«Κάθε άτομο του σώματος έρχεται ταυτόχρονα σε επαφή με κάθε άτομο του Σύμπαντος» Ananda Maitreja Thero
Το πλήθος των επιθανάτιων εμπειριών (Near Death Experiences), καθώς και οι ομοιότητες που παρουσιάζουν μεταξύ τους, μας δίνει τη δυνατότητα να τις ταξινομήσουμε σε μία ενιαία κατηγορία. Το γεγονός ότι διέπονται από ένα κοινό μοτίβο συμπτωμάτων, τονίζει τη σπουδαιότητα του θέματος και αναδεικνύει στον υποψιασμένο ερευνητή πως ίσως υπάρχουν ανεξήγητοι μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από τη πυροδότηση αυτών των εμπειριών.
Πολλοί από εσάς ίσως είστε εξοικειωμένοι με τα συμπτώματα των επιθανάτιων εμπειριών, καθώς έχουν προβληθεί σε αρκετές κινηματογραφικές ταινίες. Η ζωή του πρωταγωνιστή βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο, ένα έντονο ζωντανό φως εμφανίζεται, όλες του οι μνήμες περνούν ξαφνικά μπροστά από τα μάτια του, ενώ ο χρόνος αρχίζει και κυλάει υπερβολικά αργά. Συναισθήματα αγαλλίασης, ψυχικής ολοκλήρωσης και ειρήνης τον πλημμυρίζουν καθώς διαβαίνει ένα τούνελ και πλησιάζει στο καθαρτικό Φως.
ΣΤΙΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
Ολα αυτά, λοιπόν, δεν έχουν βγει από τα μυαλά των σεναριογράφων, αλλά βασίζονται σε χιλιάδες καταγεγραμμένες εμπειρίες ανθρώπων, ανεξαρτήτου φυλής και θρησκευτικών πεποιθήσεων. Επίσης τα περισσότερα ανατολικά θρησκευτικά συστήματα περιγράφουν παρόμοιες καταστάσεις κατά το θάνατο του ανθρώπου και την έξοδο της ψυχής για τη συνέχεια στα επόμενα στάδια ύπαρξης. Η Θιβετιανή αλλά και η Αιγυπτιακή βίβλος των νεκρών δίνουν αναλυτική περιγραφή στα στάδια που ακολουθούν μετά το θάνατο, στάδια τα οποία μοιάζουν εκπληκτικά με τα συμπτώματα που έχουν περιγραφεί από όσους βιώνουν NDE. Μετά την επιθανάτια εμπειρία , οι άνθρωποι βιώνουν μία αποστροφή για τα υλικά θέματα, ο εγωισμός τους αρχίζει και εξασθενεί, αισθάνονται μεγαλύτερη αποδοχή για αυτό που είναι και περισσότερο ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους τους. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι παρουσιάζουν μεγαλύτερη κλίση προς την πνευματική ζωή.
Αναμφισβήτητα, όμως, πρόκειται για από τα θέματα που αντιτίθενται στην πλέον ισχυρή δύναμη που βρίσκεται μέσα μας και κυριαρχεί στο μηχανιστικό σύμπαν δισεκατομμυρίων ανθρώπων εδώ και αρκετούς αιώνες: Και αυτή δεν είναι άλλη από την λογική. Είναι δύσκολο να δεχτεί κανείς απόψεις και γεγονότα που θέτουν υπό αμφισβήτηση τη λογική και προκαλούν σεισμικές δονήσεις στα θεμέλια όλων όσων έχει κτίσει ο άνθρωπος μέσα στο μυαλό του. Αν από την άλλη αποδεχτεί κανείς την ύπαρξη τέτοιων φαινομένων, ανοίγονται μπροστά του κόσμοι καινούριοι, αχαρτογράφητοι, κόσμοι ανεξάντλητων πιθανοτήτων.
ΑΨΗΦΩΝΤΑΣ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ
Ας κάνουμε και μία στάση στη… γειτονιά μας. Τα Ελευσίνια Μυστήρια αποτελούσαν τη μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή της αρχαιότητας για περισσότερο από 2000 χρόνια. Τα μυστήρια αυτά ήταν αφιερωμένα στη θεά Δήμητρα, η οποία λατρευόταν σαν πανίσχυρη γονιμικη θεότητα. Ο θάνατος ίσως ήταν και το κλειδί κατά τη διάρκεια της μύησης στα Ελευσίνια Μυστήρια… Οι αναφορές του Πλάτωνα και του Πλούταρχου μας ενημερώνουν πως όσοι λάμβαναν μέρος δεν φοβούνταν τον θάνατο μετά την εμπειρία. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, οι μυημένοι δεν παρευρισκόταν εκεί για να μάθουν, αλλά για να βιώσουν, να αισθανθούν, να υποφέρουν.
