Του Δρ. Πέτρου Τζεφέρη, διδάκτωρ ΕΜΠ-συγγραφέας, διευθυντής ΥΠΕΚΑ- ψύξης - κλιματισμού και φυσικού αερίου μέχρι τα νοσοκομεία και την ιατρική τεχνολογία ακριβώς λόγω της αντιμικροβιακής του ιδιότητας η οποία έχει «αναβιώσει» τελευταία. Ένας υπολογιστής περιέχει 1.5 κιλό χαλκού, ένα ΙΧ περιέχει 25-50 κιλά χαλκού, ένα τυπικό σπίτι περίπου 100 κιλά και μια ανεμογεννήτρια 5 τόνους [1].
Περίπου 22 εκατομμύρια τον. χαλκού τίθενται σε χρήση ανά έτος σε παγκόσμιο επίπεδο, από εξόρυξη και σκραπ (scrap metal). Περίπου 15 εκατ. τον. από τους παραπάνω προέρχονται από νέα παραγωγή των ορυχείων και περίπου 7 εκατ. τον. από ανακύκλωση (τέλος χρήσης αντικειμένων και απόβλητα παραγωγής).
Δεν πρέπει ακόμη να ξεχνάμε ότι ενώ τα κοιτάσματα χαλκού δεν είναι ανανεώσιμες πρώτες ύλες, ο χαλκός ως μέταλλο μπορεί να ανακυκλωθεί στο 100% απεριόριστες φορές, χωρίς να χάνει την αποδοτικότητα του, συνεπώς αποτελεί μια 100% ανανεώσιμη πρώτη ύλη.
Η εξόρυξη χαλκού σε ορυχεία, παραμένει πολύ σημαντική προκειμένου να ικανοποιηθεί η αυξανόμενη ζήτηση, η οποία από τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 έχει αυξηθεί πάνω από 250% σε παγκόσμιο επίπεδο. Πράγματι, τα δύο μεγαλύτερα (και παλαιότερα) ορυχεία στον κόσμο είναι ορυχεία χαλκού-χρυσού α) To ορυχείο Bingham Canyon, ορυχείο χαλκού-χρυσού της Rio Tinto, στη Γιούτα των Ηνωμένων πολιτειών (ΝΔ του Salt Lake City) και β) το ορυχείο της Chuquicamata στη Χιλή. Επίσης το μεγαλύτερο υπόγειο μεταλλείο στον κόσμο, το El Teniente στην Χιλή που αποτελείται από υπόγειες σήραγγες μήκους 3.000 χιλιομέτρων (όσο η απόσταση από το Λας Βέγκας στη Νέα Υόρκη), είναι κι αυτό μεταλλείο χαλκού. Στην Αφρικανική Ηπειρο, η Ζάμπια και το Κονγκό παράγουν πάνω από το 10% της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού, ενώ στην ΕΕ τα κύρια ορυχεία παραγωγής χαλκού είναι στην Πολωνία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σουηδία. Χαλκό από «ίδια» κοιτάσματα παράγει και η Κύπρος στην περιοχή Σκουριώτισσα, χρησιμοποιώντας μάλιστα την μέθοδο της βακτηριακής εκχύλισης σε Σωρούς (bacterial heap leaching).
Παράγουμε χαλκό στην Ελλάδα;
To ερώτημα που ετέθη από την Διεθνή Ομάδα Μελέτης Χαλκού (ICSG), με παράλληλη συμπλήρωση ερωτηματολογίου, ήταν αν παράγουμε χαλκό στην Ελλάδα, πρωτογενή ή δευτερογενή, πόσο παράγουμε και ποια είναι τα έσοδα της πολιτείας από την δραστηριότητα αυτή.
Ας απαντήσουμε λοιπόν γράφοντας ορισμένες πικρές αλήθειες για το θέμα:
1. Παράγουμε πρωτογενή χαλκό (από «ίδια» κοιτάσματα) στην Ελλάδα;
Η απάντηση είναι ένα μεγάλο ΟΧΙ, παρά το γεγονός ότι «θα μπορούσαμε» και κατά την άποψή μου «οφείλαμε» να το κάνουμε. Καταρχήν δεν πραγματοποιείται εξόρυξη κατεξοχήν μεταλλευμάτων χαλκού στη Χώρα μας (πχ. χαλκοπυρίτη, χαλκοσίνη κλπ), με συνέπεια να μην υπάρχει πρωτογενής παραγωγή (primary production) αυτού από «ίδιες» πρώτες ύλες. Εντούτοις, η χώρα μας διαθέτει χαλκούχα (και χρυσοφόρα) κοιτάσματα μεικτών θειούχων πορφυριτικού τύπου (σαν αυτά την Χιλής) με περιεκτικότητες σε χαλκό που σήμερα θεωρούνται οικονομικά εκμεταλλεύσιμες. Υπάρχει μάλιστα η πρόβλεψη για την παραγωγή συμπυκνώματος χαλκού-χρυσού (2.500.000 t) και καθαρού χαλκού (30.000 τόνοι χαλκού/έτος για τα πρώτα 7 έτη επιφανειακής εκμετάλλευσης και 22.000 τόνοι χαλκού/έτος για τα επόμενα 21 έτη υπόγειας εκμετάλλευσης) σύμφωνα με τις μελέτες αξιοποίησης του πορφυριτικού κοιτάσματος χαλκού-χρυσού των Σκουριών Χαλκιδικής κι εφόσον φυσικά λειτουργήσει εργοστάσιο εμπλουτισμού και μεταλλουργίας χαλκού. Οι ανωτέρω προβλέψεις αναφέρονται στο σύνολο της διάρκειας του επενδυτικού σχεδίου (συνολική εκτίμηση των εκμεταλλεύσιμων μεταλλευτικών αποθεμάτων σε 150 περίπου εκατ. τόνους μεταλλεύματος με μέση περιεκτικότητα 0,56% Cu και διάρκεια έργου τουλάχιστον 30 έτη).
2. Παράγουμε δευτερογενή χαλκό (από ανακύκλωση) στην Ελλάδα;
Η απάντηση είναι «μάλλον ΝΑΙ» αλλά η πολιτεία δεν γνωρίζει τίποτε περαιτέρω διότι η παραγωγή αυτή γίνεται με την Μαύρη Ανακύκλωση και συνακόλουθα την Μαύρη Μεταλλουργία, την μεταλλουργία που με το πρόσχημα της ανακύκλωσης εξαπλώνεται πανταχόθεν με απώτερο στόχο τον παράνομο πλουτισμό. Μαύρη για το περιβάλλον, μαύρη για τη δημόσια υγεία, μαύρη για την εθνική οικονομία, μαύρη για την ασφάλεια και την υγεία των εμπλεκομένων, ειδικότερα των αλλοδαπών συλλεκτών… Κανείς όμως δεν την πειράζει, αντίθετα ορισμένοι την εκθειάζουν, ακριβώς λόγω της παντελούς απουσίας της πολιτείας από το πλάνο [2].
Και ο χορός των «μαύρων» εκατομμυρίων πίσω από τους 100.000 παράνομους συλλέκτες σκραπ μετάλλων της Αθήνας καλά κρατεί. Οι κλοπές χαλκού από κάθε λογής κατασκευές ή δημόσιους χώρους έχουν γονατίσει γέφυρες ή ολόκληρες μονάδες του ΟΣΕ μέχρι και τους σωλήνες ύδρευσης και τις σχάρες αποχέτευσης σε όλους του δήμους της Χώρας. Στις μάντρες και τα χυτήρια της μαύρης ανακύκλωσης η μεταλλουργία του χαλκού (αλλά και μαντεμιού, αλουμινίου κλπ) στενάζει... Τα χυτήρια ξεπλένουν τα ίχνη των προϊόντων εγκλήματος και η ελληνική πολιτεία απλώς κοιτάζει αμήχανη..
Εδώ θα πρέπει κανείς να παρατηρήσει διαχωρίζοντας από τα ανωτέρω, τη συνεισφορά των νομίμων εταιριών που δραστηριοποιούνται στον μεταποιητικό χώρο του χαλκού (κυρίως την ΧΑΛΚΟΡ που παράγει σωλήνες, καλώδια, φύλλα, ταινίες χαλκού κλπ.), οι οποίες ελλείψει νόμιμου δικτύου συγκέντρωσης και αποθήκευσης σκραπ στον τόπο μας, υποχρεώνονται σε μεγάλο βαθμό να εισάγουν καθόδια ή σκραπ χαλκού (από Βουλγαρία, Χιλή, Καζακστάν κλπ) ώστε να πριμοδοτούν την παραγωγική τους δραστηριότητα. Κι ακόμη όλες εκείνες τις νόμιμες εταιρείες περισυλλογής, εμπορίας και εξαγωγής ανακυκλώσιμων υλικών, οι οποίες όμως σε μεγάλο βαθμό αποτελούν αποδέκτες και εμπορικούς διακινητές της Μαύρης Μεταλλουργίας.
3. Πόσα εισπράττει η ελληνική πολιτεία από την Μεταλλουργία χαλκού;
Στην προφανή απάντηση (αν εξαιρέσουμε τους φόρους των νομίμων εταιρειών μεταποίησης δεν εισπράττει ούτε μία …δραχμή!) να προσθέσω ότι το μόνο θετικό στην όλη ιστορία είναι ότι τελικά ως δια μαγείας και ερήμην της πολιτείας, η Ανακύκλωση πραγματοποιείται και μάλιστα εκτιμάται σε σημαντικό βαθμό. Στην Ευρώπη, το ποσοστό ανακύκλωσης σύμφωνα με τη Διεθνή Ομάδα Μελέτης Χαλκού (ICSG) ξεπερνά το 44%, ένα ποσοστό που της δίνει το προβάδισμα, αρκετά μπροστά από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 34% [3]. Κι αυτό σημαίνει εξοικονόμηση πόρων κι ενέργειας, σημαίνει απασχόληση, σημαίνει κίνητρα για την ανακύκλωση άλλων υλικών. Κρίμα που στην πατρίδα μας, κάτι δουλεύει χωρίς σχεδιασμό, χωρίς οργάνωση και πρόγραμμα και φυσικά χωρίς να συνδράμει τα αναμενόμενα στην πρόοδο του τόπου.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
[1]Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού. http://www.copperalliance.eu/gr.
[2]Μαύρη Μεταλλουργία, http://elladitsamas.blogspot.gr/2014/03/blog-post.html
[3]The International Copper Study Group (ICSG), http://www.icsg.org/.
Πηγή:
