ΕΛΛΑΝΙΑ ΠΥΛΗ: Γύθειο: μια μικρή πόλη με μεγάλη ιστορία

Η πρώτη γεωγραφικά πόλη στο μεσαίο πόδι της Πελοποννήσου που βρέχεται από τον Λακωνικό Κόλπο και αποτελεί το κυριότερο λιμάνι του. Βρίσκεται κοντά στις εκβολές του ποταμού Ευρώτα.Πρόκειται για μια παραθαλάσσια πόλη, με μεγάλη ιστορία και με εκπληκτική γραφικότητα. Τα σπίτια αναρρίχωνται στο όρος Λαρύσιο,γεμάτο με πεύκα και κουμαριές φτάνοντας στον σημερινό (Α)Κούμαρο, από όπου η θέα είναι ανεκδιήγητη. Στη νότια πλευρά της πόλης συνδέεται με τη νήσο Κρανάη ή Μαραθονήσι.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Η ονομασία του Γυθείου σύμφωνα με τον Παυσανία σημαίνει "Γυία (Γη) θεών" προς τιμήν του Ηρακλή και του θεού Απόλλωνα που κατα τη μυθολογία διεκδικούσαν την πόλη και για να μην κακοκαρδίσουν κανέναν προσφέρθηκε ένα όνομα και για τους δύο. Στην πραγματικότητα αιτία του μύθου ήταν η σύζευξη Αχαιών και Δωριέων(Ηρακλείδες) στην περιοχή.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Σύμφωνα με τα ομηρικά έπη αλλά και τις ανασκαφές του Ανδρέα Σκιά (1891) η πόλη ακμάζει τα μυκηναϊκά χρόνια. Από τη νήσο Κρανάη έκλεψε ο Πάρης την ωραία Ελένη ,κατά τον Όμηρο, άφησε όμως πίσω την περικεφαλαία του, γι αυτό και ονομάστηκε έτσι.

Στα αρχαϊκά χρόνια επονομάζεται το επίνειο της Σπάρτης. Κατόπιν στην ύστερη αρχαιότητα και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους (195π.Χ-297μ.Χ) το Γύθειο ανεξαρτηποείται τελείως από τη Σπάρτη και γίνεται πρωτεύουσα του Κοινού των Ελευθερολακώνων. Οι ανασκαφές μαρτυρούν μεγάλη ανάπτυξη, καθώς ήταν στολισμένο με ναούς και ιερά θεών (ένα αποτελεί στο κέντρο της πόλης το ιερό του Δία Καππώτα,καθώς και ερείπια ενός ιερού του Διονύσου στο πίσω μέρος της πόλης ), μαρμάρινα μέγαρα και πολλά καλλιτεχνήματα. Αυτό που διασώζεται ως τις μέρες μας σχεδόν ακέραιο είναι το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο, στη βόρεια πλευρά της πόλης.
Το 375μ.Χ ένα παλιρροϊκό κύμα εξαιτίας ενός ισχυρού σεισμού θάβει κυριολεκτικά μεγάλο μέρος της πόλης, πνίγει τους κατοίκους του καθώς και μεγάλα έργα πολιτισμού που ανακαλύφθηκαν στον πυθμένα της θάλασσας.
Τα χρόνια περνούν και οι χείμαρροι έθαψαν και τα τελευταία ίχνη της πόλης. Το Γύθειο ξεχνιέται τελείως κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας όπου του δίδεται η φτωχική ονομασία Μαραθονήσι λόγω της ανάπτυξης μαράθων στο λόφο και στη νήσο Κρανάη. Η πόλη παρακμάζει διαρκώς κάτω από την επιδημία της ελονοσίας και τις ληστρικές επιδρομές των Οθωμανών κουρσάρων. Επιπλέον οι Τούρκοι καταλαμβάνουν με φρουρά το γνωστό φράγκικο κάστρο του Πασσαβά κοντά στο Γύθειο και διακόπτουν τελείως την επικοινωνία των Ελλήνων με τη μόνη ελεύθερη περιοχή, τη Μάνη.
Τελικά ύστερα από σκληρούς αγώνες οι Μανιάτες με τους Ενετούς ανακτούν και πάλι την πόλη και την αναβαθμίζουν, μάλιστα οι Γρηγοράκηδες σηκώνουν το λάβαρο της Επανάστασης και συγκροτούν από εκεί ένοπλα σώματα.
Έκτοτε το Γύθειο διαρκώς αναβαθμίζεται.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ

Το Γύθειο έχει διατηρήσει τη νεοκλασική εικόνα επηρεασμένο από τους Ενετούς. Έτσι το πλήθος των σπιτιών ,πολλών από αυτών εγκατελειμμένα, είναι σπουδαίας αρχιτεκτονικής νεοκλασικού στυλ. Όταν επισκέπτεται κανείς το νησί Κρανάη και κοιτά απεναντι, το Γύθειο μοιάζει βγαλμένο από άλλη εποχή. Στο νησί επιπλέον στεγάζεται ο πύργος Τζανετάκη πρωτεργού της επανάστασης, το οποίο αποτελεί σήμερα ιστορικού μουσείο ύστερα από τη δωρεά του ευπατρίδη Τζανή Τζανετάκη στον ΕΟΤ. Ο τελευταίος μάλιστα διετέλεσε πολλάκις υπουργός αλλά υπήρξε και πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1989. Ακόμα, στη βόρεια πλευρά του νησιού είναι κτισμένος ένας φάρος, σημαντικό έργο για την πόλη. Μεγάλη όμως σημασία έχουν δυο άλλα κτήρια το Δημαρχείο του Γυθείου (1891) και το Παρθεναγωγείο(1886), τα οποία αποτελούν έργα του διάσημου αρχιτέκτονα Έρνστ Τσίλλερ συνδυάζοντας άψογα στοιχεία του ευρωπαϊκού νεοκλασικισμού στο ελληνικό πνεύμα.

Σήμερα με το πρόγραμμα "Καλλικράτη" επιδιώκεται αναβάθμιση των τοπικών μνημείων της πόλης. Έτσι το κτήριο του Παρθεναγωγείου ανακαινισμένο θα στεγάζει σε λίγο καιρό το κέντρο πληροφόρησης και ερμηνείας δήμου Ανατολικής Μάνης.
Πέρα από αυτά, το Γύθειο αποτελεί έναν αξιόλογο τουριστικό προορισμό, με τις παραδοσιακές ταβερνούλες του αλλά και τα εστιατόριά του, τα τοπικά του εδέσματα κα το φρέσκο ψάρι, τις όμορφες παραλίες του στο Μαυροβούνι και στο Βαλτάκι, αφήνοντας στον ταξιδιώτη μοναδικές εντυπώσεις και αξέχαστες εικόνες.