Η Σούζαν αγόρασε στον 6χρονο γιο της ένα iPad όταν πήγαινε πρώτη Δημοτικού. «Σκέφτηκα «Γιατί να μην δοκιμάσει;»,
μου είπε κατά τη διάρκεια μια συνεδρίας μας. Το σχολείο του Τζον είχε
αρχίσει να χρησιμοποιεί τις συσκευές με όλο και μικρότερες τάξεις, ο
δάσκαλος τεχνολογίας παραληρπύσε για τα εκπαιδευτικά τους ωφέλη, οπότε η
Σούζαν θέλησε να κάνει ότι ήταν καλύτερο για το ξανθό της αγοράκι που
λάτρευε να διαβάζει και να παίζει μπέιζμπολ.
Αρχικα άφηνε τον Τζον να παίζει διάφορα
εκπαιδευτικά παιχνίδια στο iPad του. Ωσπου ο μικρος ανακάλυψε το
Minecraft, το οποιο ο δάσκαλος τεχνολογιας χαρακτηρισε «ηλεκτρονικο
Lego». Θυμόταν πόσο λάτρευε η ίδια ως παιδι να χτιζει και να παιζει με
τα τουβλάκια της, οποτε άφησε το γιο της να παίζει Minecraft το
απόγευμα.
Στην αρχή η Σούζαν ήταν αρκετά
ευχαριστημένη. Ο Τζον έμοιαζε να απασχολείται με δημιουργικό παιχνίδι
καθώς εξερευνούσε τον κόσμο του παιχνιδιού. Παρατηρησε μεν οτι το
παιχνιδι δεν ηταν ακριβώς όπως τα Lego που θυμοταν -στα παιδικα της
χρόνια δεν χρειαζοταν να… σκοτώσει ζώα και να βρει σπάνια στοιχεία για
να επιβιώσει και να πάει στο επόμενο επιπεδο. Αλλά ο Τζον έμοιαζε να
χαιρεται πολύ να παίζει και το σχολείο του είχε μέχρι και όμιλο
Minecraft, οποτε… πόσο ασχημο μπορεί να ήταν;
Παρ’ ολ’ αυτα, η Σουζαν δεν μπορουσε να αρνηθεί πως έβλεπε αλλαγές στον Τζον.
Είχε αρχίσει να απορροφάται όλο και περισσότερο από το παιχνίδι του,
είχε χάσει το ενδιαφέρον του για το μπέιζμπολ και το διάβασμα βιβλίων
και αρνούταν να βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού. Μερικά πρωινά
ξυπνούσε και της έλεγε οτι εβλεπε τετράγωνα στα όνειρά του.
Αν και αυτο την απασχολούσε, πίστευε πως ο γιος της μπορει απλά να είχε ζωηρή φαντασία. Καθώς η συμπεριφορά του συνέχιζε να χειροτερεύει, προσπάθησε να του πάρει το παιχνίδι, αλλά ο Τζον άρχισε να έχει κρίσεις θυμού. Οι εκρήξεις του ήταν τόσο άσχημες που ενέδιδε, προσπαθώντας να πείσει τον εαυτό της ξανά και ξανά ότι «ειναι εκπαιδευτικό»
Τότε μια νύχτα συνειδητοποίησε πως κάτι δεν πήγαινε καθόλυ καλά.
«Μπήκα στο δωμάτιο του για να τον ελέγξω. Υποτιθεται πως θα κοιμόταν… Και τρόμαξα τόσο!«
Tον βρήκε να κάθεται στο κρεβάτι
του και να κοιτάζει με τεράστια μάτια στο κενό, ενώ το φωτεινό του iPad
βρισκοταν διπλα του. Έμοιαζε να είναι σε έκσταση. Μέσα στον
πανικό της, η Σουζαν χρειάστηκε να τον ταρακουνήσει πολλές φορές για να
συνέλθει. Δεν μπορούσε να καταλάβει πως το κάποτε υγιές, χαρούμενο
αγοράκι της ειχε εθιστεί τοσο στο παιχνιδι που είχε μεταλλαχτεί σε έναν
κατατονικό, ναρκωμένο άνθρωπο.
