[ΝΑΟΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ - ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΛΟΥΤΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ]ANCIENT GREEK TOWN SARDEIS IN TURKEY
[TEMPLE ARTEMIS - LOUTRON COMPLEX AND SCHOOL]
Δεύτερη εικόνα: Ο ναός της Αρτέμιδος στις Σάρδεις
Οι Σάρδεις (σημ. Sart της Τουρκίας) ήταν αρχαιότατη μικρασιατική πόλη στη Λυδία, της οποίας υπήρξε και πρωτεύουσα. Ήταν χτισμένη στο «Σαρδιανό πεδίο», την πεδιάδα δηλαδή που εκτεινόταν ανάμεσα στο όρος Τμώλο και τον Έρμο ποταμό και διαρρεόταν από τον περίφημο Πακτωλό ποταμό. Η θέση της αυτή ήταν τέτοια, ώστε να αποτελεί σημαντικό συγκοινωνιακό κόμβο δρόμων που οδηγούσαν προς όλες τις κατευθύνσεις της Μ. Ασίας και πήγαιναν προς την Αρμενία, τη Μεσοποταμία, την Περσία.
Απείχε από την παραλία 100 περίπου χιλιόμετρα και εκτός από τη σημαντική συγκοινωνιακή θέση της, διέθετε και ακρόπολη, που ονομαζόταν Ύδη. Οι επαφές της με διάφορες χώρες μαρτυρούνται από τα διάφορα ευρήματα που έφεραν στο φως οι έρευνες στην περιοχή των Σάρδεων. Τα συμπεράσματα από τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι οι επαφές των κατοίκων των Σάρδεων ήταν διάφορες, εμπορικές, πολιτιστικές και καλλιτεχνικές και σε εποχές αρκετά παλιές, ήδη από τους μυκηναϊκούς χρόνους.
Η πρώτη δυναστεία που βασίλεψε στις Σάρδεις ήταν η δυναστεία των Ηρακλειδών, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος. Ο τελευταίος αντιπρόσωπος της δυναστείας αυτής, σύμφωνα πάντοτε με τον Ηρόδοτο, ήταν ο Κανδαύλης, που δολοφονήθηκε από τον ιδρυτή της νέας δυναστείας των Μερμιναδών, τον Γύγη, που αποτελεί και ενδιαφέροντα ιστορικό σταθμό, γιατί είναι κατά τον Ηρόδοτο ο πρώτος που έκοψε νομίσματα. Αυτό βέβαια ήταν ένας απλός θρύλος γιατί οι έρευνες των τελευταίων χρόνων απέδειξαν ότι εκείνος που πρώτος έκοψε νομίσματα στην ιστορία υπήρξε ο Αλυάττης, που βασίλευσε στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., ενώ η άνοδος του Γύγη στο βασιλικό θρόνο των Σάρδεων τοποθετείται γύρω στο 692 π.Χ. Το γεγονός αυτό, δηλαδή η βασιλεία του Γύγη μετά από τη δολοφονία του Κανδαύλη, συνδέεται πιθανότατα με τις επιθέσεις των Κιμμέριων εναντίον της Λυδίας και κυρίως των Σάρδεων και αποτελεί μέτρο για τη σωτηρία της χώρας. Είναι γεγονός ότι στις αρχές του 7ου αι. π.Χ. οι Κιμμέριοι έφτασαν να καταλάβουν μία ή δύο φορές την Ακρόπολη των Σάρδεων.
Μέχρι τα μέσα περίπου του 6ου αι. π.Χ., οι Σάρδεις και το Λυδικό κράτος γενικά πέρασαν περίοδο μεγάλης ακμής. Τη σειρά του Γύγη και του Αλυάττη συμπληρώνει ο περίφημος Κροίσος, περί το 546 π.Χ. στην εποχή του οποίου κατέστη πρωτεύουσα του κράτους του και μία από τις πλουσιότερες πόλεις της περιόδου εκείνης. Ακολούθως οι Σάρδεις κυριεύτηκαν από τους Πέρσες όπου και κατέστη το κέντρο της Σατραπέιας της Λυδίας υπό την Περσική Αυτοκρατορία. Από την εποχή αυτή έχουν ανακαλυφθεί πάρα πολλοί λυδικοί τάφοι και κατοικίες.
Στο χρονικό διάστημα 547 π.Χ.(χρόνο της άλωσης των Σάρδεων) μέχρι το 334 π.Χ. οι Σάρδεις και η Λυδία αποτέλεσαν περσική σατραπεία. Είναι γνωστοί στην ελληνική ιστορία οι σατράπες Τισσαφέρνης, Κύρος ο νεότερος και Αρταφέρνης. Το 499 π.Χ., στη διάρκεια της ιωνικής επανάστασης, η πόλη πυρπολήθηκε και τότε καταστράφηκε ο περίφημος Ναός της Κυβέλης. Τότε καταστράφηκαν και τα περσικά ιερά των Σάρδεων και για να εκδικηθούν οι Πέρσες την Αθήνα που υποκίνησε την επανάσταση, έκαψαν αργότερα τα οικοδομήματα της Ακρόπολης των Αθηνών. Σε όλη τη διάρκεια της υποταγής των Σάρδεων στους Πέρσες σατράπες η πόλη γνώρισε μεγάλη πολυτέλεια, αλλά το χαρακτηριστικό είναι ότι η τέχνη αντί να παρουσιάζει επιδράσεις περσικές έχει σαφείς τις ελληνικές, πράγμα που μαρτυρούν τα διάφορα ευρήματα που χρονολογούνται στην εποχή αυτή.
Το 334 π.Χ. οι Σάρδεις παραδόθηκαν στον Μέγα Αλέξανδρο όπου και αναδείχθηκε σε σημαίνουσα ελληνική πόλη της Αυτοκρατορίας του αλλά και σε όλη την ελληνιστική περίοδο. Αλλά και κατά τη ρωμαϊκή περίοδο οι Σάρδεις συνέχισαν να διατηρούν τον ελληνικό χαρακτήρα φθάνοντας στο τιμητικό τίτλο της "Μητρόπολης". Στο μεγάλο όμως σεισμό που συνέβη το 17 (μ.Χ.) η πόλη καταστράφηκε, γρήγορα όμως ανοικοδομήθηκε και κατά τους βυζαντινούς χρόνους η πόλη αποτέλεσε έδρα επισκόπου. Τελικά περιήλθε στους Οσμανίδες απ΄ όπου και την κατέλαβε ο Ταμερλάνος το 1402 οπότε και καταστράφηκε εκ θεμελίων.
Πρώτη, τρίτη και τέταρτη εικόνα: σύμπλεγμα λουτρών και γυμνασίου στις Σάρδεις
Πηγή:
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΣ
ΕΛΛΑΝΙΑ ΠΥΛΗ