Πριν από τη μύηση προηγούταν η δραματική αναπαράσταση του μύθου της Δήμητρας και έπειτα ακολουθούσε το σπουδαιότερο μέρος των Ελευσίνιων, η τελετουργική μύηση. Ελάχιστα στοιχεία έχουν έρθει στο φως για το τι ακριβώς γινόταν κατά τη διάρκεια της ιεροτελεστίας. Παρ’ όλα αυτά, οι πληροφορίες κάνουν λόγο για την εμφάνιση ενός τρομερού οράματος, κατά το οποίο ο μυημένος γινόταν «κάποιος που είδε», δηλαδή επόπτης. Οι αναφορές συγκλίνουν πως οι μυημένοι βίωναν κοινά οράματα, η όραση και η ακοή τους γίνονταν ένα, βίωναν ψυχικές κενώσεις και αναπληρώσεις, τρόμο αλλά την ίδια στιγμή και αγαλλίαση.
Οι μυημένοι βίωναν ένα υπέρτατο δέος, για το οποίο οι λέξεις είναι μάλλον πολύ φτωχές για να το περιγράψουν, αλλά και σωματικά συμπτώματα όπως κρύο ιδρώτα, ίλιγγο. Ολα τα παραπάνω είναι φανερό πως αποτελούν κλασσικές επιδράσεις ψυχεδελικών ουσιών. Αρκετές έρευνες ( Wasson & Ruck, Hoffman ) υποστηρίζουν πως ψυχεδελικές ουσίες περιέχονταν στο ποτό το οποίο κατανάλωναν οι υποψήφιοι πριν τη μύηση και ονομαζόταν κυκεώνας.
Η άλλη επικρατέστερη εικασία είναι ότι κατά τη μύηση πραγματοποιούνταν κάποια τελετουργικά, θεατρικά δρώμενα. Ο χώρος, όμως, όπου διαδραματιζόταν το μυστήριο είναι φανερό πως δεν είναι κατάλληλος για θεατρικές παραστάσεις, ενώ επιπρόσθετα δεν υπάρχει κάποια αναφορά στα σωζόμενα βιβλία λογαριασμών για έξοδα προς ηθοποιούς ή δαπάνες που αφορούν θεατρικούς εξοπλισμούς. Εάν συνδυάσουμε τις αναφορές των Πλάτωνα και Αριστοτέλη, οι οποίοι είχαν μυηθεί στα Ελευσίνια, τότε μπορούμε να συμπεράνουμε πως όσοι παρευρίσκονταν εκεί, βίωναν μια βαθιά μυητική εμπειρία πέρα από τους ορίζοντες αυτής της ζωής. Γι’ αυτό και ο Πλάτωνας αναφέρει πως πλέον δεν είχαν το φόβο του θανάτου μέσα τους. Βέβαια το θέμα δεν είναι τόσο απλό ώστε να μπορέσει να αναλυθεί μέσα σε μερικές σελίδες ενός άρθρου, γι’ αυτό και προτρέπω όποιον ενδιαφέρεται περαιτέρω να ανατρέξει στη διαθέσιμη βιβλιογραφία.
Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΝΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ
Οταν εξετάζονται τέτοιου είδους θέματα, το βασικό ερευνητικό εργαλείο που υπάρχει διαθέσιμο είναι η εξιστόρηση των βιωματικών εμπειριών. Τις περισσότερες φορές, βέβαια, οι ιστορίες αυτές αμφισβητούνται λόγω έλλειψης αξιοπιστίας του εξιστορητή. Οταν όμως έχουμε να κάνουμε με έναν από τους πιο διάσημους ψυχολόγους, τα δεδομένα αλλάζουν. Ηταν χειμώνας στην Ελβετία του 1944, όταν ο παγκοσμίου φήμης ψυχολόγος Καρλ Γιουνγκ υπέστη καρδιακή προσβολή την οποία επακολούθησε μια επιθανάτια εμπειρία. Η έντονη συνάντησή του με το φως, όπως επίσης και η όλο νόημα διορατικότητα, οδήγησαν τον Γιουνγκ να πειστεί για την αυθεντικότητα της εμπειρίας του, μιας και συνειδητοποίησε πως είχε έρθει σε επαφή με μία πραγματικότητα αρκετά πιο αληθινή από αυτή που ζούμε .
Στην αυτοβιογραφία του με τον τίτλο «Αναμνήσεις, όνειρα και αντανακλάσεις», μας δίνει μία λεπτομερέστερη περιγραφή για την εμπειρία του. Αναφέρει λοιπόν πως στις αρχές του 1944 είχε την ατυχία να σπάσει το πόδι του. Αυτή όμως δεν ήταν η μεγαλύτερη κακοτυχία του, καθώς το ατύχημά του συνοδεύτηκε από καρδιακό επεισόδιο. Σε κατάσταση απώλειας των βασικών του αισθήσεων κι ενώ τον συνέδεαν με οξυγόνο, βίωσε μία κατάσταση εκστατικού παραληρήματος και οραμάτων που πιθανολογεί πως οφείλεται στο γεγονός ότι βρισκόταν στο τελευταίο σύνορο της ζωής πριν από την ομιχλώδη κοιλάδα του θανάτου.
Η εμπειρία του Γιουνγκ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως βαθιά επιθανάτια εμπειρία, καθώς δεν περιορίστηκε στη φως και στα συναισθήματα ενοποίησης και γαλήνης που βιώνουν οι περισσότεροι. Επρόκειτο για μία μυητική εμπειρία γεμάτη νοήματα. Οπως μας εξιστορεί, λοιπόν, το πεδίο όρασής του ξαφνικά μεταφέρθηκε ψηλά στο διάστημα, από όπου είχε τη δυνατότητα να αντικρίζει τη σφαιρικότητα της υδρογείου, η οποία ήταν λουσμένη σε ένα μεγαλοπρεπή μπλε φως. Μπορούσε να διακρίνει τις ηπείρους και το απέραντο γαλάζιο των ωκεανών. Σε πολλές περιοχές της φαινόταν χρωματισμένη, ενώ σε άλλες είχε μία οξειδωμένη ασημί λάμψη. Καθώς αιωρούνταν στο κενό, γύρισε προς τα πίσω και είδε ένα τρομακτικό κομμάτι βράχου, που έμοιαζε με μετεωρίτη. Αναφέρει πως παρόμοια γιγαντιαία κομμάτια πέτρας είχε δει μόνο στο κόλπο της Βεγγάλης. Επρόκειτο για κομμάτια ηλιοψημένου γρανίτη που χρησίμευαν ως προθάλαμοι ναού.
Στα αριστερά της εισόδου καθόταν σιωπηλά σε στάση λωτού ένας μαύρος Ινδός ντυμένος με έναν λευκό μανδύα. Αφού προχώρησε από την είσοδο και μέσα στο φως εκατοντάδων κεριών που τρεμόπαιζαν, αισθάνθηκε απογυμνωμένος από κάθε συναίσθημα και σκέψη, σαν όλη η φαντασμαγορία της γήινης ύπαρξής του να είχε εξαφανιστεί. Αυτή η κατάσταση δεν ήταν καθόλου ευχάριστη και αυτό που ένιωθε πλέον ήταν πως είχε απομείνει μονό ο ουσιώδης Γιουνγκ, ο θεμελιώδης εαυτός του. Αισθανόταν πως μέσα στο ναό υπήρχε όλο το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης, ο σκοπός της ζωής του, το τι προηγήθηκε και το τι θα ακολουθούσε. Ολα αυτά τα βασανιστικά ερωτήματα θα μπορούσαν να απαντηθούν. Ηταν έτοιμος να περάσει και το τελευταίο σύνορο για να πάρει τις πολύτιμες απαντήσεις του, όταν είδε μπροστά του το γιατρό του στην αρχετυπική μορφή του Βασιλιά της Κω. Το ελληνικό νησί προφανώς ήταν εντυπωμένο στη συνείδηση του Γιουνγκ, αφού αποτελούσε κατά την αρχαιότητα τη γενέτειρα του Ιπποκράτη αλλά και τον τόπο όπου λατρευόταν ο θεός της Ιατρικής Ασκληπιός. Ο βασιλιάς, λοιπόν, ανήγγειλε στον Γιουνγκ πως δεν έφτασε ακόμα η ώρα για να αναχωρήσει από τη Γη και πως πρέπει να γυρίσει πίσω. Τη στιγμή αυτή της αναγγελίας το όραμα διακόπηκε και ο Γιουνγκ επέστρεψε μονομιάς στη γνωστή πραγματικότητα.
Τις επόμενες ημέρες συναισθήματα απογοήτευσης και απελπισίας τον κατέκλυσαν για την επιστροφή του στα γήινα. Θεωρούσε πως έπρεπε να παραμείνει στο Ναό, (να σημειώσουμε πως η ύπαρξη ναού αναφέρεται σε πληθώρα NDE), όπου θα συνέχιζε τη πορεία του αλλά και θα έβρισκε τις απαντήσεις που ζητούσε. Χαρακτηριστικά σημειώνει πως δεν είχε διάθεση ούτε να μασήσει τη τροφή του, κοιτούσε έξω από το παράθυρο του νοσοκομείου και ο κόσμος του φαινόταν σαν σκισμένο χαρτί εφημερίδας γεμάτο από φωτογραφίες χωρίς νόημα. Αισθανόταν σαν πίσω από τον ορίζοντα του πραγματικού κόσμου να είχε στηθεί ένας τεχνητός τρισδιάστατος κόσμος, όπου κάθε άνθρωπος καθόταν φυλακισμένος στο προσωπικό του κουτί.
Οι πρώτες του κουβέντες για την επιθανάτια εμπειρία του ήταν πως ποτέ δεν φανταζόταν ότι θα μπορούσε να βιώσει τέτοιου είδους συναισθήματα. Πίστευε πως το όραμά του ήταν αληθινό, καθώς όλα είχαν τη ποιότητα της απόλυτα αντικειμενικής εμπειρίας. Συγκεκριμένα σημειώνει πως «αποφεύγουμε τη λέξη αιώνιο αλλά μπορώ να περιγράψω την εμπειρία μόνο ως έκσταση μίας ατέρμονης κατάστασης στην οποία το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον είναι ένα. Οτιδήποτε είχε συμβεί κατά τη ροή του χρόνου είχε ενωθεί σε ένα ενιαίο αδιαίρετο σύνολο. Τίποτα δεν είχε κατανεμηθεί κατά τη διάρκεια του χρόνου, τίποτα που να μπορούσε να μετρηθεί από προσωρινές έννοιες. Η εμπειρία μπορεί να προσδιοριστεί σαν μία κατάσταση συναίσθησης, αλλά σε καμιά περίπτωση προερχόμενη από τη φαντασία. Πως μπορώ να φανταστώ ότι υπήρχα ταυτόχρονα στο χθες, στο σήμερα, αλλά και στο αύριο…;»
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο αξιοσημείωτο στο όραμα. Ο Γιουνγκ ένιωθε απέχθεια για το γιατρό του που τον επανέφερε. Συγχρόνως, όμως, ανησυχούσε για αυτόν λόγω της εμφάνισής του στο Ναό με τη μορφή του αρχετυπικού Βασιλιά, καθώς θεωρούσε πως είναι κακός οιωνός. Στις 4 Απριλίου του 1944, μία ημερομηνία που μπορούν να λατρέψουν οι αριθμολόγοι, ο Καρλ Γιουνγκ κατάφερε για πρώτη φορά να σηκωθεί από το κρεβάτι του ύστερα από το καρδιακό επεισόδιο. Παράλληλα ο γιατρός του δεν θα μπορούσε ποτέ να ξανασηκωθεί από το κρεβάτι του, καθώς μετά από πολυήμερο πυρετό, υπέκυψε στο θάνατο από σηψαιμία… Αυτό το γεγονός έπεισε ακόμα περισσότερο τον Γιουνγκ για την αληθινή φύση του οράματός του και για τα υπόλοιπα 17 χρόνια της ζωής του άφησε την ιδιότητα του επιστήμονα σε δεύτερη μοίρα, προωθώντας περισσότερο την ταυτότητα του ανεξάρτητου ερευνητή. Στα επόμενα χρόνια θα αφιέρωνε την έρευνά του σε αμφιλεγόμενα θέματα για την επιστήμη, όπως αυτά της αλχημείας, των ιπτάμενων δίσκων και της παραψυχολογίας. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, από το 1944 και μετά ξεκίνησε για αυτόν η πιο καρποφόρα περίοδος της ζωής του με τη δημοσίευση των πιο σημαντικών έργων του.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ;
Μετά από αυτή την άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία του γνωστού ψυχολόγου, μπορεί κανείς να αναρωτηθεί το κατά πόσο όλες αυτές οι εμπειρίες ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας και των παραισθήσεων ή εντάσσονται σε ένα ευρύτερο ανεξερεύνητο τοπίο της πραγματικότητας. Αν ανατρέξει κανείς σε αρχαίες διδασκαλίες μπορεί να διαπιστώσει πως: Οι ιερουργοί των Αιγύπτιων μυστηρίων γνώριζαν, οι σοφοί των Βεδων γνώριζαν, οι μυημένοι στα Ελευσίνια γνώριζαν, οι ταντρικοί γνώριζαν. Σε όλα τα εσωτεριστικά κείμενα ψιθυρίζεται το μήνυμα «είναι εφικτό να ξεπεράσουμε τη συνειδητότητα του εγώ, τη συνηθισμένη κατάσταση του ανθρώπινου σώματος και των πέντε αισθήσεων και να βιώσουμε ένα ανώτερο επίπεδο αντίληψης όπου ο χρόνος εξαφανίζεται και κυριαρχεί η ενότητα με το όλον, αυτό που οι διάφοροι διδάσκαλοι ονόμασαν κοσμική συνείδηση»!
