Πρόκειται για ένα φανταστικό φυτό, με
εξωτική προέλευση και μεγάλη δόση μυθολογίας γύρω από το όνομα του.
Xρησιμοποιήθηκε στην παραδοσιακή ιατρική πολλών λαών για την
αντιμετώπιση του άγχους και της αϋπνίας, αλλά και λόγω των ναρκωτικών του ιδιοτήτων.
Στον ελληνικό χώρο θα τη συναντήσετε με το όνομα "ρολόι" ή "ρολογιά", λόγω της μορφολογίας του άνθους, αλλά και ως "παθανθές", ονομασία που προέρχεται από το Θείο Πάθος.
Ιστορία και προέλευση
Η πασιφλόρα προέρχεται από τα τροπικά δάση της κεντρικής και Νοτίου Αμερικής. Στην προ-Κολομβιανή εποχή οι ιθαγενείς χρησιμοποιούσαν τη
πασιφλόρα για τροφή, καθώς επίσης για τις θεραπευτικές και ηρεμιστικές
της ιδιότητες. Αργότερα οι Ευρωπαίοι έμαθαν να φτιάχνουν αφέψημα από τα φύλλα του φυτού και το έπιναν σε περιπτώσεις ανησυχίας. Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα οι βοτανολόγοι βοήθησαν στην εξάπλωση του φυτού σε όλη την υφήλιο. Ωστόσο
υπάρχουν μόνο λίγα είδη από όλη την οικογένεια που μπορούν να
ευδοκιμήσουν σε πιο εύκρατα κλίματα, όπως στη περιοχή της Μεσογείου και
τη νοτιοανατολική Ασία.
Οι Ισπανοί ιεραπόστολοι που έφτασαν στη περιοχή με τα εξερευνητικά - κατακτητικά ταξίδια ονόμασαν το φυτό "Flos Passionis", το θεώρησαν δώρο από το Θεό και το εξέλαβαν ως συμβολισμό του Θείου Πάθους με τον εξής τρόπο: Τα τρία στίγματα του άνθους αντιπροσωπεύουν
τους ήλους, οι 5 ανθήρες τις πληγές στο σώμα του Χριστού και τα 10
σέπαλα υποδεικνύουν τους 10 Απόστολους, εξαιρώντας τον Πέτρο και τον
Ιούδα Ισκαριώτη. Σε άλλες βιβλιογραφίες, όπου γίνεται αναφορά σε κάποια
αρχαιότερα υβρίδια Passiflora, τα λογχοειδή φύλλα συμβολίζουν τις λόγχες
που τρύπησαν τον Ιησού, ενώ οι έλικες του φυτού συμβολίζουν τα μαστίγια
με τα οποία βασανίστηκε ή τα σχοινιά με τα οποία Τον δέσανε πάνω στο
Σταυρό του μαρτυρίου. Η ονομασία αυτή τελικά παρέμεινε αναλλοίωτη και το
συντροφεύει ως τις μέρες μας.
Πληροφορίες για το φυτό
Η πασιφλόρα, passiflora ή passion flower στην αγγλική γλώσσα και "λουλούδι του πάθους" στα ελληνικά, ανήκει στην οικογένεια των Passifloraceae, η οποία περιλαμβάνει περισσότερα από 600 είδη φυτών. Επιστημονικά το είδος ονομάζεται Passiflora incarnata.
Είναι πολυετής, ξυλώδης, αναρριχητική πόα με πλατιά φύλλα και μεγάλα,
πανέμορφα, αρωματικά και ποικίλου σχήματος άνθη σε αποχρώσεις του
λευκού, του πορφυρού και του μωβ. Ο καρπός του φυτού είναι βρώσιμος, το
γνωστό σε όλους μας passion fruit ή φρούτο του πάθους, έχει ωοειδές σχήμα και παρουσιάζει μεγάλη ομοιότητα εσωτερικά με το ρόδι. Είναι ένα από
τα πιο περιζήτητα εξωτικά φρούτα σε όλο τον κόσμο και χρησιμοποιείται
ευρέως στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική.
Στην Ελλάδα και Κύπρο βρίσκουμε τα
βασικά είδη Passiflora caerulea, Passiflora incarnata και Passiflora
quadrangularis, όπου τα άνθη φέρουν άσπρο και μωβ χρωματισμό. Τα μέρη
του φυτού που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως τα φύλλα, έπεται ο μίσχος
και τα άνθη, ενώ αντίθετα η ρίζα δε παρουσιάζει κάποιο ιδιαίτερο
ενδιαφέρον στη βοτανική θεραπευτική.
