Αρχαιότεροι κάτοικοι ήταν οι Τελχίνες και οι Κάρες, αργότερα οι Αχαιοί και οι Δωριείς. Ήταν μέλος της πρώτης και της δεύτερης Αθηναϊκής Συμμαχίας. Μεγάλη ακμή γνώρισαν κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Εκεινη την εποχη ο γιος του Βασιλια Αντιγονου του Μονοφθαλμου, ο Δημητριος ο Πολιορκητης, πολιορκησε αποτυχημενα την πολη της Ροδου. Οταν αποχωρουσε, πωλησε τις πολιορκητικες μηχανες στους Ροδιους, οπου κατασκευασαν τον Κολοσσο της Ροδου, ενα απο τα Επτα Θαυματα του Αρχαιου Κοσμου. Με την υποταγή τους αργότερα στη ρωμαϊκή κυριαρχία(133π.χ.), η Ροδος το 43 μ.χ την εποχη του Νερωνα, τα Δωδεκάνησα αποτέλεσαν τμήμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους (395 μ.Χ.). Τον 7ο αιωνα μ.χ. δεχθηκαν αραβικες εισβολες με στοχο την βυζαντινη Κωνσταντινουπολη. Παρεμειναν υπο βυζαντινο ελεγχο και διοικηση παρα τις επιδρομες των Σαρακηνων πειρατων (825-960μ.χ.). Τον 12ο και 13ο αιωνα δεχθηκαν επιδρομες και εισβολες απο τους Βενετους. Αλλα παρεμειναν στους Βυζαντινους. Το 1310 βρέθηκαν κάτω από την εξουσία των Ιωαννιτών Ιπποτών που τα κατελαβαν με την βια αφου προσπαθησαν αποτυχημενα να εξαγορασουν την Ροδο απο τον Βυζαντινο αυτοκρατορα Ανδρονικο Παλαιολογο. Οι Τούρκοι τα κατέλαβαν το 1522, αφου πολιορκησαν τους Ιωαννιτες Ιπποτες στην Ροδο, παραδοθηκε η Ροδος, την εποχη του σουλτανου Σουλειμαν του Μεγαλοπρεπη. Τα Δωδεκάνησα συμετείχαν στον ξεσηκωμό τού 1821, ιδιαιτερα η Κασος οπου καταστραφηκε απο τον Τουρκοαιγυπτιακο στολο του Ιμπραημ. Κατά την Κρητική Επανάσταση του 1867, ξεσηκώθηκαν οι Κάσιοι, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Μετά από πολλές περιπέτειες, τόσο στρατιωτικές όσο και διπλωματικές, παρέμειναν υπό την οθωμανική κυριαρχία, μέχρι την έναρξη του Ιταλοτουρκικού Πολέμου, το 1911. Οι Ιταλοί αποβιβάσθηκαν στην Αστυπάλαια, τη Ρόδο και άλλα νησιά το 1912. Η ιταλική κυριαρχία διήρκεσε μέχρι το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε και πέρασαν στην Ελληνική δικαιοδοσία το 1946. Στην βυζαντινή αυτοκρατορία τα νησιά ανήκαν στο Θέμα των Δωδεκανήσων εκτός της Ρόδου και κάποιων νησιών ακόμα, αλλά συμπεριλαμβάνονταν και οι Κυκλάδες. Στην Τουρκοκρατία αναφέρονταν σαν Προνομιούχα νησιά του Αρχιπελάγους όπου συμπεριλαμβάνονταν τα ίδια νησιά με σήμερα εκτός της Ρόδου και της Κω και επιπλέον η Ικαρία και το Καστελλόριζο. Κατά την περίοδο της ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα και ειδικά κατά την φασιστική περίοδο η Ιταλία έλαβε αυστηρά μέτρα κατά της ελληνικής παιδείας. Τον Ιούλιο του 1937 και στη συνέχεια το 1939 (διάταγμα 163/30.6.1939) ο De Vecchi, Υπουργός Παιδείας και Τετράρχης του Φασισμού (Quadrumviro), επέβαλε αυστηρές διατάξεις. Καταργήθηκαν όλα τα ελληνικά έντυπα και η ελληνική γλώσσα έγινε μάθημα προαιρετικό που διδασκόταν χωρίς βιβλία ως την τρίτη τάξη