Τα Είδη των Αρετών

Στην σημερινή ανάρτηση θα εξετάσουμε τα είδη των αρετών όπως μας τα περιγράφει ο Πορφύριος στο έργο του «Αφορμαί προς τα Νοητά» 32-33 Εκδόσεις Κάκτος. Σημειωτέον ότι η απόδοση του εν λόγω αποσπάσματος αλλά και η σειρά του, σε μερικά σημεία μόνο, δεν ακολουθεί αυστηρά το αρχαίο κείμενο και αυτό διότι επιθυμούμε  με τον τρόπο αυτόν να συλλάβει ο  αναγνώστης του άρθρου  διαυγέστερα  το συνολικό νόημα του αποσπάσματος χωρίς φυσικά να αλλοιώνεται  διόλου το τελικό συμπέρασμα του ίδιου του συγγραφέως.   

Έχουμε λοιπόν τέσσερα είδη αρετών:
Α)  ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ
Β)  ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ ή ΚΑΘΑΡΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ
Γ)  ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ
Δ)  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ  χαρακτηρίζονται αυτές που έγκεινται στην μετριοπάθεια και χαρακτηρίζονται από το ότι έπονται και ακολουθούν τον συλλογισμό περί του ποιο είναι το πρέπον ως προς τις πράξεις. Αποβλέποντας στην ασφαλή συναναστροφή με τους υπολοίπους ανθρώπους ονομάζονται δε πολιτικές υπό την έννοια της  συμβίωσης και την συναναστροφής.
Σκοπός των πολιτικών αρετών είναι να βάλουν μέτρο στα πάθη.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ Ή ΚΑΘΑΡΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ  είναι οι αρετές  του θεωρητικού ανθρώπου που προσβλέπει στην θεωρία (στην θέαση δηλαδή των Όντων) και είναι οι αρετές αυτές απομακρυσμένες από τα γήινα πράγματα. Γι΄ αυτό και ονομάζονται και καθάρσεις,  επειδή εστιάζουν στην αποχή από τις  πράξεις του σώματος και από τις συμπάθειες (συν-πάθος) με αυτό.
Σκοπός των καθαρτικών αρετών σε αυτό το στάδιο δεν είναι απλώς να θέσουν μέτρο στα πάθη, όπως στις πολιτικές, αλλά,  η πλήρης απομάκρυνση τους.

ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ που είναι αρχικώς η σοφία και η φρόνηση και συνίστανται στην θέαση των πραγμάτων που κατέχει ο Νους, ενώ η τρίτη, η δικαιοσύνη,  είναι η επιτέλεση του οικείου έργου στην εναρμόνιση της  με τον νου και η σύμφωνα με τον νου,  ενέργεια.
Σκοπός δηλαδή των νοητικών αρετών είναι η σύμφωνη με τον νου ενέργεια.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ  ορίζονται  αυτές που ενυπάρχουν στον Νου και είναι ανώτερες από τις ψυχικές και είναι επίσης παραδείγματα αυτών των οποίων οι αρετές της ψυχής ήταν ομοιώματα. Νους δηλαδή είναι αυτός στον οποίο τα πάντα ενυπάρχουν ταυτόχρονα εντός του ως παραδείγματα.
Σκοπός των παραδειγματικών αρετών είναι το να συντρέχουν με τον Νου κατά την ουσία.
———————————————————————————————————————-
Με γνώμονα τα ανωτέρω λεχθέντα είδη των αρετών, όποιος ενεργεί με τις πολιτικές αρετές καθίσταται σπουδαίος άνθρωπος ενώ αυτός που ενεργεί με τις καθαρτικές γίνεται δαιμόνιος άνθρωπος ή ακόμη και αγαθός δαίμων (δαίμων- δαήμων ο τα πάντα γνωρίζων). Αυτός δε που ενεργεί σύμφωνα με τις νοητικές είναι Θεός, και τέλος,  αυτός που ενεργεί σύμφωνα με τις παραδειγματικές είναι πατέρας Θεών.
Οι άνθρωποι είναι σημαντικό να φροντίζουμε για την επίτευξη των καθαρτικών αρετών  σκεπτόμενοι ότι αυτές κατακτώνται στην παρούσα ζωή και μέσω αυτών επιτυγχάνεται η ψυχική-εξελικτική άνοδος τους. Ως θεμέλιο της καθάρσεως είναι η συνειδητοποίηση του ότι η ψυχή μας είναι συνδεδεμένη με κάτι ξένο ως προς αυτήν,το σώμα, που είναι εντελώς διαφορετικό  ως προς την ουσία της ψυχής που ενυπάρχει μέσα σε αυτό. Πρέπει, η ψυχή,  να βρίσκεται σε μία κατάσταση πλήρους απάθειας ως προς το σώμα. Όταν δε  λέμε απάθεια δεν εκλαμβάνουμε την λέξη αυτή με την σημερινή της έννοια,  αλλά,  με βάση την ετυμολογία της,  (α στερητικό και πάθος),  και την πρωταρχική σημασία της, εννοούμε, την απομάκρυνση από τα πάθη τον έλεγχο δηλαδή  των συναισθημάτων, των ηδονών, των απολαύσεων, του πόνου ,του θυμού, του φόβου έτσι ώστε σε κάποια στιγμή να επιτευχθεί η πλήρη αποβολή τους.

ΜΕΛΙΡΡΥΤΗ-ΣΕΜΕΛΗ ΝΤΙΜΟΥ
ΜΠΟΥΣΊΟΥ ΙΩ. ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ

Εικόνα άρθρου,  Η επιλογή του Ηρακλή (δρόμος αρετής και κακίας) του  Αnnibale Carracci (1560- 1609), Λάδι σε καμβά Εθνικό Μουσείο Capodimonte.




Πηγή:
hellenictheology.gr