Μία ιστορική ανασκαφή
Παρ΄ ότι έχουν περάσει 30 χρόνια από εκείνη την ανασκαφή, η οποία εκτός των άλλων έμεινε στα χρονικά της αρχαιολογίας για τις δύσκολες συνθήκες της σε υψόμετρο 1.538 μ., όπου έπρεπε να σπάζουν τον
πάγο, αν και καλοκαίρι, για να σκάψουν το υγρό χώμα, αυτά τα σπουδαία ευρήματα παραμένουν ακόμη σε αποθήκες στο Ηράκλειο.
Την ανασκαφή στο Ιδαίο Αντρο την ξεκίνησε το 1982 οργανώνοντας μια πραγματική επιχείρηση, αφού σε ένα σπήλαιο δεν ήταν δυνατόν να ακολουθήσει κανείς τον ορθόδοξο τρό πο αρχαιολογικής έρευνας. Πολυάριθμο συνεργείο εργατών, φυλάκων αρχαιοτήτων, τεχνητών ανασκαφής, γεωλόγων, αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, ηλεκτρολόγων, εργολάβων, ακόμη και μαγείρων, και φυσικά αρχαιολόγων- σύνολο 75 άτομα- εργάστηκε στην ανασκαφή. Αδιάψευστος μάρτυρας οι φωτογραφίες που αποτυπώνουν το εύρος του έργου και οι οποίες περιέχονται στο βιβλίο «Ιδαίο Αντρο- Το σπήλαιο του Δία και οι θησαυροί του»*.
Τα ευρύματα του Αντρου
Χρυσά, αργυρά και χάλκινα αντικείμενα, από φαγεντιανή, ελεφαντόδοντο και ορεία κρύσταλλο, όλα αναθήματα
των ανθρώπων προς τον θεό. Κοσμήματα, ειδώλια, σκεύη, αγγεία, σφραγίδες, σκαραβαίοι, ελεφάντινα
διακοσμητικά επίπλων. Αλλά επίσης κύμβαλα, τύμπανα και ασπίδες, αντικείμενα που είχαν άμεση σχέση με τον μύθο της γέννησης του Δία και της προστασίας του από τον Κρόνο. Επιπλέον, μια σφαιρική προσέγγιση του επί χιλιετίες ιερού τόπου με όλα τα μυθολογικά στοιχεία που κράτησαν στη μνήμη των ανθρώπων τη λατρεία προς τον πατέρα των θεών Δία- «διάδοχο» του νεαρού προϊστορικού θεού της Κρήτης-, τη φιλολογική παράδοση, την τέχνη, την ιστορία, ακόμη και την εκτεταμένη αρχαιοκαπηλία που αποστέρησε το Ιδαίο Αντρο από σημαντικότατο μέρος του πλούτου του, αφού το διέσπειραν σε όλον τον κόσμο.
Ολόκληρη η κρητική ιστορία!
«Δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι το Ιδαίο Αντρο περικλείει ολόκληρη την κρητική ιστορία,τουλάχιστον από την ύστερη Νεολιθική εποχή, πριν από το 3000 π.Χ.,ως σήμερα,δηλαδή για 5.000 χρόνια. Γιατί από τότε είναι βέβαιη η κατοίκηση του σπηλαίου από βοσκούς και κυνηγούς» γράφει ο Γιάννης Σακελλαράκης. «Ομως ο ιερός τόπος δημιουργείται βαθμιαία καθώς οι ιεροτελεστίες καταλείπουν μόνιμα ίχνη,όπως εστίες φωτιάς, κηλίδες αίματος και ελαίου επάνω στην πέτρα,αφετηρίες για τη δημιουργία βωμών και λειτουργιών. Η ιερά γη πρέπει να παραμείνει αμόλυντη από γέννηση, θάνατο και γενετήσιες πράξεις και ακόμη μπορεί να είναι και άβατον» προσθέτει.
Οι τελετές και "η Παναγιά της Τήνου" των αρχαίων!
«Τις τελετές προς τιμήν των θεών ασκούσε ένα πολυπρόσωπο ιερατείο. Στο Ιδαίο Αντρο αυτό το ιερατείο θα ήταν δυναμικό και με οικονομική ισχύ, που ήταν ταυτόχρονα και πολιτική» γράφει ο Γιάννης Σακελλαράκης.
«Γνωρίζουμε λίγα για τα μυστήρια του Ιδαίου Αντρου. Πιθανώς επέδρασαν σε αυτά και άλλα αρχαία μυστήρια, όπως των Ορφικών και των Πυθαγορείων, με την ιδέα της αναγέννησης μετά τον θάνατο που ταιριάζει στη λατρεία του Δία που γεννιέται και πεθαίνει στον ίδιο τόπο» σημειώνει.
