Δάφνη ή Βάγια: Ιδιότητες, Γιατροσόφια, Χρήσεις και Συνταγές

H Δάφνη είναι πασίγνωστο δέντρο από την αρχαιότητα.
Αν και έχει ευρέως καθιερωθεί λόγω της χρήσης της ως καρύκευμα, εντούτοις έχει και θεραπευτικές ιδιότητες, οι οποίες όμως δεν είναι πολύ γνωστές.

Περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Laurus nobilis L. (Λάουρος ο ευγενής ή Δάφνη του Απόλλωνος). Το γένος περιλαμβάνει μόνο δύο είδη. Την L. nobilis και την L. canariesnsis (ιθαγενές των Καναρίων νήσων).
Ανήκει στην οικογένεια των Δαφνοειδών.
Είναι δέντρο αυτοφυές σε Ασία, Μεσογειακές χώρες και Νότια Ευρώπη.
Το βρίσκουμε σε κοιλάδες σε τοποθεσίες δροσερές και σκιερές. Στην χώρα μας τη συναντούμε και με τα ονόματα βάγια, βάϊα, λαύρα ή λαύρος (από το λατινικό laurus).
Είναι μικρό δέντρο με λείο φλοιό στο χρώμα της τέφρας, με φύλλα παχιά, δερματώδη, λογχοειδή και στη περιφέρεια κυματοειδή. Έχει άνθη μικρά, πρασινόλευκα τα οποία φυτρώνουν πολλά μαζί από τις μασχάλες των φύλλων. Ο καρπός της είναι ράγα μαύρη που μοιάζει με μικρή ελιά.

Ιστορικά στοιχεία:
Την δάφνη την γνώριζαν οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Οι Ρωμαίοι μάλιστα την ονόμαζαν Laurare (εξυμνώ) γιατί πίστευαν ότι το δέντρο αξίζει τις μεγαλύτερες τιμές. Οι Αρχαίοι Έλληνες με τους κλώνους της δάφνης της Απολλωνείου, στεφάνωναν τους νικητές και η συνήθεια αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα. Την θεωρούσαν σύμβολο σοφίας και ποίησης.
Συμβόλιζε για τους προγόνους μας ακόμη την ευημερία και προστάτευε τα σπίτια από την κακοτυχία και τους κεραυνούς, όπως πίστευαν.
Στη δάφνη αποδίδονται φαρμακευτικές ιδιότητες από τα προϊστορικά χρόνια. Ο Ιπποκράτης τη χορηγούσε ως αναλγητικό μετά τον τοκετό και σε διάφορα γυναικολογικά προβλήματα.
Με δαφνέλαιο θεράπευε τη στειρότητα.
Ο Διοσκουρίδης συνιστούσε το αφέψημα της σε παθήσεις της κύστης και της μήτρας, τους λιωμένους καρπούς της στο άσθμά και στη φυματίωση και το χυμό τους σε περιπτώσεις βαρηκοΐας και κόπωσης. Αναφέρει επίσης ότι τα φύλλα της δάφνης είναι θερμαντικά και καταπραϋντικά και πως τα ξεραμένα φύλλα έχουν πιο δυνατό άρωμα από τα φρέσκα. Τα συνιστούσε εναντίον των ρευματισμών, της αρθρίτιδας, της δυσπεψίας και της αεροφαγίας.
Ο Θεόφραστος είχε περιγράψει την πλατύφυλλο και την στενόφυλλο (Laurus nobilis angustifolia). Αναφέρει ακόμη ότι από το ξύλο της έφτιαχναν μπαστούνια και τρυπάνια γιατί δεν φθειρόταν.
Οι Ρωμαίοι μπροστά στις πύλες των αυτοκρατορικών ανακτόρων φύτευαν δάφνες σε δενδροστοιχίες και για αυτό ο Πλίνιος την είχε ονομάσει θυρωρό και φύλακα των αυτοκρατόρων.
Η λέξη Bachelor (πτυχίο πρώτης βαθμίδας) που έχουν οι Άγγλοι προέρχεται από τις λέξεις Bacca-laureus που σημαίνει καρπός δάφνης γιατί και αυτοί είχαν το φυτό ως σύμβολο σοφίας.
Οι Βεδουίνοι της ερήμου γνώριζαν το φυτό και έβαζαν στον καφέ τους ένα φύλλο δάφνης για να τον αρωματίσουν.
Στην Κρήτη έχουμε κύρια την πλατύφυλλο δάφνη. Στο χωριό Τζιτζιφέ του Αποκόρωνα παλαιότερα παρήγαγαν ποσότητες δαφνέλαιου το οποίο διοχέτευαν στο εμπόριο.
Παραδοσιακά στην Κρήτη χρησιμοποιούσαν το δαφνέλαιο για εντριβές στο τριχωτό της κεφαλής. Επίσης αναμειγμένο με μεταβγαλμένη ρακή (από διπλή απόσταξη) το χρησιμοποιούσαν για εντριβές και το αφέψημα των φύλλων το έπιναν κατά των αμοιβάδων. Τον χυλό των φύλλων τον χρησιμοποιούσαν για το ζύμωμα των εορταστικών ψωμιών (τα φτάζυμα που τα έκαναν όχι από προζύμι αλλά από ρεβίθια κοπανισμένα).
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα φύλλα ως ρίχνανε σαν μυρωδικό φύλλα δάφνης στο νερό του μπάνιου ή λουζόντουσαν με το βραστάρι γιατί τα μαλλιά βάφονται μαύρα μετά το λούσιμο. Επίσης χρησιμοποιούσαν το λάδι των ραγών της δάφνης σε εξωτερική κτηνιατρική χρήση για να καταπολεμηθούν οι ψείρες και τα ακάρεα.
Το καλοκαίρι έπλεναν τα άλογα και τα μουλάρια με το βραστάρι της δάφνης σε αραιή διάλυση γιατί τα απάλλασσε από τις αλογόμυγες.

