεδομένα, μαζί με αυτά της δικής μας ερευνητικής ομάδας, συνηγορούν σε αυτό. Φαίνεται ότι αυτό που για τον καθένα μας θα είναι η «χλωρίδα» του εντέρου του, επηρεάζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα πρώτα «ερεθίσματα» του ανοσοποιητικού από βακτήρια που περνούν στο γαστρεντερικό μας σύστημα κατά την περιγεννητική περίοδο. Κυρίως όμως κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού τοκετού.
Φυσικά, τα βακτήρια που έχει η μητέρα στον οργανισμό της είναι τα πρώτα που λαμβάνει με διάφορους τρόπους ένα νεογέννητο. Πολλοί επιστήμονες αποδίδουν τα αυξημένα ποσοστά ορισμένων ασθενειών στις προηγμένες, σύγχρονες κοινωνίες στη μειωμένη έκθεση των βρεφών σε βακτήρια. Οι καισαρικές τομές, οι εξαντλητικά αυστηρές συνθήκες υγιεινής και τα αντιβιοτικά είναι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να μειώσουμε τις συνθήκες υγιεινής στα νεογέννητα και τα βρέφη. Επίσης, η καισαρική τομή και τα αντιβιοτικά είναι τις περισσότερες φορές απολύτως αναγκαία. Ο θηλασμός και τα ωφέλιμα προβιοτικά βακτήρια που είναι απολύτως ασφαλή, αφού υπάρχουν ακόμα και στο μητρικό γάλα, φαίνεται να αποτελούν την καλύτερη λύση για τη δημιουργία μιας χλωρίδας του εντέρου που θα συμβάλλει στην καλή υγεία του οργανισμού εφ’ όρου ζωής.
Απαιτείται εργώδης έρευνα για να εντοπιστούν ακριβή δεδομένα ιδίως όταν πρόκειται για θανατηφόρες ασθένειες
Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας να αναπτύσσει συνεχώς αντισώματα;
Σωστή διατροφή, άσκηση, και όσο γίνεται λιγότερο άγχος και στενοχώρια.
Μιλήστε μας λίγο για την ποντιακή σας καταγωγή. Ποιο χαρακτηριστικό στοιχείο της ποντιακής παράδοσης έβαλε το λιθαράκι του στο να γίνετε ο άνθρωπος που είστε σήμερα;
Ο πατέρας μου ο Τιμόθεος, γιος του Θεόφιλου και της Όλγας, είναι Πόντιος. Η περιοχή καταγωγής από τον Πόντο είναι η Χαβίαινα ή Χαβίανα. Η μητέρα μου Χρυσάνθη δεν είναι, αλλά κι αυτή νομίζω ότι παραδέχεται πως και μοιάζω και είμαι το περισσότερο Πόντιος. Τα στοιχεία της ποντιακής παράδοσης σίγουρα αποτελούν για εμένα έμπνευση. Πρώτα-πρώτα αυτός ο απίστευτος έρωτας των Πόντιων γονιών μας και των γονιών τους για τις σπουδές και τα γράμματα. Ο Πόντιος γονέας είναι έτοιμος να θυσιάσει και τον εαυτό του για τις σπουδές των παιδιών του. Ύστερα αυτή η αλύγιστη μαχητικότητα, η ασυμβίβαστη επιμονή στις αρχές και τις αξίες όπως μας παραδόθηκαν καθαρές μέσα απ” τη μακραίωνη πορεία του Ελληνισμού.
«’Σ σον πόλεμον τραντέλλενας…»
Ανατρέχοντας στην ιστορία, πολλοί ήταν οι επιστήμονες με ποντιακή καταγωγή, από τον αστρονόμο Ηρακλείδη τον Ποντικό και τον γεωγράφο Στράβωνα από την Αμάσεια μέχρι και εκπροσώπους στη σύγχρονη εποχή. Πού αποδίδετε αυτό το φαινόμενο;
Νομίζω πως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι Πόντιοι είναι κατά βάση Ίωνες. Η πλειονότητα των επιστημόνων και των φιλοσόφων της Αρχαιότητας ανήκαν σε αυτή την αρχαία ελληνική φυλή. Δεν πιστεύω στην ανωτερότητα των φυλών και νομίζω ότι κάθε άνθρωπος έχει τα χαρίσματά του, όπως του τα ’δωσε ο Θεός. Αλλά φαίνεται πως οι Ίωνες ιστορικά έχουν κάποια ιδιαίτερη κλίση προς στην επιστήμη. Ίσως κι αυτός ο έρωτας των «γραμμάτων» που ανέφερα πιο πάνω αναφερόμενος στον Πόντιο γονέα να σχετίζεται κάπως και με αυτήν, την ποντιακή-ιωνική παράδοση.
Πηγή:
