Ο Αριστοφάνης, ο πιο
ονομαστός κωμωδιογράφος της αρχαιότητας, γεννήθηκε στο δήμο Κυδαθήναιον
από Αθηναίους γονείς το 445 π.Χ. Για τη ζωή του ξέρουμε λίγα πράγματα
από πληροφορίες που παίρνουμε μέσα από το έργο του. Πολύ νέος άρχισε να
γράφει κωμωδίες και διακρίθηκε για τη δυνατή σατιρική του φλέβα και τη
λυρική του έξαρση. Οι περισσότερες κωμωδίες του γράφτηκαν στην εποχή
του Πελοποννησιακού Πολέμου και συνδέονται μ’ αυτόν. Για την πολιτικοκοινωνική του στάση άλλοι [1]
τον θεωρούν αντιδραστικό, που ανήκε στην ολιγαρχική παράταξη και
εκφράζοντας τα ανώτερα στρώματα της αθηναϊκής δουλοκτητικής κοινωνίας
θεωρούσε υπεύθυνους για την ανώμαλη κατάσταση, που είχε δημιουργηθεί
τότε, τον Περικλή, τους σοφιστές και γενικά τις νέες
ιδέες, γι’ αυτό πολεμούσε τη δημοκρατία και προπαγάνδιζε την ειρήνη
καλλιεργώντας έτσι την ηττοπάθεια. Άλλοι [2] δεν δέχονται ότι ήταν βασικά εχθρός της δημοκρατίας.
Το πιθανότερο είναι ότι ήταν ένας συντηρητικός δημοκράτης, [3] που θαύμαζε και νοσταλγούσε την εποχή του Θεμιστοκλή και του Αριστείδη,
δεχόταν ίσως το πολίτευμα του Κλεισθένη που εξασφάλιζε ισορροπία
ανάμεσα στους αγρότες της υπαίθρου και την οικονομική ολιγαρχία του
άστεως, αλλά απέρριπτε την «άκρατο» δημοκρατία και τις λαϊκές παροχές
του Περικλή.
Το πολίτευμα που πολέμησε άλλωστε δεν
ήταν παρά τυπικά δημοκρατία, που για να επιβάλλει την εξωτερική του
πολιτική χρησιμοποιούσε την εξαγορά, την πολιτική διείσδυση, τον
εξανδραποδισμό και την ωμή βία. Μέσα στο συντηρητισμό του ο Αριστοφάνης
πολέμησε τις νέες ιδέες του Ευριπίδη, των σοφιστών, αλλά και τον Σωκράτη.
Έγραψε πάνω από 40
κωμωδίες, από τις οποίες σώθηκαν 11: Αχαρνείς, Ιππείς, Νεφέλαι, Σφήκες,
Ειρήνη, Όρνιθες, Βάτραχοι, Λυσιστράτη, Θεσμοφοριάζουσαι, Εκκλησιάζουσαι,
Πλούτος. «Τη διάσωση έντεκα δραμάτων του Αριστοφάνη τη χρωστάμε όχι στο
ότι εκτιμήθηκε σωστά η ικανότητα του, αλλά στους Αττικιστές, που
υπερβολικά λογάριαζαν την κωμωδία του σαν την πιο καθαρή πηγή για την
αρχαία αττική διάλεκτο [4]» .
Υποσημειώσεις
[1] Κορδάτου Γ., «Η Αρχαία Τραγωδία και Κωμωδία» ό.π., σελ. 258-261.
[2] Lesky Α., ό.π., σελ. «Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας» εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1985, σελ. 593.
[3] Γεωργουσόπουλου Κ., «Κλειδιά και κώδικες Θεάτρου 2», σελ. 150-152.
[4] Lesky A., ό.π., σελ. 594.
Αλέξης Τότσικας
Φιλόλογος – Συγγραφέας
«Ανθολόγιο | Δώδεκα Αποσπάσματα Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων», Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 1997.
Πηγή:
argolikivivliothiki.gr