του πενταετούς δημοτικού σχολείου. Διδάσκοντες και διδασκόμενοι υποχρεώνονταν να μιλούν μόνο ιταλικά, με την απειλή αυστηρών κυρώσεων. Πολλοί δάσκαλοι της μέσης και της δημοτικής εκπαίδευσης απολύθηκαν και έφυγαν από τη Ρόδο ενώ ήλθαν Ιταλοί δάσκαλοι από την Ιταλία. Πολλά παιδιά προτίμησαν να μην πηγαίνουν καθόλου στο σχολείο παρά να μάθουν ιταλικά. Τότε ο Μητροπολίτης Ρόδου Απόστολος, εκμεταλλευόμενος ένα «παράθυρο» του διατάγματος που επέτρεπε την θρησκευτική κατήχηση, οργάνωσε κρυφά σχολεία που λειτουργούσαν υπό τον μανδύα των κατηχητικών. Στις εκκλησίες, όπως και σε σπίτια όπου γίνονταν κρυφά μαθήματα, δίδασκαν ιερείς και θεολόγοι. Όταν έγιναν καταγγελίες στις Ιταλικές αρχές ότι οι μαθητές στα κατηχητικά διδάσκονταν ουσιαστικά την ελληνική γλώσσα, ο Απόστολος απάντησε στον κυβερνήτη ότι: «αυτό είναι φυσικό, αφού η ελληνική είναι η επίσημη γλώσσα της ορθόδοξης λατρείας, και οι ιερείς δεν γνωρίζουν άλλη γλώσσα». Στα σχολεία αυτά χρησιμοποιούνταν σαν αναγνωστικά διάφορα εκκλησιαστικά και θρησκευτικά βιβλία που μοιράζονταν στους μαθητές.
7 Ιουνίου 1946: Στο Παρίσι και στο Συμβούλιο των Υπουργών των Εξωτερικών των τεσσάρων Δυνάμεων, αποφασίζεται να περιέλθουν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Πρόκειται για απόφαση-σταθμό στην πορεία του δωδεκανησιακού λαού προς την ένωσή του με τη μητέρα Ελλάδα.
10 Φεβρουαρίου 1947: Υπογράφεται στο Παρίσι συνθήκη ειρήνης μεταξύ των συμμάχων και των συνασπισμένων Δυνάμεων (και Ελλάδας) και της Ιταλίας, σύμφωνα με την οποία η Ιταλία εκχωρεί στην Ελλάδα με πλήρη κυριαρχία τα νησιά της Δωδεκανήσου και τις παρακείμενες νησίδες.
31 Μαρτίου 1947: Στις 31 Μαρτίου 1947 ο Βρετανός διοικητής των συμμαχικών Δυνάμεων Κατοχής Δωδεκανήσου ταξίαρχος Α.Σ. Πάρκερ, παραδίδει τη Στρατιωτική Βρετανική Διοίκηση στον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Αρχίζει η μεταβατική περίοδος της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου.
9 Ιανουαρίου 1948: Με το άρθρο 1 του Νόμου υπ' αριθμ. 518 "Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα"[8] της Δ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ορίζεται ότι: "Αι νήσοι της Δωδεκανήσου Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τήλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως και Καστελλόριζον, ως και αι παρακείμεναι νησίδες, είναι προσηρτημέναι εις το Ελληνικόν Κράτος από της 28 Οκτωβρίου 1947". Με τον νόμο αυτό, που αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στη μητέρα Ελλάδα, τερματίζεται το μεταβατικό στάδιο της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης. Η 7η Μαρτίου 1948 ορίζεται ως ημέρα της πανηγυρικής τυπικής ενσωμάτωσης.
Η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης έγινε στις 7 Μαρτίου του 1948. Το 1955 η Δωδεκάνησος έγινε νομός με πρωτεύουσα τη Ρόδο.