Αυτος ειναι και ο λογος που οι γονείς
που είναι περισσότερο προσεκτικοί με την τεχνολογία ειναι οι σχεδιαστές
τεχνολογίας και οι μηχανικοί. Ο Steve Jobs ήταν γνωστός για το πόσο λίγη
τεχνολογία επέτρεπε στα παιδιά του. Στελέχη και μηχανικοί της Silicon
Valley στελνουν τα παιδιά τους σε σχολεία που δεν χρησιμοποιούν
τεχνολογία. Οι ιδρυτές της Google Sergey Brin και Larry Page πήγαν σε
μοντεσσοριανά σχολείο, όπως και ο δημιουργός του Αmazon Jeff Bezos και ο
δημιουργός της Wikipedia Jimmy Wales.
Πολλοί γονείς καταλαβαίνουν ότι
οι φωτεινές οθόνες έχουν αρνητική επιρροή στα παιδιά. Βλέπουμε τις
επιθετικές εκρήξεις θυμού όταν παίρνουμε τις συσκευές μακριά και την
ελλειπη ικανότητα συγκέντρωσης όταν τα παιδιά παύουν δέχονται αδιάκοπα
ερεθίσματα από τις συσκευές τους. Ακόμα χειρότερα: βλέπουμε παιδιά που
βαριούνται, που είναι απαθή, αδιάφορα και βαρετά όταν δεν έχουν μια
συσκευή στα χέρια τους.
Αλλά είναι ακόμα χειρότερο απ’ ότι πιστεύουμε.
Τώρα ξέρουμε πως όλα αυτά τα iPads, τα κινητά, τα Xboxes ειναι μια μορφή ψηφιακού ναρκωτικού.
Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι μπορούν να επηρεάσουν το μπροστινό μέρος
του εγκεφάλουμε τον ίδιο τρόπο που το επηρεάζει η κοκαίνη. Η τεχνολογία
είναι τόσο υπερδιεγερτική που ανεβάζει τα επιπεδα ντοπαμίνης όσο τα
ανεβάζει το σεξ.
Αυτό το εθιστικό αποτελέσμα είναι ο
λόγος που ο Dr. Peter Whybrow, διευθυντής του τμήματος νευροεπιστήμης
στο UCLA αποκαλεί τις οθόνες «ηλεκτρονική κοκαϊνη», ενώ κινέζοι
ερευνητές «ηλεκτρονική ηρωίνη». Ο Dr. Andrew Doan, επικεφαλής του
τμήματος έρευνας πάνω στους εθισμούς για το πεντάγωνο και το αμερικάνικο
ναυτικο αποκαλεί τα βιντεοπαιχνίδια και την τεχνολογία οθόνης
«ψηφιακά ναρκωτικά»
Σωστά καταλάβατε: το μυαλό του παιδιού σας καθώς παίζει Minecraft μοιάζει με έναν εγκέφαλο υπο την επήρεια ναρκωτικών.
Για αυτό και ειναι δυσκολο να ξεκολλήσουμε τα παιδιά από τις οθόνες
τους και τα βρίσκουμε ιδιαίτερα ευερέθιστα όταν διακόπτεται ο χρόνος
τους μπροστά στην οθόνη. Εκατοντάδες πια κλινικές μελέτες δείχνουν ότι
οι οθόνες αυξάνουν την κατάθλιψη, το άγχος και την επιθετικότητα και
μπορούν να οδηγήσουν σε ψυχωσικά επεισόδια κατά τα οποία ο παίκτης χάνει
την επαφή με την πραγματικότητα.
Στην κλινική μου μελέτη με πάνω από 1000 εφήβους τα τελευταία 15 χρόνια, βρήκα το παλιό ρητό «Μια ουγκιά πρόληψης αξίζει όσο μια λίβρα θεραπείας» να ταιριάζει απόλυτα όταν μιλάμε για εθισμό στην τεχνολογία. Μόλις
το παιδί περάσει τη διαχωριστική γραμμή του αληθινού τεχνολογικού
εθισμού, η θεραπεία μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Για την ακρίβεια,
βρήκα πολύ ευκολότερο να θεραπεύσω χρήστες ηρωίνης και
κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης, παρά χαμένους στο μάτριξ video gamers ή
εθισμένους στα social media και το Facebook.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του 2013 της
αμερικανικης ακαδημίας παιδιάτρων, τα 8χρονα-10χρονα ξοδεύουν 8 ώρες τη
μέρα σε διάφορα ψηφιακά μέσα, ενώ οι έφηβοι περνούν 11 ώρες μπροστά σε
οθόνες. 1 στα 3 παιδιά χρησιμοποιεί τάμπλετς ή κινητά πριν καν μιλήσουν.
Σύμφωνα με το βιβλίο “Internet Addiction” της Dr. Kimberly Young, 18%
των χρηστών του internet στη φάση του κολλεγίου υποφέρουν από
τεχνολογικό εθισμό στις ΗΠΑ.
Μόλις ένας άνθρωπος περάσει στον
ολοκληρωτικό εθισμό οποιουδήποτε τύπου, πρέπει πρώτα να αποτοξινωθούν
ώστε να μπορέσει στη συνέχεια η οποιαδήποτε θεραπεία να έχει αποτέλεσμα.
Με την τεχνολογία αυτό σημαίνει ολοκληρωτική αποχή από τα ψηφιακά μέσα: όχι υπολογιστές, όχι κινητά, όχι tablets.
Σε προχωρημένα στάδια απαγορεύεται ακόμα και η τηλεόραση. Η συνήθης
περίοδος αποχής είναι από 4 εως 6 βδομάδες, αυτός είναι ο χρόνος που
χρειάζεται για ένα υπερδιεργεμένο νευρικό σύστημα να κάνει
«επανεκκίνηση». Αλλά αυτό δεν είναι εύκολο στην τωρινή μας κοινωνία όπου
οι οθόνες βρίσκονται παντού. Ένα άτομο μπορεί να ζήσει χωρίς ναρκωτικά ή αλκοόλ. Με τον τεχνολογικό εθισμό όμως, υπάρχουν παντού ψηφιακοί πειρασμοί.
Οπότε πώς προστατεύουμε τα παιδιά μας από το να ξεπεράσουν το όριο; Δεν είναι εύκολο.
Το κλειδί είναι να αποτρέψεις το
4χρονο, 5χρονο ή 8χρονο σου από το να κολλήσει σε οθόνες. Αυτό σημαίνει
Lego αντί για Minecraft, βιβλία αντί για iPads, φύση και άθληση αντί
για τηλεόραση. Αν χρειαστεί, ζητήστε από το σχολείο του παιδιού σας να
μην του δώσει τάμπλετ μέχρι να γινει 10 ετών (άλλοι συστήνουν 12)
Nα κάνετε ειλικρινείς συζητήσεις με το
παιδί σας σχετικά με το γιατί του περιορίζετε την πρόσβασή του σε
οθόνες. Να τρώτε φαγητό με τα παιδιά σας χωρίς ηλεκτρονικές συσκευές στο
τραπέζι -ακριβώς όπως ο Steve Jobs είχε δείπνα με τα παιδιά του χωρίς
τεχνολογία. Μην πέφτετε θύματα του «Ο γονιός είναι αφηρημένος», καθώς
όπως ξέρουμε τα παιδιά κάνουν ότι βλέπουν.
