Το Κωρύκειο Άντρο είναι το περίφημο Άντρο (σπήλαιο) του Παρνασσού.
Είναι γνωστό στους κατοίκους της Αράχωβας.
Αλλά περιμένετε. Υπάρχει κάτι περισσότερο:
Στην Αρχαιότητα θεωρούνταν ως το μεγαλύτερο γνωστό Σπήλαιο!
Ανώτερο των Σπηλαίων Στεύνου, Θεμισωνίου και Υλών Μαγνησίας.
Ήταν γνωστό και ως “Δελφικό Άντρο” ή “Βακχικό Σπήλαιο”.
Το Κωρύκειο Άντρο, το σπήλαιο των Αραχωβιτών, ήταν αφιερωμένο από τους αρχαίους στο θεό Πάνα και τις Βακχίδες νύμφες Κωρύκιες.
Αυτό απεδείκνυε χαραγμένη επιγραφή έξω από το σπήλαιο.
Το Κωρύκειο Άντρο εικονίζεται μάλιστα και σε νομίσματα των Δελφών, με το θεό Πάνα στην είσοδό του.
Και δε σταματάμε εκεί!
Το 480 π.Χ. εδώ κατέφυγαν οι κάτοικοι των Δελφών για να σωθούν από τους Πέρσες!
Στον Αγώνα του 1821 το Κωρύκειο Αντρο κατακλύσθηκε από κλέφτες.
Μάλιστα, το 1821-1824 διέμενε στο Άντρο ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και η οικογένειά του. Ο Ανδρούτσος το οχύρωσε και το είχε ως ορμητήριο των επιδρομών του, αφού το Σπήλαιο εξασφάλιζε ασφαλές προφυλακτήριο.
Όταν έλειπε το Άντρο φυλούσε ο γαμπρός του, ο σύζυγος της αδερφής του, Άγγελος Τρελώνης, οι γάμοι των οποίων έγιναν ακριβώς μπροστά στο Σπήλαιο.
Σήμερα το Κωρύκειο Άντρο λέγεται και Σαρανταύλι.
Το όνομα Σαρανταύλι παραπέμπει σαφώς στην ιστορία του, ότι δηλαδή ανήκε στον θεό Πάνα, εφευρέτη του αυλού, η αντήχηση του οποίου εντός του σπηλαίου είναι εκπληκτική.
Πολλοί ντόπιοι, όπως ο Στάθης Ασημάκης που έχει γράψει το θαυμάσιο βιβλίο “Αράχωβα – τοπωνυμιογλωσσικά” θεωρούν ότι το Σαρανταύλι ονομάστηκε έτσι επειδή έχει 40 αίθουσες.
Αυτό δεν είναι αλήθεια.
Γιατί το Κωρύκειο Άντρο ΔΕΝ έχει 40 αίθουσες.
Η ονομασία του Σπηλαίου προέρχεται από τον θεό Πάνα όπως είπα και παραπάνω!
Ενώ γενικότερα, και η θέση του Άντρου ονομάζεται Παλιοβούνα, υπενθυμίζοντας την μακραίωνη ιστορία της περιοχής.
Για το σπήλαιο υπάρχουν αναφορές του περιηγητή Παυσανία!
Αλλά υπάρχει επίσης και ένα μονοπάτι προσκυνητών της αρχαιότητας, που σώζεται μέχρι και σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος του, οδηγεί στο Κωρύκειο Άντρο. Μπορείτε να ακολουθήσετε τη διαδρομή μέσω του αρχαίου μονοπατιού, που το συνδέει με τους Δελφούς, περπατώντας 3 περίπου ώρες. Το μονοπάτι ξεκινά απέναντι από το ξενοδοχείο Βούζας, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών.
Είναι ένα σημείο με φανταστική θέα προς τα Χιονοδρομικά του Παρνασσού και το Λιβάδι Αράχωβας.
Η προσέγγιση στο Κωρύκειο Άντρο γίνεται από την Αράχωβα, παίρνοντας το δρόμο για το Λιβάδι Αράχωβας και τα χιονοδρομικά κέντρα Παρνασσού.
Στο τέλος σχεδόν της ευθείας του Λιβαδιού, (στο 7ο χλμ Αράχωβας-Παρνασσού) στρίβετε αριστερά στην πινακίδα για Κρόκι και στη συνέχεια ακολουθώντας τη σχετική σήμανση για Κωρύκειο Άντρο, θα καταλήξετε σ’ ένα πλάτωμα, απ’ όπου ξεκινά μικρό μονοπάτι 50 μέτρων που θα σας οδηγήσει στο σπήλαιο.
Ανάβαση στο Κωρύκειο Άντρο Παρνασσού – Video
Πηγή:
arahova-pansion.gr
Κωρύκειον Άντρο (2ο Αρθρο)
Το Κωρύκειο Άντρο, είναι ένα
σπήλαιο που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.360 μ., στη νοτιοδυτική πλευρά του
Παρνασσού, μέσα σε ένα δάσος ελάτης. Στο σπήλαιο, που έχει αναφορές στον
Παυσανία, οδηγεί ένα μονοπάτι προσκυνητών της αρχαιότητας, το οποίο
σώζεται μέχρι και σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος του. Ο Παυσανίας αναφέρει
ότι απέχει 60 περίπου στάδια από τους Δελφούς
(11 χλμ.) μέσω ενός φιδωτού μονοπατιού. Σήμερα το μονοπάτι αυτό είναι
μέρος του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4. Η θέση του σπηλαίου έχει υπέροχη θέα
προς τα Χιονοδρομικά κέντρα του Παρνασσού και το Λιβάδι Αράχωβας.
Το σπήλαιο είναι γνωστό και ως σπήλαιο του Πανός. Οι αρχαίοι το είχαν αφιερώσει στο θεό Πάνα και στις Κωρύκειες Νύμφες, κόρες του ποταμού Κλειστού και της Κωρυκείας. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ονομασία του. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οφείλεται στην Κωρύκεια νύφη που αποπλάνησε εκεί ο Απόλλωνας, ενώ ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος ότι πήρε το όνομά του από την Κωρυκεία νύμφη, που γέννησε εκεί το γιο της Λύκωρο. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές, το σπήλαιο οφείλει το όνομά του στην πλαγιά πάνω από το σπήλαιο που μοιάζει με δερμάτινο ασκί (κώρυκα), ή από τους σταλακτίτες του μοιάζουν με αθλητικούς κώρυκες. Κατά τον Αισχύλο είναι τόπος που κατοικούν θεϊκά πνεύματα. Το 480 π.Χ., κατά την Περσική επιδρομή στην Φωκίδα, το σπήλαιο χρησίμευσε σαν καταφύγιο των κατοίκων των Δελφών.
Το σπήλαιο δημιουργήθηκε κατά την Πλειστόκαινο εποχή από υπόγεια νερά. Έχει δύο αίθουσες, ενώ στο βάθος του συνεχίζεται σε μεγάλο μήκος στενός διάδρομος, δύσβατος και απρόσιτος. Ερευνήθηκε και ανασκάφηκε το 1970-1071 από τον P. Amandry. Οι έρευνες έδειξαν ότι το σπήλαιο κατοικείτο από τη Νεότερη Νεολιθική εποχή, ενώ τα άφθονα ευρήματα ανάγονται από τη νεολιθική ως την κλασική εποχή. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως χιλιάδες αντικείμενα: γραπτή κεραμική, λιθοτεχνία, ειδώλια, ζωγραφισμένα αγγεία του 6 αι. π.Χ., αγγεία μυκηναϊκής εποχής, θραύσματα αγαλμάτων, κοσμήματα, όστρεα και οστά πανίδας. Τα περισσότερα ευρήματα είχαν αναθηματικό χαρακτήρα. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν 25.000 κότσια (αστράγαλοι) βοδιών, κατσικιών και προβάτων που κατά τους μελετητές ήταν είτε παιδικό παιχνίδι είτε αντικείμενα μαντείας. Το ενδιαφέροντα ευρήματα μαρτυρούν ότι ο χώρος ήταν λατρευτικός και αφιερωμένος στον Πάνα και τις Νύμφες. Επίσης, επιτρέπουν την υπόθεση ότι εκεί υπήρχε η πρώτη λατρεία μιας αρχικής θεότητας, πιθανά της αρχέγονης θεάς Γαίας, της μητέρας θεών και ανθρώπων κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία. Πολλά από τα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών.
Το στόμιο του σπηλαίου είναι ταπεινό και σχεδόν αθέατο, τριγωνικό και στενό. Όμως, μετά την είσοδο, το κοίλωμά του αυξάνεται θεαματικά και το ύψος του φθάνει τα 50 μ. Ο χώρος είναι διαστάσεων 90μ. x 60μ. Από την οροφή κρέμονται χοντροί σταλαχτίτες, που μοιάζουν με κώρυκες. Προς το βάθος, ένα πλήθος σταλαχτιτών και σταλαγμιτών συνθέτουν ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα «γλυπτών», σε συνδυασμό με τον αχνό φωτισμό που δέχεται από το άνοιγμα του σπηλαίου. Οι ντόπιοι ονομάζουν το σπήλαιο και «Σαρανταύλι» λόγω της εκπληκτικής ακουστικής που έχει στον πρώτο μεγάλο θάλαμό του. Ο υποβλητικός αυτός χώρος διασώζει, ακόμα απτά τα δείγματα της αρχαίας λατρείας. Στην είσοδο, δεξιά σε ένα μεγάλο βράχο, υπάρχει χαραγμένη επιγραφή, του 4ου ή των αρχών του 3ου αι. π.Χ., ενός αναθέτη του Πανός και των νυμφών, ονομαζόμενου Εύστρατου, με καταγωγή από την Αμβρυσσό της Φωκίδας (σημερινό Δίστομο της Βοιωτίας):
"ΕΥΣΤΡΑΤΟΣ ΑΛΚΙΔΗΜΟΥ ΑΜΒΡΥΣΣΙΟΣ ΣΥΝΠΕΡΙΠΟΛΩ ΠΑΝΙ ΝΥΜΦΑΙΣ".
Πάνω στον ίδιο βράχο, είναι ευδιάκριτα και μερικά μικρά λαξεύματα, ένδειξη ότι ίσως κάποτε εκεί να ήταν τοποθετημένο μικρό άγαλμα. Σε μια δεύτερη επιγραφή, λίγο παλαιότερη, αναφέρονται πάλι οι νύμφες και ο Πάνας. Η επιγραφή αυτή συμπληρώθηκε από τον παλιό έφορο Ν. Παπαδάκη ως εξής: «νυμφών κ[αί] Πανός κ[λ]ύουσα 'Αμα[ράντα] (ή Αμιάντα) έλήφ[θη]», δηλ. μια γυναίκα που το όνομά της δε διατηρήθηκε καλά, ακούγοντας τον Πάνα με την ακολουθία των νυμφών «ελήφθη», δηλ. έγινε νυμφόπληκτη, μένοντας σε έκσταση.
Στο βάθος του σπηλαίου πριν το «Άδυτον» υπάρχει άλλη μια χαραγμένη επιγραφή:
«ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΩ ΕΣ ΔΕΛΦΟΥΣ».
Ένα ακόμη πολύ χαρακτηριστικό σημείο μέσα στο σπήλαιο είναι ένας μεγάλος σταλαγμιτικός όγκος, στα αριστερά της πρώτης μεγάλης αίθουσας, που ονομάζεται ΤΡΑΠΕΖΑ. Εικάζεται ότι εκεί άφηναν τις προσφορές τους οι αρχαίοι προσκυνητές.