Κορύφωση της τελετής για τον μυημένο ίσως αποτελούσε μάλιστα η θέαση του θρόνου του Δία,η ύπαρξη του οποίου μαρτυρείται στο Ιδαίο Αντρο από τα κομμάτια ελεφαντόδοντου που κοσμούσαν μεγάλο έπιπλο. Ενας ιερός τόπος φορτισμένος από τις ικεσίες και τις προσδοκίες των ανθρώπων και κατάφορτος από αναθήματα ήταν η σπηλιά του Δία,κάτι σαν την Παναγία της Τήνου σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών.Οι άνθρωποι έκαναν οδοιπορία ημερών για να ανέβουν ως εκεί.Και όταν έφθαναν,πλούσιοι και φτωχοί, κρεμούσαν τα αναθήματά τους μέσα ή έξω από τη σπηλιά στα κλαδιά των δέντρων, προσέφεραν σφάγια για τον βωμό όπου τελούνταν ακατάπαυστα θυσίες,υποβάλλονταν σε δοκιμασίες και δέχονταν αδιαμαρτύρητα τις πράξεις του ιερατείου.
ΒΙΝΤΕΟ ΤΟ ΙΔΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟ
ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ
Στον εξωτερικό περίβολο του Ιδαίου Άντρου, στον Ψηλορείτη, λειτουργούσε (τουλάχιστον από την Μινωική περίοδο, αν όχι νωρίτερα), ένα οργανωμένο σε επιστημονική βάση Αστεροσκοπείο. Ως όργανα επιστημονικής μέτρησης των ηλιοστασίων, λειτουργούσαν ο βωμός του Δία καθώς και οι βάσεις των αγαλμάτων που βρίσκονταν έξω από την είσοδο του ιερού σπηλαίου.
Αυτά αναφέρονται μεταξύ άλλων σε επιστημονική ανακοίνωση -που αποτελεί πολιτισμική ανατροπή για τον αρχαίο κόσμο- του μηχανικού και ερευνητή κ. Νίκου Λεβεντάκη, που έγινε στο 11ο Διεθνές Κρητολογικό Επιστημονικό
Συνέδριο, ανακοίνωση που βασίζεται στην «ανάγνωση» των μη κατανοητών αρχαιολογικών συμβολικών δεδομένων με βάση παραμέτρους των Θετικών Επιστημών.
Το Ιδαίο Άντρο και ο Δίας
Το σπήλαιο Ιδαίο Αντρο βρίσκεται
στον Ψηλορείτη ή όρος Ιδη, το ψηλότερο βουνό στην Κρήτη. Το Ιδαίο Αντρο είναι ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά σπήλαια στην Κρήτη και άκμασε στην αρχαιότητα (4.000 π.Χ. μέχρι 1ο μ.Χ. αιώνα), ενώ θεωρείται αντίστοιχης αξίας με τα μεγαλύτερα πανελλήνια ιερά.
Τη φήμη του, αντλούσε κυρίως από το μύθο που θέλει το Δία, πατέρα και θεό των θεών να έχει γεννηθεί και ανατραφεί εδώ. Βέβαια τη γέννηση του Δία εκτός από το Ιδαίο Αντρο διεκδικεί και το Δικταίο Αντρο στην Ανατολική
Κρήτη γιατί ο Ησίοδος στη Θεογονία του δεν διευκρινίζει με ακρίβεια την τοποθεσία της γέννησης του Δία στην Κρήτη. Διαβάστε περισσότερα στο Τα άγνωστα τάματα της σπηλιάς του Δία.
Με αυτήν την νέα ανακάλυψη για το Ιδαίο Άντρο και το αστεροσκοπείο που λειτουργούσε στον περίβολό του κατά την αρχαιότητα, βεβαιωνόμαστε πως πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ένα ολοκληρωμένο ημερολογιακό έτος, λέει
ο κ. Λεβεντάκης! Μιλώντας στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία, έδωσε πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις έρευνες και τα ευρύματα του Ιδαίου Άντρου!
