Χρυσό πλέγμα κόμης
με ανάγλυφη προτομή της Θεάς Αθηνάς στο μετάλλιο
Μουσείο Μπενάκη
Gold Hairnet - Benaki museum - 3rd Century BC
Χρονολόγηση: 3ος αι. π.Χ.
Το έργο αποτελούσε τμήμα ενός συνόλου, «θησαυρού», από 44 κοσμήματα, τα οποία παρουσιάσθηκαν στην αγορά αρχαιοτήτων των Αθηνών το 1929. Προέρχονται από τη Θεσσαλία, αν και οι ακριβείς συνθήκες εύρεσής τους δεν είναι γνωστές. Κατά μία μαρτυρία ανακαλύφθηκαν στο εσωτερικό χάλκινου αγγείου πλησίον του Αλμυρού στη Μαγνησία, κατά μία άλλη στην περιοχή της Λαμίας-Λιανοκλαδίου. Άλλοι ισχυρίσθηκαν ότι βρέθηκαν στο Δομοκό, ενώ ο αρχαιοπώλης, ο οποίος πώλησε στην Ελένη Σταθάτου 35 κοσμήματα και στο Μουσείο Μπενάκη 9, διαβεβαίωνε ότι ανακαλύφθηκαν πλησίον του Καρπενησίου.
Πρόκειται για το ωραιότερο από τα τέσσερα μετάλλια του «θησαυρού» με προτομή Αρτέμιδος (το ένα στο Μουσείο Μπενάκη) ή Αφροδίτης. Η προτομή, σε ανάγλυφο με αξιώσεις της μεγάλης, ελεύθερης πλαστικής και ιδιαίτερη εκφραστικότητα, απεικονίζει τη θεά του κυνηγίου και προστάτιδα των παιδιών καθώς και των επίτοκων γυναικών, Αρτέμιδα, με φαρέτρα και δορά ζώου (νεβρίδα) στον ώμο. Φιόγκος (Ηράκλειον άμμα) συγκρατεί τα μαλλιά στην κορυφή της κεφαλής. Στη φυσικότητα της στάσης συμβάλλει η αντίθετη στροφή της κεφαλής και οι ανεμίζοντες βόστρυχοι πίσω από το λαιμό. Την παράσταση περιβάλλουν στεφάνες με συμπληρωματικό διάκοσμο, οι οποίες κατά σειρά περιέχουν: φυλλωτό, κυμάτιο με ρόδακες μεταξύ ωών, ανθέμια πλαισιούμενα από ένθετους γρανάτες και ρόδακες με ένθετη πράσινη υαλόμαζα σε κυματοειδή διάχωρα από κληματίδα κισσού, και κλάδοι με περιελισσόμενη ταινία κατά διαστήματα. Αστράγαλοι διαχωρίζουν τις ζώνες. Στην περιφέρεια του μεταλλίου το πλέγμα της αλυσίδας δημιουργεί τριγωνικά και ρομβοειδή διάχωρα. Τα 16 σημεία εξάρτησής από το μετάλλιο σηματοδοτούν κυκλικοί γρανάτες, ένθετοι σε δισκοειδή βάση.
Δισκάρια με γυναικεία προτομή, ρόδακες και κρίκοι διακοσμούν τις υπόλοιπες γωνίες των διαχώρων. H ύπαρξη του πλέγματος υποβάλλει την ιδέα εξαρτήματος κόμμωσης για εύπορη γυναίκα. Δεν αποκλείεται να ταυτίζεται με τον κεκρύφαλλο των αρχαίων πηγών.
Βιβλιογραφία: P. Amandry, Collection Helene Stathatos. Les bijoux antiques, Στρασβούργο 1953, σελ. 100-104, πίν. XXXVI- XXXVII.
Πηγή:
