Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2017

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ 279 π.Χ.

Όποτε αναφέρεται η μάχη των Θερμοπυλών, η Θυσία των 300 Σπαρτιατών έρχεται πάντα στο νου. Η στρατηγική όμως σημασία του περάσματος ήταν αιτία να γίνει επανειλημμένα πεδίο συγκρούσεων. Ο Φίλιππος Β το διέβη με στρατήγημα. Οι Αθηναίοι πάλι αιφνιδίασαν εκεί μια μακεδονική δύναμη κατά τη διάρκεια του Λαμιακού Πολέμου. Οι Θερμοπύλες όμως θα γίνονταν πεδίο μάχης κι άλλες δυο φορές στην Ελληνιστική εποχή.
Τον τρίτο προχριστιανικό αιώνα οι θρίαμβοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν παρελθόν και η Ελλάδα σπαράζονταν από εμφυλίους πολέμους που υποδαύλιζαν οι Διάδοχοί του κυνηγώντας την φενάκη της απόλυτης κυριαρχίας. Οι οικονομίες και οι πληθυσμοί είχαν εξαντληθεί, αλλά τα οξυμένα πολιτικά πάθη ερέθιζαν τους ανθρώπους να συνεχίζουν τον πολεμικό παραλογισμό. Αυτή ήταν η κατάσταση της χώρας όταν το 279 π.Χ. δέχτηκε την εισβολή των Κελτών, που πιεσμένοι από τον υπερπληθυσμό των βορείων πατρίδων τους εισέβαλαν στο Νότο.

Οι Κέλτες  ήταν ένας βορειο-ευρωπαϊκός με ανοιχτόχρωμα χαρακτηριστικά και υψηλό ανάστημα. Είχαν εξαπλωθεί στο σύνολο της Ευρώπης από τα Καρπάθια έως την Ιβηρική. Ήταν αγρότες και η τέχνη τους χαρακτηρίζονταν από περίπλοκα διακοσμητικά μοτίβα. Ζούσαν χωρισμένοι σε φυλές που πολεμούσαν μεταξύ τους για γη και πόρους και η παράλογη ανδρεία εθεωρείτο μεγάλη αρετή. Οι Κέλτες έφεραν ξίφη, πελέκεις και ακόντια. Ελάχιστοι αριστοκράτες μαχητές έφεραν θωράκιση και η μόνη προστασία των περισσοτέρων ήταν οι μεγάλες ορθογώνιες ασπίδες τους που έφεραν μεταλλικό ομφαλό στο κέντρο. Πολλοί έφεραν τατουάζ και δέρματα αγριμιών ώστε να τρομάζουν τους αντιπάλους τους. Μόνη τους τακτική ήταν η ορμητική έφοδος κατά του εχθρού ή σε μερικές περιπτώσεις οι ενέδρες.
Μια μεγάλη στρατιά με αρχηγό κάποιον Βόλγιο απαίτησε φόρο υποτέλειας από τους Μακεδόνες. Ο βασιλιάς της Μακεδονίας Πτολεμαίος «Κεραυνός» σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να τους αποκρούσει και η Κελτική πλημμυρίδα ξεχύθηκε στη Θεσσαλία. Εμφανίστηκε τότε ένας νέος αρχηγός με το όνομα Βρέννος που εξώθησε τους Κέλτες να λεηλατήσουν τα ιερά της Νοτίου Ελλάδας.