Τα ημερολογιακά δεδομένα της Μινωικής περιόδου
«Από στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από ιερά σπήλαια της Κρήτης βρέθηκε ότι, όπως οι Αιγύπτιοι έτσι και οι Μινωίτες διέθεταν χωριστό ηλιακό διοικητικό ημερολόγιο. Για τις θρησκευτικές τους τελετές οι Μινωίτες χρησιμοποιούσαν, παράλληλα, και σεληνιακό μηνολόγιο, το οποίο όμως διόρθωναν ηλιακά. Ειδικότερα η καταγραφή των βασικών σταθμών της πορείας του Ηλιου, δηλαδή των ισημεριών και των ηλιοστασίων,επιτυγχανόταν με κατασκευές στην αυλή του Ιδαίου Αντρου.Ηδη αρχαίες μαρτυρίες (Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορικής) πληροφορούν ότι η αυλή του Ιδαίου θεωρούνταν το ίδιο ιερή όπως και η σπηλιά. Ο Σπυρίδων Μαρινάτος λ.χ. που έκαμε ανασκαφές στο Ιδαίον,διαπίστωνε το 1956 με θαυμασμό ότι “ανοίγεται προς ανατολάς με το ευρύχωρο στόμιόν του και βλέπει προς τον ουρανόν. Μεγαλοπρεπές είναι το θέαμα του βραδέως στρεφομένου στερεώματος από του ύψους τούτου, οπόθεν οι αστέρες λάμπουν μετά στίλβης ασυνήθους”.
Τα ελληνικά μηνολόγια, ίσως ήταν πιο αξιόπιστα και από τα αιγυπτιακά!
«Ο εντοπισμός των κατασκευών που τοποθέτησαν οι ιερείς του Ιδαίου στην αυλή για να παρατηρούν την πορεία του Ηλιου, ανατρέπει τις επικρατούσες μέχρι σήμερα αντιλήψεις, ότι τα αρχαία ελληνικά ημερολόγια ήταν καθυστερημένα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα των Αιγυπτίων και των Βαβυλωνίων (G. Thomson, 1943).Αντίθετα, οι προσαρμογές των ελληνικών σεληνιακών μηνολογίων στα ηλιακά δεδομένα είναι παλαιότερες των βαβυλωνιακών, που τοποθετούνται στο 528 π.Χ. Πιθανό δε ήταν πιο αξιόπιστες και από αυτές του αιγυπτιακού ημερολογίου, αν κρίνει κανείς από τη φήμη που κατέκτησε το Ιδαίον στους Ρωμαϊκούς χρόνους, πιθανό διότι χρησιμοποιήθηκαν οι παρατηρήσεις του για διόρθωση του Ρωμαϊκού ημερολογίου, που την περίοδο της Δημοκρατίας είχε οδηγηθεί σε αδιέξοδο».
Πώς αξιοποιούσαν το αστρονομικό υλικό του Ιδαίου Άντρου, στην υπόλοιπη Ελλάδα!
«Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονταν στο Ιδαίον για τη διοικητική οργάνωση του χρόνου φαίνεται πως με διάφορους τρόπους διαχέονταν σε όλη την Ελλάδα. Μ’ αυτές σχετίζονται οι επίμονες πληροφορίες του ΟμηρικούΥμνου στον Απόλλωνα, ότι το Μαντείο των Δελφών -με ηλιακό, επίσης, παρατηρητήριο- ιδρύθηκε από Κρήτες ναυτικούς.
Παράλληλα, φαίνεται πως στη Βοιωτία υπήρχε σταθερός δεσμός με την Κρήτη. Ετσι εξηγούνται η φήμη του ημερολογίου της, αλλά και πολλές πληροφορίες του Ησιόδου, ιδιαίτερα για τις καλλιεργητικές υποχρεώσεις. Η δυσκολία του εγχειρήματος και η συχνότητα προσαρμογής του μηνολογίου στα ηλιακά δεδομένα περιλαμβανόταν στους λόγους των μεγάλων διαφοροποιήσεων των ημερολογίων στις ελληνικές πόλεις-κράτη. Ωμός, σε τελική ανάλυση, ήταν εξαιρετικά ακριβής από τα παλιά ο χρόνος τέλεσης των μεγάλων κοινών τους εορτών, λ.χ. των Ολυμπιακών Αγώνων κ.ά.
Πώς γίνονταν οι μετρήσεις από το ιερατείο του Ιδαίου.
« Για τις μετρήσεις που μπόρεσε να πραγματοποιεί το ιερατείο του Ιδαίου, διέθετε ένα σταθερό παρατηρητήριο καταγραφής των ουράνιων φαινομένων γενικά και της πορείας του Ηλίου ειδικότερα. Ετσι εντόπιζαν τα σημεία
ανατολής του Ηλίου κάθε φορά σ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Εξηγείται λοιπόν η πληροφορία του Σολίνου, ενός
συγγραφέα των ύστερων Ρωμαϊκών χρόνων, που υποστηρίζει ότι “ο Ψηλορείτης γνωρίζει τη θέση εμφάνισης της ανατολής του Ηλίου πριν βγει”».
* Το βιβλίο των Γιάννη Σακελλαράκη και Εφης Σαπουνά- Σακελλαράκη, «Ιδαίο Αντρο- Το σπήλαιο του Δία και οι θησαυροί του», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίλητος εντός της εβδομάδας.
Πηγή:
tovima.gr