Όταν μιλαω στα 9χρονα διδυμα αγόρια μου,
τους εξηγώ με ειλικρίνεια το γιατί δεν θέλουμε να έχουν ταμπλετ ή να
παιζουν βιντεοπαιχνίδια. Τους εξηγώ πως κάποια παιδιά παίζουν τόσο πολύ
με τις συσκευές τους που δυσκολεύονται να σταματήσουν ή να κοντρολάρουν
το πόσο θα παίξουν. Τα έχω βοηθήσει να καταλάβουν ότι αν μπλέξουν με
οθόνες και παιχνίδια όπως κάποιοι άλλοι φιλοι τους, θα επηρεαστούν άλλα
κομμάτια της ζωής τους: μπορεί να μην θέλουν πια να παίζουν μπέιζμπολ,
να μην διαβάζουν συχνά βιβλία, να χάσουν το ενδιαφέρον τους στην
επιστήμη και τη φύση και να κόψουν τη σχέση τους με τους αληθινούς τους
φίλους. Το εντυπωσιακό είναι ότι δεν χρειάζεται ιδιαίτερος κόπος
να πειστούν, καθώς έχουν δει από πρώτο χέρι τις αλλαγές στη ζωή κάποιων
φίλων τους εξαιτίας της προσκόλλησης τους σε μια οθόνη.
Οι ψυχολόγοι καταλαβαίνουν πως η υγιής
ανάπτυξη των παιδιών περιλαμβάνει επικοινωνία, δημιουργικό φανταστικό
παιχνίδι και επαφή με τον αληθινό, φυσικό κόσμο. Δυστυχώς ο εθιστικός
κόσμος της οθόνης θαμπώνει και εμποδίζει αυτές τις διαδικασίες υγιούς
ανάπτυξης.
Ξέρουμε επίσης ότι τα παιδιά
είναι πιο επιρρεπή σε εθισμούς όταν νιώθουν μόνα, αποξενωμένα και
βαριούνται. Για αυτό πρέπει να βοηθάμε τα παιδιά να συνδέονται με
αληθινές εμπειρίες ζωής και αληθινούς δεσμούς και σχέσεις. Το
παιδί που ασχολείται με δημιουργικές δραστηριότητες και επικοινωνεί με
την οικογένειά του έχει λιγότερες πιθανότητες να ξεφύγει στον ψηφιακό
κόσμο φαντασίας. Αλλά ακόμα και ένα παιδί που λαμβάνει όλη την αγάπη και
την υποστήριξη του κόσμου, κινδυνεύει να πέσει στο Μάτριξ, μόλις έρθει
σε επαφή με τις οθόνες και νιώσει την επίδρασή τους. Άλλωστε, 1 στους 10
ανθρώπους έχουν από τη φύση τους έντονες τάσεις εθισμού.
Στο τέλος, η Σούζαν πήρε το τάμπλετ από το γιο της, όμως η θεραπεία ήταν μια ανηφόρα με πολλές λακούβες και οπισθοχωρήσεις…
Τέσσερα χρόνια αργότερα, με πολλή
υποστήριξη, ο Τζον ειναι πολυ καλυτερα. Χρησιμοποιεί έναν υπολογιστή
γραφείου και έχει βρει κάποια ισορροπία στη ζωή του: παίζει σε ομάδα και
έχει αρκετούς φίλους στο σχολείο. Αλλά η μητέρα του είναι ακόμα σε
επιφυλακή ως προς τη χρήση τεχνολογίας από μεριάς του, γιατί όπως κάθε
εθισμός μπορεί κανείς εύκολα να ξαναυποκύψει σε κάποια στιγμή αδυναμίας.
Το να προσέχει πως έχει υγιείς δραστηριότητες, ότι απουσιάζει ο
υπολογιστής από το δωμάτιό του και το βραδινό φαγητό δεν συνοδεύεται από
οποιαδήποτε μορφή τεχνολογίας είναι όλα κομμάτι της λύσης του
προβλήματος.
Δείτε επίσης:
