Κογχύλι Μεσσηνία: Προϊστορική ακρόπολη και μεσαιωνικός πύργος

Το Κογχύλι (πρώην Λακακούκια) Μεσσηνίας είναι ένας ημιορεινός οικισμός, κτισμένος σε υψόμετρο 340 μέτρων, που ανήκει διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης. Στο Κογχύλι, που απέχει 39 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα, διαμένουν μόνιμα περίπου 40 κάτοικοι. Ο μικρός οικισμός βρίσκεται δυτικά του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης και κοντά στο χωριό Ζερμπίσια. Πάνω από το χωριό υπάρχει προϊστορική ακρόπολη μέσα στην οποία είναι κτισμένο μικρό μεσαιωνικό κάστρο το λεγόμενο "Καστράκι".

Η Προϊστορική ακρόπολη

Ο λόφος του Κογχυλίου (Κάστρο) υψώνεται σε ύψος 50 μέτρων αμέσως στα δυτικά από το ομώνυμο χωριό. Στο ψηλότερο σημείο του λόφου και στα ανατολικά υπάρχουν τμήματα προϊστορικών τειχών κατασκευασμένα από μεγάλος ακατέργαστους λίθινους δόμους, οι οποίοι περικλείουν μια ημικυκλική περιοχή 150Χ 70 μέτρων.
Σε απόσταση 50 μέτρων χαμηλότερα του λόφου υπάρχουν επιπλέον τείχη που προφανώς προστάτευαν την ακρόπολη.
Στα ΝΔ της ακρόπολης και κοντά στα αρχαία τείχη σώζονται τα λείψανα μεγάλου κτηρίου, πιθανότατα της προϊστορικής εποχής.
Εκτός της άμεσης περιοχής γύρω από το μεσαιωνικό πύργο, όλα τα κεραμεικά αποτμήματα που περισυλλέχθηκαν στην ακρόπολη είναι προϊστορικά. Χαρακτηριστικά βρέθηκαν τμήματα κύλικος και αρκετών κρατήρων που χρονολογούνται στην ΥΕ ΙΙΙ εποχή, -1400/ -1100. Βρέθηκαν ακόμα πάρα πολλά όστρακα καθημερινής χρήσης καθώς και τμήματα πίθων.
Κάποια όστρακα είναι της Μεσοελλαδικής εποχής ή μεσοελλαδικής παραδόσεως.
Πηγές νερού, απαραίτητες για την ζωή των αρχαίων κατοίκων της ακροπόλεως, υπάρχουν στην άκρη του χωριού ενώ αρκετές ακόμα βρίσκονται στο κοντινό χωριό των Ζερμπησίων.
Η προϊστορική ακρόπολη του Κογχυλίου παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την ακρόπολη της Μάλθης.


Ο Μεσαιωνικός Πύργος
Στα ΒΔ της ακροπόλεως ένας πύργος- παρατηρητήριο 8,5Χ 6 μέτρα χτίστηκε την εποχή του μεσαίωνα. Τα τείχη του πύργου είναι κατασκευασμένα από πέτρα και συνδετικό κονίαμα και έχουν πάχος 2 μέτρων ενώ σώζονται σε ύψος 2,5 μέτρων.

Το κάστρο ή πύργος πρέπει να προϋπήρχε από τη Βυζαντινή εποχή. Επισκευάσθηκε κατά πάσα πιθανότητα από τους Φράγκους τον 13ο αιώνα, όπως αποδεικνύεται και από το τοπωνύμιο "Μπουρκουνεζη".
Το τοπωνύμιο αυτό είναι σύνθετο από τις λέξεις Μπούρκος και Νέζης.

Το Μπούρκος στη φραγκοκρατία ήταν ο χώρος που γινόταν το εμπόριο για την εισαγωγή και τον εφοδιασμό του κάστρου σε τρόφιμα. Από τη λέξη μπούρκος παράγεται και η λέξη Μπουργισέος που σημαίνει "αστός". Το δεύτερο συνθετικό Νέζης είναι το επώμυμο του ιδιοκτήτη Νέζη. Έτσι στη λέξη Μπούρκο προστέθηκε το Νέζη και δημιουργήθηκε το Μπουρκουνέζη.
Ήταν ανάμεσα στα σημαντικά κάστρα του Μίλα και του Βουλκάνου (δεν σώζεται), μέρος ενός ευρύτερου αμυντικού δικτύου ο κύριος ρόλος του οποίου, την εποχή εκείνη, ήταν η αναχαίτιση των δυνάμεων του Δεσποτάτου του Μυστρά.
Σήμερα είναι εντελώς κατεστραμμένο και τα λίγα ερείπια που απομένουν καλύπτονται από τη βλάστηση.

Στη νότια πλευρά του οικισμού του Κογχυλίου θα δείτε τα κατάλοιπα από τα αρχαία λατομεία, που σχηματίστηκαν από τα θραύσματα των ογκολίθων, τα οποία πελέκαγαν οι τεχνίτες, για να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή των τειχών της Αρχαίας Μεσσήνης.
Στη θέση "ΦΥΤΕΙΕΣ" υπάρχουν τα θεμέλια παλιάς βυζαντινής εκκλησίας με πολλούς τάφους.

Βιβλιογραφία και πηγές:
-"American Journal of Archaeology", Vol. 65, William A. McDonald and Richard Hope Simpson "Further Exploration in Southestern Peloponnese: 1961" 
-Ιστότοπος: Γιάννη Δ. Λύρα

Πηγή:

aristomenismessinios.blogspot.gr