Βγαίνοντας πάλι έξω στο φως, ο οδοιπόρος-επισκέπτης, όντας φορτισμένος από την μυσταγωγική φυσική ομορφιά που μόλις ατένισε και από το αίσθημα γαλήνης και ηρεμίας που αναδίδει ο αρχέγονος αυτός χώρος, ίσως κι αυτός – με τη σειρά του – σκεφτεί: «είναι το πιο αξιοθέατο από όλα τα σπήλαια που είδα»…
Πρόσβαση και Διαδρομές
Ο χώρος του Κωρύκειου Άνδρου είναι σήμερα προσβάσιμος και επισκέψιμος, σε μυημένους και μη. Στους χρόνους του Παυσανία βέβαια, η ανάβαση προς το σπήλαιο μέσω του αρχαίου μονοπατιού, ήταν ευκολότερη για έναν πεζοπόρο – όπως ο ίδιος αναφέρει - παρά για όσους χρησιμοποιούσαν μουλάρια και άλογα. Σήμερα, ο δρόμος είναι προσιτός στο αυτοκίνητο και φτάνει ως τη σπηλιά. Η οδική πρόσβαση γίνεται από τα Καλύβια Λιβαδιού. Στο 7ο χλμ. Αράχωβας-Παρνασσού, στο τέλος σχεδόν της ευθείας του Λιβαδιού, υπάρχει πινακίδα σήμανσης για Κρόκι. Στρίβοντας αριστερά στην πινακίδα και ακολουθώντας στη συνέχεια τη σχετική σήμανση για Κωρύκειο Άντρο, φθάνει κανείς σε ένα πλάτωμα, από όπου μικρό μονοπάτι 50 μ. οδηγεί στο σπήλαιο.
Υπάρχει όμως και η πεζοπορική πλευρά των πραγμάτων. Η διαδρομή προς το Κωρύκειον Άντρον χαρακτηρίζεται από πολλούς σαν ένας από τους ωραιότερους περιπάτους στον κόσμο. Η πεζοπορία έχει συναρπαστική θέα σε ένα υπέροχο φυσικό τοπίο. Μπορεί ακόμα να συνδυασθεί και με τη συλλογή του αυτοφυούς κρόκου που αφθονεί στο βουνό των Μουσών.
Αθανάσιος Χ. Αλεξόπουλος, Έργο Ε.Ε. «Δρόμοι του Παυσανία», Πανεπιστήμιο Πατρών
Το σπήλαιο είναι γνωστό και ως σπήλαιο του Πανός. Οι αρχαίοι το είχαν αφιερώσει στο θεό Πάνα και στις Κωρύκειες Νύμφες, κόρες του ποταμού Κλειστού και της Κωρυκείας. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ονομασία του. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οφείλεται στην Κωρύκεια νύφη που αποπλάνησε εκεί ο Απόλλωνας, ενώ ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος ότι πήρε το όνομά του από την Κωρυκεία νύμφη, που γέννησε εκεί το γιο της Λύκωρο. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές, το σπήλαιο οφείλει το όνομά του στην πλαγιά πάνω από το σπήλαιο που μοιάζει με δερμάτινο ασκί (κώρυκα), ή από τους σταλακτίτες του μοιάζουν με αθλητικούς κώρυκες. Κατά τον Αισχύλο είναι τόπος που κατοικούν θεϊκά πνεύματα. Το 480 π.Χ., κατά την Περσική επιδρομή στην Φωκίδα, το σπήλαιο χρησίμευσε σαν καταφύγιο των κατοίκων των Δελφών.
Το σπήλαιο δημιουργήθηκε κατά την Πλειστόκαινο εποχή από υπόγεια νερά. Έχει δύο αίθουσες, ενώ στο βάθος του συνεχίζεται σε μεγάλο μήκος στενός διάδρομος, δύσβατος και απρόσιτος. Ερευνήθηκε και ανασκάφηκε το 1970-1071 από τον P. Amandry. Οι έρευνες έδειξαν ότι το σπήλαιο κατοικείτο από τη Νεότερη Νεολιθική εποχή, ενώ τα άφθονα ευρήματα ανάγονται από τη νεολιθική ως την κλασική εποχή. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως χιλιάδες αντικείμενα: γραπτή κεραμική, λιθοτεχνία, ειδώλια, ζωγραφισμένα αγγεία του 6 αι. π.Χ., αγγεία μυκηναϊκής εποχής, θραύσματα αγαλμάτων, κοσμήματα, όστρεα και οστά πανίδας. Τα περισσότερα ευρήματα είχαν αναθηματικό χαρακτήρα. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν 25.000 κότσια (αστράγαλοι) βοδιών, κατσικιών και προβάτων που κατά τους μελετητές ήταν είτε παιδικό παιχνίδι είτε αντικείμενα μαντείας. Το ενδιαφέροντα ευρήματα μαρτυρούν ότι ο χώρος ήταν λατρευτικός και αφιερωμένος στον Πάνα και τις Νύμφες. Επίσης, επιτρέπουν την υπόθεση ότι εκεί υπήρχε η πρώτη λατρεία μιας αρχικής θεότητας, πιθανά της αρχέγονης θεάς Γαίας, της μητέρας θεών και ανθρώπων κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία. Πολλά από τα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών.
Το στόμιο του σπηλαίου είναι ταπεινό και σχεδόν αθέατο, τριγωνικό και στενό. Όμως, μετά την είσοδο, το κοίλωμά του αυξάνεται θεαματικά και το ύψος του φθάνει τα 50 μ. Ο χώρος είναι διαστάσεων 90μ. x 60μ. Από την οροφή κρέμονται χοντροί σταλαχτίτες, που μοιάζουν με κώρυκες. Προς το βάθος, ένα πλήθος σταλαχτιτών και σταλαγμιτών συνθέτουν ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα «γλυπτών», σε συνδυασμό με τον αχνό φωτισμό που δέχεται από το άνοιγμα του σπηλαίου. Οι ντόπιοι ονομάζουν το σπήλαιο και «Σαρανταύλι» λόγω της εκπληκτικής ακουστικής που έχει στον πρώτο μεγάλο θάλαμό του. Ο υποβλητικός αυτός χώρος διασώζει, ακόμα απτά τα δείγματα της αρχαίας λατρείας. Στην είσοδο, δεξιά σε ένα μεγάλο βράχο, υπάρχει χαραγμένη επιγραφή, του 4ου ή των αρχών του 3ου αι. π.Χ., ενός αναθέτη του Πανός και των νυμφών, ονομαζόμενου Εύστρατου, με καταγωγή από την Αμβρυσσό της Φωκίδας (σημερινό Δίστομο της Βοιωτίας):
"ΕΥΣΤΡΑΤΟΣ ΑΛΚΙΔΗΜΟΥ ΑΜΒΡΥΣΣΙΟΣ ΣΥΝΠΕΡΙΠΟΛΩ ΠΑΝΙ ΝΥΜΦΑΙΣ".
Πάνω στον ίδιο βράχο, είναι ευδιάκριτα και μερικά μικρά λαξεύματα, ένδειξη ότι ίσως κάποτε εκεί να ήταν τοποθετημένο μικρό άγαλμα. Σε μια δεύτερη επιγραφή, λίγο παλαιότερη, αναφέρονται πάλι οι νύμφες και ο Πάνας. Η επιγραφή αυτή συμπληρώθηκε από τον παλιό έφορο Ν. Παπαδάκη ως εξής: «νυμφών κ[αί] Πανός κ[λ]ύουσα 'Αμα[ράντα] (ή Αμιάντα) έλήφ[θη]», δηλ. μια γυναίκα που το όνομά της δε διατηρήθηκε καλά, ακούγοντας τον Πάνα με την ακολουθία των νυμφών «ελήφθη», δηλ. έγινε νυμφόπληκτη, μένοντας σε έκσταση.
Στο βάθος του σπηλαίου πριν το «Άδυτον» υπάρχει άλλη μια χαραγμένη επιγραφή:
«ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΓΩ ΕΣ ΔΕΛΦΟΥΣ».
Ένα ακόμη πολύ χαρακτηριστικό σημείο μέσα στο σπήλαιο είναι ένας μεγάλος σταλαγμιτικός όγκος, στα αριστερά της πρώτης μεγάλης αίθουσας, που ονομάζεται ΤΡΑΠΕΖΑ. Εικάζεται ότι εκεί άφηναν τις προσφορές τους οι αρχαίοι προσκυνητές.
Βγαίνοντας πάλι έξω στο φως, ο οδοιπόρος-επισκέπτης, όντας φορτισμένος από την μυσταγωγική φυσική ομορφιά που μόλις ατένισε και από το αίσθημα γαλήνης και ηρεμίας που αναδίδει ο αρχέγονος αυτός χώρος, ίσως κι αυτός – με τη σειρά του – σκεφτεί: «είναι το πιο αξιοθέατο από όλα τα σπήλαια που είδα»…
Πρόσβαση και Διαδρομές
Ο χώρος του Κωρύκειου Άνδρου είναι σήμερα προσβάσιμος και επισκέψιμος, σε μυημένους και μη. Στους χρόνους του Παυσανία βέβαια, η ανάβαση προς το σπήλαιο μέσω του αρχαίου μονοπατιού, ήταν ευκολότερη για έναν πεζοπόρο – όπως ο ίδιος αναφέρει - παρά για όσους χρησιμοποιούσαν μουλάρια και άλογα. Σήμερα, ο δρόμος είναι προσιτός στο αυτοκίνητο και φτάνει ως τη σπηλιά. Η οδική πρόσβαση γίνεται από τα Καλύβια Λιβαδιού. Στο 7ο χλμ. Αράχωβας-Παρνασσού, στο τέλος σχεδόν της ευθείας του Λιβαδιού, υπάρχει πινακίδα σήμανσης για Κρόκι. Στρίβοντας αριστερά στην πινακίδα και ακολουθώντας στη συνέχεια τη σχετική σήμανση για Κωρύκειο Άντρο, φθάνει κανείς σε ένα πλάτωμα, από όπου μικρό μονοπάτι 50 μ. οδηγεί στο σπήλαιο.
Υπάρχει όμως και η πεζοπορική πλευρά των πραγμάτων. Η διαδρομή προς το Κωρύκειον Άντρον χαρακτηρίζεται από πολλούς σαν ένας από τους ωραιότερους περιπάτους στον κόσμο. Η πεζοπορία έχει συναρπαστική θέα σε ένα υπέροχο φυσικό τοπίο. Μπορεί ακόμα να συνδυασθεί και με τη συλλογή του αυτοφυούς κρόκου που αφθονεί στο βουνό των Μουσών.
- Για τους λάτρεις των μικρών πεζοπορικών διαδρομών, η διαδρομή Λιβάδι - Κωρύκειο Άντρο είναι εύκολη και συνολικού μήκους 3,5 χλμ.
- Για τους λάτρεις των μεγαλύτερων πεζοπορικών διαδρομών, προσφέρεται το αρχαίο μονοπάτι, που συνδέει το σπήλαιο με τους Δελφούς (διάρκεια 3-3,5 ώρες). Το μονοπάτι ξεκινά κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών.
Αθανάσιος Χ. Αλεξόπουλος, Έργο Ε.Ε. «Δρόμοι του Παυσανία», Πανεπιστήμιο Πατρών
Πηγή:
arcadia.ceid.upatras.gr