Συστατικά-χαρακτήρας:
Τα φύλλα και οι καρποί είναι αρωματικά με γεύση υπόπικρη. Αν τα μασήσουμε θα αισθανθούμε ζέστη και άφθονο σάλιο. Οι ράγες περιέχουν 25% λιπαρό έλαιο και μέχρι 3% αιθέριο έλαιο αποτελούμενο από κινεόλη, γερανιόλη και λιναλόλη. Περιέχουν ακόμη δαφνίνη, δαφνόνη, κερί, ρητίνη, άμυλο, κομμιώφες εκχύλισμα, βασορίνη, λευκωματίνη και σάκχαρο. Τα φύλλα είναι πλούσια σε αιθέριο έλαιο που περιέχει 45% κινεόλη, μια πικρή ουσία και τανίνη.

Άνθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη:
Ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι αρχές του Μάη. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούμε τους καρπούς και τα φύλλα (χωρίς τους μίσχους).

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:

• Η δάφνη δρα ως αντισηπτικό, σπασμολυτικό, αρωματικό, πεπτικό, χολαγωγό και εφιδρωτικό.
• Τα φύλλα και οι καρποί δρουν τονωτικά στη λειτουργία της πέψης.
• Υπό μορφή πομάδας ή αλοιφής βοηθά εναντίον των ρευματισμών.
• Η σκόνη των φύλλων όταν πουδράρεται πάνω σε έλκη επιταχύνει την επούλωση τους.
• Σε εσωτερική λήψη βοηθά σε προβλήματα κολικού, δυσπεψίας, μετεωρισμού, ανορεξίας, κατάρρου, βήχα και σε κρυολογήματα.
• Εξωτερικά βοηθά σε μώλωπες, θωρακικές λοιμώξεις, βήχα, κρυολογήματα, πιτυρίδα, στοματικά έλκη, δύσκαμπτους μύες και διαστρέμματα.

Το αιθέριο έλαιο της δάφνης βοηθά στη συγκέντρωση όταν διαβάζουμε. Αν λοιπόν βάλουμε λίγες σταγόνες σε ένα αρωματιστή και το τοποθετήσουμε στο δωμάτιο που διαβάζουμε βοηθά στην καλύτερη απόδοση του μαθητή. Χρειάζεται όμως προσοχή γιατί αν το εισπνεύσουμε αρκετές ώρες μετά δεν θα κοιμηθούμε εύκολα λόγω της υπερδιέγερσης που προκαλεί.
Το έλαιο της δάφνης είναι πολύ καλό για τα μαλλιά, στα οποία προσδίδει λάμψη, τα κάνει απαλότερα και εμποδίζει την τριχόπτωση.

Γιατροσόφια, Χρήσεις και Συνταγές

• Για τη δυσπεψία βράζετε ξερά φύλλα δάφνης και πίνετε το αφέψημα.
• Για τους σπασμούς του στομάχου εμβρέχετε 4 γρ φρέσκα φύλλα και 8 γρ νεράντζι σε 200 γρ νερό για ένα τέταρτο.
• Έγχυμα δάφνης: Αφήνετε 40 γραμ ξηρά φύλλα δάφνης σε 1 λίτρο νερό καυτό για 10 λεπτά, σουρώνετε και πίνετε τρία ποτήρια τη μέρα, μισή ώρα πριν το γεύμα ή στα ενδιάμεσα γευμάτων.
• Αφέψημα δάφνης: Βράζετε αρκετά φύλλα δάφνης σε δύο ποτήρια νερό μέχρι να μείνει το μισό, σουρώνετε και πίνετε μισό φλιτζανάκι του καφέ νηστικοί και ρίχνει την υψηλή χοληστερίνη που προκαλείται από το άγχος. Το δυνατό αφέψημα σε δοσολογία ένα ποτηράκι το πρωί νηστικοί κατεβάζει την υψηλή χοληστερίνη από ψυχοσωματικές αιτίες.
• Είναι και διαλυτικό των αλάτων του οργανισμού. Σκοτώνει και τις αμοιβάδες. Είναι και υπνωτικό. 3 φύλλα για κάθε φλιτζάνι νερό και βράζετε 3 λεπτά.
• 10 φύλλα για κάθε φλιτζάνι νερό αν βραστούν τα βάζετε σε κομπρέσες για αποστήματα, νευραλγίες και ιγμορίτιδα όλη τη νύχτα.
• 5 φύλλα για κάθε φλιτζάνι νερό αν βραστούν για 3 λεπτά κάνετε γαργάρες σε πονόλαιμο και στοματικές μολύνσεις.
• Ξεραμένα και τριμμένα σε σκόνη φύλλα βοηθούν στη ρινορραγία και σε πληγές και είναι και αντισηπτικά, έτσι είναι πολύτιμη και για το συνάχι και τη βρογχίτιδα.
• Αν λούσετε τα μαλλιά με νερό όπου μέσα έχετε βράσει μπόλικα φύλλα δάφνης (150 γραμμάρια φρέσκα ή 80 γραμμάρια ξερά σε 6 λίτρα νερό, και το αφήσετε να κρυώσει, σταματά η τριχόπτωση και παίρνουν τα μαλλιά σκούρο χρώμα (λούζεστε κάθε βράδυ για δυό βδομάδες).
• Βάλτε δαφνέλαιο και ελαιόλαδο σε ίσες ποσότητες και κάντε μασάζ στις ρίζες μαλλιών και αφήστε το για 30 λεπτά και πλύνετε τα μαλλιά. Προσοχή, τα μαλλιά σκουραίνουν.
• Στην Κρήτη κοπανάνε δαφνοκούκουτσα, τα ρίχνουν σε αγουρόλαδο, το βάζουν στον ήλιο για 40 ημέρες το σουρώνουν και κάνουν εντριβές στις ρίζες μαλλιών.
• Βαφή μαλλιών: 300 σπόρους δάφνης τους ξεφλουδίζετε και τους χτυπάτε στο γουδί με ανάλογο ελαιόλαδο και δουλεύετε μέχρι να γίνει αλοιφή και αλείφετε τα μαλλιά το βράδυ πριν κοιμηθείτε και ξεπλένετε το πρωί.
• Για να σκουρύνουν άντρες και γυναίκες τα μαλλιά και τις βλεφαρίδες βράζουν φύλλα δάφνης και καρυδιάς.
• Τα δαφνόκοκκα ή μούρα δάφνης βοηθούν στη υδρωπικία, στους ρευματισμούς και τον πυρετό. Βράζετε 40 γραμ μούρα δάφνης σε 1 λίτρο για 5 λεπτά, τα αφήνετε στο νερό για δεκαπέντε λεπτά, ακόμη, σουρώνετε και πίνετε 3 ποτήρια κάθε μέρα πριν το γεύμα ή ενδιάμεσα των γευμάτων.
• Μία πολύ καλή συνταγή για τους ρευματισμούς: Βράζετε 30 γραμ μούρα δάφνης και 30 γραμ ξύλο πύξου σε 1 και 1/2 λίτρο νερό, μέχρι να μείνει το 1 λίτρο. Αφού το κατεβάσετε από τη φωτιά προσθέτετε τη φλούδα ενός λεμονιού και αφήνετε για 10 λεπτά. Σουρώνετε και πίνετε τρία ποτήρια την ημέρα.
• Εντριβές για τους ρευματισμούς: Σε μπεν μαρί βάζετε ψιλοκομμένα φύλλα και ξερά μούρα δάφνης σε διπλάσια ποσότητα ελαιόλαδου και τ΄αφήνουμε για μερικές ώρες. Σουρώνετε και το φυλάτε και κάνετε εντριβές στα πονεμένα σημεία. Κάνει και για τους πόνους στα νεφρά. Το λάδι αυτό εξολοθρεύει και τις ψείρες.
• 25 γραμμάρια κοπανισμένα δαφνόκοκκα σε τουλουπάνι δεμένο που το βάζεις σε 1 λίτρο κρασί για 24 ώρες, τρεις φορές την ημέρα είναι δυναμωτικό και κάνει καλό στο στομάχι.
• Αλοιφή με δαφνέλαιο και γλυκερίνη χρησιμοποιείται σε διαστρέμματα και θλάσεις.
• Μια σταγόνα δαφνέλαιο βοηθά σε πονόδοντο.
  Πώς θα φτιάξετε το δαφνέλαιο: Λιώνετε τα δαφνόκοκκα και τα βράζετε σε νερό. Το λάδι και τα κομμάτια τα λιωμένα θα μείνουν πάνω. Τα μαζεύετε και ξαναεπαναλαμβάνετε τρεις φορές τη διαδικασία για να πάρετε καθαρό λάδι. Το δαφνέλαιο χρησιμοποιείται σε αντιρρευματικές αλοιφές και στην κτηνιατρική σε αντιπαρασιτικά σπρέι.
• Κανονικά, επισημαίνω πως, με μηχανική συμπίεση των καρπών παίρνουμε το δαφνέλαιο και από την απόσταξη των φύλλων αιθέριο έλαιο.
• Τα ξηρά φύλλα της δάφνης χρησιμεύουν στην μαγειρική ως καρύκευμα (στιφάδο, φακές, σάλτσες), αλλά και φρέσκα στο ντουλάπι για να προφυλάξετε τα τρόφιμα από τα έντομα.
• Χυμός από κοπανισμένα δαφνοκούκουτσα μέσα στο αυτί θεραπεύει τις εμβοές.
• Δαφνόφυλλα με απήγανο σε τσάι είναι κατά των εντερικών διαταραχών και παρασιτοκτόνο.
• Ο απήγανος μαζί με δαφνόφυλλα κοπανισμένα σαν κατάπλασμα είναι κατά του πρηξίματος των γεννητικών οργάνων.

Παρασκευή και δοσολογία:
Εσωτερικά λαμβάνεται ως αφέψημα των καρπών, ως έγχυμα των φύλλων ή υπό μορφή βάμματος. Εξωτερικά κάνουμε πλύσεις με το αφέψημα για την πιτυρίδα, υπό μορφή καταπλάσματος το χρησιμοποιούμε σε μώλωπες και το αιθέριο έλαιο αναμεμιγμένο σε ένα έλαιο βάση για μασάζ σε περιπτώσεις θωρακικών λοιμώξεων, βήχα, δύσκαμπτων μυών και διαστρεμμάτων.
Σε μικρές ποσότητες και με προσοχή μπορεί να επαλειφθεί σε στοματικά έλκη.

Προφυλάξεις: 
-Να αποφεύγουμε να έρθουν τα χέρια μας σε επαφή με αδιάλυτα αιθέρια έλαια. Να πλένουμε τα χέρια μας μετά τη χρήση.
-Αποφύγετε τις επαλείψεις με σκέτο δαφνόλαδο, καθώς μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα και κοκκινίλες στο δέρμα. Επίσης, μην πίνετε ποτέ δαφνόλαδο γιατί υπάρχει περίπτωση να σας προκαλέσει ναυτία και έντονη τάση για εμετό, αλλά και εγκαύματα στο γαστρικό βλεννογόνο και κολικούς. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς μπορεί να επιφέρει εμμηνόρροια.




Πηγή:
Στοιχεία από
www.herb.gr
emedi.gr
bemary.com/
votanognosia.blogspot.gr
proionta-tis-fisis.com