Σύσταση
Είναι ένα βότανο με πικρή και δροσιστική γεύση που παρουσιάζει αγχολυτικές ιδιότητες, καταπραΰνει
τον πόνο, τους σπασμούς και ρίχνει την αρτηριακή πίεση. Η πασιφλόρα
περιέχει δεκάδες χημικά συστατικά μεταξύ των οποίων καροτενοειδή,
φλαβονοειδή (C-γλυκοζίτες της απιγενίνης και της λουτεολίνης, βιτεξίνη,
ισοβιτεξίνη κτλ.) και μερικά άλλα όπως μαλτόλη, χρυσίνη, γυνοκαρδίνη,
ίχνη από αλκαλοειδή του ινδολίου (νευροτοξίνη που ανευρίσκεται στην
ηρωΐνη, κοκαΐνη, στρυχνίνη, καφεΐνη και άλλες παρόμοιες ουσίες), καθώς
και μερικές αρωματικές ύλες. Δεν έχει εξακριβωθεί επίσημα ποιό είναι το
κύριο δραστικό συστατικό της πασιφλόρας. Η αγχολυτική της δράση
αποδίδεται περσσότερο στα φλαβονοειδή που περιέχει.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Χρησιμοποιείται κυρίως εσωτερικά για να
ανακουφίσει από ήπια συμπτώματα του ψυχικού stress, νευρικές διαταραχές,
διαταραχές ύπνου και αϋπνία, ευερεθιστότητα και σε μερικές περιπτώσεις
τη νευραλγία. Έχει επίσης αναφερθεί πως μπορεί να βοηθήσει στη
προσπάθεια απεξάρτησης κάποιου από ηρεμιστικά και υπνωτικά φάρμακα, όπως
το Stedon και το Valium. Συνήθως χρησιμοποιείται το αφέψημα του βοτάνου
για να προαχθεί ο ύπνος και η ποιότητα του, καθώς και για τη
καταπολέμηση των γαστρεντερικών ενοχλημάτων στα παιδιά. Τέλος
φημολογείται πως έχει αφροδισιακές ιδιότητες και ήπια υπακτική δράση.
Στην ομοιοπαθητική το βάμμα της
πασιφλόρας χρησιμοποιείται για ηρεμιστικούς σκοπούς και για τη προαγωγή
του ύπνου. Η φαρμακολογική της επίδραση προσομοιάζει με αυτή της ινδικής
κάνναβης όταν καπνίζεται. Πιο αναλυτικά:
Αϋπνία: Η
πασιφλόρα είναι γνωστή για την ευεργετική της επίδραση σε περιπτώσεις
αϋπνίας. Δε παρουσιάζει ναρκωτική επίδραση στον οργανισμό.
Άγχος: Ενώ
οι μεγάλες δόσεις πασιφλόρας έχουν υπναγωγές επιδράσεις, οι μικρότερες
δόσεις βοηθούν στη καταπολέμηση του άγχους. Πολλά είδη του φυτού
περιέχουν χρυσίνη, ένα φλαβονοειδές που μειώνει το αίσθημα του άγχους
χωρίς τις παρενέργειες των αγχολυτικών φαρμάκων, όπως οι
βενζοδιαζεπίνες. Η πασιφλόρα ενεργεί προσκολλώντας στους υποδοχείς του
γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) και αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητα του, με
τον ίδιο δηλαδή τρόπο που δρουν οι βενζοδιαζεπίνες. Το GABA είναι ένα μη
βασικό αμινοξύ που ενεργεί σαν "φρένο" για τον εγκέφαλο και βοηθά στη
διατήρηση της ισορροπίας του, όταν αυτός είναι σε κατάσταση διέγερσης
και stress.
Σπασμοί και επιληπτικές κρίσεις: Η
πασιφλόρα έχει αντισπασμωδικές και αντιεπιληπτικές ιδιότητες.