Οι επιθανάτιες εμπειρίες αποτελούν αναμφίβολα μία διαφορετική κατάσταση συνείδησης, η οποία ξεφεύγει από τα στενά όρια του ατόμου και πλησιάζει σε αυτό που αναφέρθηκε παραπάνω ως κοσμική συνείδηση. Η κβαντική φυσική έρχεται και πλαισιώνει με ισχυρά στοιχεία αυτό τον ισχυρισμό με την αρχή της μη τοπικότητας, μαζί με άλλες θεωρίες και σπαζοκεφαλιές για τον αιτιατό κόσμο της λογικής. Ο γνωστός φυσικός David Βhom, στο βιβλίο του «Το αδιαχώριστο Σύμπαν», γράφει πως «λανθασμένα έχουμε αντιληφθεί ότι υπάρχει διαχωρισμός στις έννοιες του χώρου και του χρόνου. Ο διαχωρισμός για καθετί που περιέχεται μέσα στο σύμπαν είναι απλά μια ψευδαίσθηση». Ο βραβευμένος με νόμπελ φυσικός Eugene Winger, είχε γράψει πως «οι νόμοι της κβαντικής φυσικής δεν μπορούν να σχηματοποιηθούν ικανοποιητικά στο μυαλό μας χωρίς μία ουσιαστική αλλαγή στην έννοια της συνειδητότητας».
Εχω απόλυτη πίστη πως κάθε άνθρωπος είναι ικανός να βιώσει έστω και μία μικρή λάμψη από τον ήλιο της κοσμικής συνείδησης, από την αίσθηση της πλήρουςς ενότητας με το σύμπαν, αρκεί να ψάξει στα κατάλληλα εσωτερικά πεδία του εαυτού του. Η επιθανάτια εμπειρία ίσως να μην είναι τίποτα άλλο παρά μία έκφανση της απεριόριστης, μη τοπικής συνειδητότητας… Ισως…
Ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΗ
Μία πολύπλοκη πτυχή του φαινομένου βρίσκεται στο γεγονός ότι δεν είναι ικανοί να βιώσουν επιθανάτιες εμπειρίες μόνο όσοι έφτασαν κοντά στο θάνατο λόγω κάποιου ατυχήματος ή κάποιας παθολογικής κατάστασης. Το πραγματικά αξιοπερίεργο είναι πως κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει «αντιληπτό» και από κάποιον που αλλάζει τη χημική ισορροπία του εγκεφάλου του με τη πρόσληψη ουσιών ή με κάποια τεχνική υπερβατικού διαλογισμού. Θα λέγαμε δηλαδή ότι με το κατάλληλο «συντονισμό», μια κάποια μορφή δύναμης ενεργοποιείται μέσα μας και πυροδοτεί τα «επιθανάτια συμπτώματα».
Εάν επιχειρήσουμε μια γρήγορη επισκόπηση των διαφόρων φιλοσοφικών και εσωτεριστικών συστημάτων, μπορούμε να σταθούμε σε ορισμένα ενδιαφέροντα σημεία. «Ο θάνατος είναι ο καλύτερος σύμβουλος», έλεγε ο σαμάνος γιόγκι Δον Χουάν στα έργα του Carlos Castaneda. Πρέπει να μάθουμε να τον αφουγκραζόμαστε και να τον έχουμε στη ζωή μας σε ρόλο καθοδηγητή. Κάθε τελετή μύησης έχει ως σκοπό ο μυημένος να βιώσει έναν συμβολικό θάνατο, ώστε μετά το τέλος της μύησης να αναδυθεί μέσα του μια καινούρια φλόγα, ένας νέος αναγεννημένος εαυτός. Σε αυτό ακριβώς το γεγονός βασίζονται οι περισσότερες τελετουργίες στα αρχαία μυστήρια, αλλά και στα σύγχρονα εσωτερικά τάγματα.
Του Φοίβου Καλφόπουλου
