Δεν είχε την τύχη να γράψει γι’ αυτόν κάποιος αμερόληπτος ιστορικός. Ο Πολύβιος ήταν αρνητικά τοποθετημένος απέναντι στους Αιτωλούς, αλλά παρ’ όλα αυτά ο Αγέλαος παρουσιάζεται μέσα απ’ τα γραπτά του Πολυβίου, σαν σπουδαία πολιτική και στρατιωτική προσωπικότητα.
Το 217 π.Χ. ο Αγέλαος πρωτοστάτησε στη σύναψη ειρήνης στη Ναύπακτο, μεταξύ των Αιτωλών και των Αχαιών.
Εκείνη την περίοδο ο Φίλιππος E’ της Μακεδονίας έκρινε πρόσφορη για να επιτεθεί εναντίον της Ιλλυρίας κα Ιταλίας. Γι’ αυτό προσπάθησε να επιβάλει την ειρήνη μεταξύ των εμπόλεμων Αιτωλών και Αχαιών. απελευθέρωσε αμέσως τον Ναυπάκτιο Κλεόνικο, άνδρα με πολλές ικανότητες, τον οποίο κρατούσαν αιχμάλωτο οι Αχαιοί και τον έστειλε να μεταφέρει προτάσεις ειρήνης στους Αιτωλούς. Οι Αιτωλοί δέχτηκαν να γίνει διάσκεψη των αντιπάλων στη Ναύπακτο. Η συνάντηση έγινε στη θέση «Κοίλα της Ναυπάκτου», βορειοδυτικά της πόλης και σε απόσταση από αυτήν είκοσι σταδίων.
Στη διάσκεψη ακούστηκαν πολλές ομιλίες από όλες τις πλευρές, τις οποίες ο ιστορικός Πολύβιος παραλείπει ως μη άξιες λόγου. Αναφέρει μόνο ως σπουδαία τη δημηγορία του στρατηγού Αγέλαου για τις πατριωτικές της παραινέσεις για αλληλεγγύη, ενότητα και ομόνοια, μπροστά στον επερχόμενο ρωμαϊκό κίνδυνο. «Το καλύτερο που θα μπορούσαν να κάνουν οι Έλληνες» είπε «θα ήταν να μην πολεμούν μεταξύ τους, αλλά να χρωστούν μεγάλη χάρη στους Θεούς, και αν δίνοντας τα χέρια, όπως γίνεται συνήθως, όταν πολλοί μαζί θέλουν να περάσουν το ίδιο ποτάμι, ενώνονταν μεταξύ τους και έσωζαν έτσι από τις επιθέσεις των βαρβάρων τους εαυτούς τους και τις πόλεις.
Αλλά αν αυτό δεν μπορεί να γίνει, θα έπρεπε, τουλάχιστον στις σημερινές περιστάσεις, να συμφωνήσουν μεταξύ τους, στρέφοντας την προσοχή τους στα γεγονότα που συμβαίνουν τώρα στη Δύση (Ιταλία) γιατί δεν χρειάζεται να έχει ασχοληθεί κανείς πολύ με την πολιτική, για να καταλάβει ότι είτε οι Καρχηδόνιοι νικήσουν τους Ρωμαίους, είτε οι Ρωμαίοι νικήσουν τους Καρχηδόνιους, οι νικητές δεν θα περιοριστούν μόνο στην Ιταλία και στη Σικελία, αλλά θα έλθουν εδώ και θα επεκτείνουν την κυριαρχία τους πέρα του πρέποντος.
Γι’ αυτό λοιπόν, πρέπει όλοι να καιροφυλακτούν και ιδιαίτερα ο Φίλιππος. Αυτό σημαίνει, ότι πρέπει να σταματήσει να φθείρει τις δυνάμεις των άλλων Ελλήνων πολεμώντας εναντίον τους και κάνοντάς τους εύκολη λεία των επιτιθέμενων, αλλά αντίθετα να φροντίζει εξίσου για όλους, σαν να ανήκει όλη η Ελλάδα στον ίδιο. Γιατί μόνο έτσι θα έχει την εύνοια και ακόμα την υποστήριξή τους σε κάθε ξένη επιβουλή. Έπειτα εκείνος που θα θελήσει να επιτεθεί εναντίον του θα διστάσει να το πράξει, αν γνωρίζει ότι οι άλλοι Έλληνες είναι με το μέρος του…».
Στο βασιλιά της Μακεδονίας συνέστησε επίσης να στρέψει τη δραστηριότητά του στη Δύση, γιατί δεν θα ήταν καθόλου απίθανο στην κατάλληλη περίσταση να επεκτείνει την κυριαρχία του και εκεί. Η παρούσα περίσταση, είπε, είναι κατάλληλη για την πραγματοποίηση αυτής της ελπίδας. Τον συμβούλεψε ακόμα, τυχόν διαφορές του με τους άλλους Έλληνες, να αναβάλει για αργότερα, όταν δηλαδή δεν θα υπήρχε εξωτερικός κίνδυνος. «Γιατί αν ποτέ» είπε «τα νέφη της Δύσης έρθουν στην Ελλάδα, πολύ φοβούμαι ότι, χωρίς να το θέλουμε, θα σταματήσουμε να φιλονικούμε μεταξύ μας, ή να συμβιβαζόμαστε όπως τώρα. Τότε θα παρακαλούμε τους Θεούς να μας δώσουν και πάλι την ελευθερία να ρυθμίζουμε τις διαφορές μας μόνοι μας, όποτε θέλουμε-αλλά θα είναι πολύ αργά»
Η διάσκεψη της Ναυπάκτου ήταν το τελευταίο πανελλήνιο συνέδριο που έγινε στην ελεύθερη Ελλάδα. Η εμπνευσμένη ομιλία του Αγέλαου προκάλεσε βαθιά απήχηση, ώστε ο κάθε σύνεδρος φεύγοντας από τη Ναύπακτο μετέφερε στη πατρίδα του το πολύτιμο δώρο της ειρήνης.
Οι Αθηναίοι τίμησαν τον Αγέλαο για την σπουδαία συμβολή του στην εδραίωση της ειρήνης και τον ανακήρυξαν στρατηγό τους. Αργότερα όμως, καθώς γίνεται με όλους τους μεγάλους άνδρες στο τέλος, τον κατηγόρησαν, πως δήθεν τους στέρησε όλες τις εξωτερικές ωφέλειες και ελπίδες για το μέλλον, εφ’ όσον είχε συνάψει ειρήνη, όχι με μερικούς, αλλά με όλους τους Έλληνες. Ο βαρυσήμαντος λόγος του Αγέλαου και οι προτροπές του για ειρήνη είναι μία μεγάλη στιγμή του Ελληνισμού της αρχαιότητας.
Δυστυχώς οι φόβοι του επαληθεύτηκαν. Δεν πέρασαν είκοσι χρόνια και οι Ρωμαίοι πάτησαν στην σπαρασσόμενη από εμφυλίους Ελλάδα…
Πηγή:
martino.gr
konstantinosdavanelos.blogspot.com/
autochthonesellhnes