Χρησιμοποιείται στη θεραπεία παθήσεων όπως τη νόσο του Parkinson, την
επιληψία και το άσθμα. Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2007 στο περιοδικό
"BMC Complementary and Alternative Medicine" (τεύχος Αυγούστου) έδειξε
πως το εκχύλισμα πασιφλόρας καθυστέρησε την έναρξη των επιληπτικών
συμπτωμάτων σε ζώα και ακόμη μείωσε τη χρονική διάρκεια των κρίσεων. Ο
μηχανισμός δράσης της πασιφλόρας είναι παρόμοιος με αυτόν της διαζεπάμης
(stedon). Επίσης η πασιφλόρα μπλοκάρει τη δράση της γλουταμάτης, ενός
πολύ βασικού νευροδιαβιβαστή με διεγερτικό ρόλο που παίζει πρωταρχικό
ρόλο στην έναρξη και εξάπλωση των σπασμών. Διαβάστε τη σχετική έρευνα εδώ.
Χρυσίνη· Η σχέση της με τη φλεγμονή και τον καρκίνο
Η χρυσίνη φαίνεται να έχει
αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Η γενικευμένη φλεγμονή
είναι γνωστή αιτία πολλών χρόνιων παθήσεων. Μία έρευνα που δημοσιεύθηκε
τον Ιανουάριο του 2005 στο περιοδικό "FEBS Letters" έδειξε πως η χρυσίνη, όπως και πολλά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), μειώνει τη δράση του ενζύμου COX-2 (Prostaglandin-endoperoxide synthase 2) το οποίο ενεργοποιεί το μηχανισμό της φλεγμονής και του πόνου. Η χρυσίνη δεν έχει γνωστές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η ίδια έρευνα αποκάλυψε πως η
ιντερλευκίνη-6 (IL-6) είναι η πρωτεΐνη που καθορίζει τη μετάβαση από την
οξεία στη χρόνια φλεγμονή και είναι παράλληλα υπεύθυνη για την
αντιφλεγμονώδη δράση της χρυσίνης. Υψηλά επίπεδα της IL-6 έχουν
ανιχνευθεί σε ασθενείς που νοσούν από καλπάζουσες μορφές καρκίνου. Μια
μελέτη του 2008, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Ένωσης
Νοσηλευτών Αναισθησιολογικού Τομέα (AANA Journal)
έδειξε πως η χρυσίνη στη πασιφλόρα απελευθερώνει τα αμυντικά κύτταρα
του οργανισμού έναντι στα καρκινικά και έχει τη δυνατότητα να μειώσει
τους μεταστατικούς όγκους, ιδιαίτερα στο προστατικό καρκίνο.
Προτεινόμενη δοσολογία
Η πασιφλόρα είναι το φυσικό πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του άγχους και της αϋπνίας. Σύμφωνα με τον οργανισμό European Medicines Agency (ΕΜΑ)
συνίσταται η λήψη 0,5-2 gr της φυτικής ουσίας σε σκόνη, 1-4 φορές
ημερησίως, και 0,5-8 gr φυτικής ουσίας με τη μορφή αφεψήματος. Η
προτεινόμενη δοσολογία του βάμματος πασιφλόρας ανέρχεται από 0,5 εώς 4
ml, σε 3 ή 4 μοιρασμένες ημερήσιες δόσεις. Αν μετά από 15-30 ημέρες χρήσης δεν παρατηρήσετε σημεία
βελτίωσης θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό για να σας
καθοδηγήσει σε μια πιο συμβατική φαρμακευτική κατεύθυνση.Για να φτιάξουμε ένα "Lexotanil τσάι" μπορούμε να συνδυάσουμε πασιφλόρα, βαλεριάνα, μελισσόχορτο και σπαθόχορτο στο ίδιο μίγμα βοτάνων. Χρησιμοποιήστε 1-2 κουταλάκια του γλυκού ανά κούπα βραστού νερού. Καταναλώστε το κατά προτίμηση πριν τη νυκτερινή κατάκλιση.
Μάθετε να φτιάχνετε βάμμα πασιφλόρας κάνοντας click εδώ.
Προφυλάξεις χρήσης
Η χρήση της πασιφλόρας δε συνοδεύεται
από σημαντικές παρενέργειες. Το βάμμα πασιφλόρας ενδέχεται να προκαλέσει
σε μερικούς ανθρώπους ναυτία. Αν είστε έγκυος ή θηλάζετε, αν λαμβάνετε
αντικαταθλιπτική, αντιπηκτική ή άλλη φαρμακευτική αγωγή ή αν πάσχετε από κάποια χρόνια νόσο συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν προχωρήσετε στη λήψη του βοτάνου.
Credits: ethnopharmacology.gr, livestrong.com, nutrition.org, nlm.nih.gov, howstuffworks.com
oliviart-gr.blogspot.gr