Κέλτες ιππείς

Οι εξαντλημένοι από την εμφύλια σύγκρουση Ελληνες που διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν να συνδιαλλαγούν με αυτούς τους άγριους βαρβάρους, αποφάσισαν με το θάρρος που δίνει η απελπισία να αντισταθούν στο στενό των Θερμοπυλών. Οι Βοιωτοί, οι Φωκείς και οι κάτοικοι της Πελοποννήσου έθεσαν τους στρατούς τους υπό τη διοίκηση του Αθηναίου στρατηγού Κάλλιπου και ο Αθηναϊκός στόλος ανέλαβε να επιτηρεί τον Ευβοϊκό Κόλπο. Με την άφιξή τους στις Θερμοπύλες οι σύμμαχοι δέχτηκαν ενισχύσεις από τους Αιτωλούς και μισθοφόρους από τα Ελληνιστικά βασίλεια. Επιχείρησαν κατόπιν να εμποδίσουν τους Κέλτες να διαβούν το Σπερχειό, καταστρέφοντας τις γέφυρες, αλλά οι βάρβαροι βρήκαν άλλο πέρασμα και υποχρέωσαν τα Ελληνικά τμήματα να υποχωρήσουν στο στενό των Θερμοπυλών.


Κέλτες κατά Ελλήνων. Θερμοπύλες 279 π.Χ δια χειρός Κώστα Νικέλλη

Το στενό των Θερμοπυλών δεν επέτρεπε στους Κέλτες να εκμεταλλευτούν την αριθμητική τους υπεροχή. Επιτίθονταν με λύσσα σαν ασύντακτες μάζες αλλά δεν κατάφερναν να ανατρέψουν τους Ελληνες οπλίτες. Αντίθετα απ ότι συνέβη στην Ιταλία, οι άγριες κραυγές και βίαιες έφοδοι δεν κατάφεραν να τρομοκρατήσουν τους Ελληνες οπλίτες που διατηρούσαν το σχηματισμό τους μοιάζοντας με κυματοθραύστη ενάντια στη βαρβαρική λαίλαπα. Ταυτόχρονα τα Αθηναϊκά πλοία φορτωμένα τοξότες και βλητικές μηχανές πλησίαζαν την ακτή και προκαλούσαν τρομερές απώλειες στους στριμωγμένους βαρβάρους. Όπως ο Ξέρξης διακόσια χρόνια πριν, έτσι και ο Βρέννος μάθαινε με οδυνηρό τρόπο ότι δεν είχε τα μέσα να διασπάσει την φάλαγγα των οπλιτών. Για να αναγκάσει τους υπερασπιστές να εγκαταλείψουν το πέρασμα εξαπέλυσε μία στρατιά κατά της Αιτωλίας και μία κατά των Δελφών. Οι Αιτωλοί εγκατέλειψαν το πέρασμα για να υπερασπίσουν τις πόλεις τους και οι Φωκείς έφυγαν για να υπερασπίσουν τους Δελφούς. Οι Αθηναίοι εκκένωσαν τους υπόλοιπους Ελληνες μαχητές με το στόλο τους αλλά ο Βρέννος δεν προέλασε περιμένοντας τα αποτελέσματα των αποσπασμάτων του.
Παρά την προσπάθεια των  των Δυτικών ιστορικών να εμφανίσουν την Κελτική επιδρομή ως επιτυχημένη τα αρχαιολογικά ευρήματα δεν συμφωνούν μαζί τους; αντίθετα χιονοθύελλες, σεισμοί, κατολισθήσεις, και ο αμείλικτος ανταρτοπόλεμος των Αιτωλών και των Φωκέων, στον οποίο έλαβαν μέρος και οι γυναίκες τους εξόντωσαν τα Κελτικά στρατεύματα. Όταν ο Βρέννος έμαθε την καταστροφή αυτοκτόνησε και οι Κέλτες, αφού υποχώρησαν στη Μακεδονία και τη Θράκη πέρασαν στην Ασία όπου τελικά συνετρίβησαν από τους Περγαμηνούς. Οι Ελληνες καθιέρωσαν εορτή με το όνομα «Σωτήρια» σε ανάμνηση του γεγονότος.

Βιβλιογραφία

Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» μτφ. John Dreyden London: Macmillan, 1889
Ηρόδοτος «Ιστορίαι» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Διόδωρος Σικιελιώτης «Ιστορία» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920

Ιουστίνος: Επιτομή Πομπήιου Τρώγου «Ιστορίαι Φιλιπικαι» Μτφ. Αιδ. J.S.Watson (1853)


Πηγή:
stefanosskarmintzos.wordpress.com