Ο οψιανός ή οψιδιανός είναι πέτρωμα που προέρχεται από ηφαιστειογενείς περιοχές νεαρής γεωλογικά ηλικίας. Είναι πέτρωμα όξινο, σκοτεινόχρωμο με υαλώδη υφή (θεωρείται φυσικό γυαλί) και χρησιμοποιήθηκε εξαιτίας της σύστασης και ανθεκτικότητάς του, ήδη από τα τέλη της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου για την κατασκευή λεπίδων με κοφτερές ακμές, που χρησίμευαν ως μαχαίρια, ξέστρες και ξυράφια. Ενώ στη διεθνή βιβλιογραφία έχει επικρατήσει ο όρος obsidian, στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται και οι δυο όροι, ο όρος «οψιδιανός» συχνότερα (αλλά όχι αποκλειστικά) από όσους έχουν σχέση με γεωλογικές επιστήμες και ο όρος «οψιανός» συχνότερα από τους αρχαιολόγους.
Οι πηγές οψιανού στην ανατολική Μεσόγειο είναι λιγοστές και εντοπίζονται σε μερικά νησιά του Αιγαίου, όπως είναι η Μήλος, η Αντίπαρος, η Νίσυρος και το Γυαλί. Ο οψιανός της Μήλου χρησιμοποιήθηκε εξαιτίας της σκληρότητάς του από τους κατοίκους του Αιγαίου στην εποχή του Λίθου και στην εποχή του Χαλκού για την κατασκευή εργαλείων και όπλων (αιχμές βελών). Αντίθετα, ο οψιανός από το Γυαλί - περισσότερο εύθραυστος και ακατάλληλος για λεπτή επεξεργασία - χρησιμοποιήθηκε στην ύστερη εποχή του Χαλκού για την κατασκευή λίθινων αγγείων. Ο οψιανός εκτός από την κατασκευή εργαλείων χρησιμοποιήθηκε και για διακοσμητικούς σκοπούς, γιατί ως γυαλί μπορεί να παρουσιάζει διαφορετική εμφάνιση ανάλογα με τον τρόπο που κόβεται. Ο όρος κυκλαδικός πολιτισμός, τον οποίο ο Χρήστος Τσούντας χρησιμοποίησε με γεωγραφική και χρονολογική σημασία, είναι συνώνυμος των όρων Πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός ή Πρώιμη εποχή του Χαλκού ή Πρωτοχαλκή εποχή. Με τους όρους αυτούς προσδιορίζεται η πρώτη από τις τρεις περιόδους στις οποίες διακρίνεται συμβατικά η εποχή του χαλκού στα νησιά των Κυκλάδων. Η εποχή αυτή καλύπτει περίπου δύο χιλιετίες, δηλαδή το διάστημα από το 3200 έως το 1100 π.χ., και διακρίνεται σε Πρωτοκυκλαδική, Μέση και Υστεροκυκλαδική. Ο Κυκλαδικός πολιτισμός όμως άκμασε περισσότερο την περίοδο της πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3000-2000). Στο Αιγαίο η χάλκινη εποχή αρχίζει περίπου το 3000 π.Χ. με την εξέλιξη των εμπορικών δραστηριοτήτων των αρχαίων πολιτισμών. Χάρη στις εμπορικές αυτές επαφές έγινε εισαγωγή κασσίτερου και ξυλάνθρακα στη Κύπρο, όπου γινότανε εξόρυξη και κατεργασία χαλκού καθώς και παραγωγή χάλκινων αντικειμένων. Με τα μπρούντζινα προϊόντα της μεταλλουργίας χαλκού άνθισε η εξαγωγή και το εμπόριο. Στην Κρήτη αναπτύσσονται πολυάριθμοι οικισμοί και αναπτύσσονται ως κύριοι βιομηχανικοί και εμπορικοί κόμβοι. Ο Μινωικός πολιτισμός είναι ο πρώτος εξελιγμένος πολιτισμός της Ευρώπης. Η άρχουσα τάξη που κυριαρχούσε στο εμπόριο εγκαθίδρυσε και πολιτικά την μοναρχία, αναπτύσσοντας παράλληλα και την αρχιτεκτονική των Μινωικών παλατιών που διαδόθηκε και στον Ελλαδικό χώρο. Στον Ελλαδικό χώρο η εποχή του χαλκού ξεκινάει με τον Ελλαδικό Πολιτισμό στα κυκλαδίτικα νησιά του νότιου Αιγαίου και με τον Κυκλαδικό πολιτισμό. Η επιρροή του Μινωικού πολιτισμού οδήγησε στην ανάπτυξη και άλλων κέντρων ιδίως στις Μυκήνες με τον Μυκηναϊκό πολιτισμό, που κυριάρχησε στο τέλος της εποχής του χαλκού στην Ελλάδα.
Πηγή:
el.wikipedia.org
