Εκανε τις αστρονομικές του παρατηρήσεις στην Αλεξάνδρεια, όπου είχε δημιουργήσει αστεροσκοπείο εφοδιασμένο με γωνιομετρικά όργανα. Ανάμεσα στα έργα του που σώζονται είναι η «Οπτική», η «Γεωγραφική Υφήγησις» και η «Μαθηματική Σύνταξις», γνωστή από την αραβική παράφραση του ονόματός της και ως Αλμαγέστη. Στο έργο αυτό δίνεται μαθηματική περιγραφή της κίνησης του Ηλιου, της Σελήνης και των πλανητών.
Ο Πτολεμαίος υιοθέτησε τη γεωκεντρική άποψη του Σύμπαντος, που παρέμεινε αποδεκτή επί περίπου 1.500 χρόνια, ώς την Αναγέννηση. Η «Γεωγραφική Υφήγισις» θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα γεωγραφικά έργα της αρχαιότητας. Στο έργο του υπάρχουν εκπληκτικής ακριβείας χαρτογραφικές απεικονίσεις με αναφορά λεπτομερών συντεταγμένων και πλήθος από τοπωνύμια. Το 13ο και το 15ο αιώνα φιλοτεχνήθηκαν δύο περίφημοι χειρόγραφοι κώδικες με το έργο του Πτολεμαίου. Ο παλαιότερος των δύο (655) είναι αυτός που φυλάσσεται στη μονή Βατοπεδίου στο Αγιον Ορος, ενώ ο δεύτερος (388), έργο του Καρδινάλιου Βησσαρίωνα, βρίσκεται στη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας. Παρά το πλούσιο επιστημονικό έργο του Κλαύδιου Πτολεμαίου, ελάχιστες πληροφορίες διασώζονται για τη ζωή του και αυτές αβέβαιες. Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος ήταν ονομαστός Έλληνας φυσικός φιλόσοφος ο οποίος γεννήθηκε στη ρωμαϊκή Αίγυπτο και έζησε στην Αλεξάνδρεια κατά την περίοδο, περίπου, 90-168 μ.Χ. Το σπουδαιότερο έργο του, «Η Μεγίστη» (ή «Μαθηματική Σύνταξις»), σώθηκε στα αραβικά ως «Αλμαγέστη» και στηρίζεται στις παρατηρήσεις διάφορων προγενέστερων αστρονόμων και ιδίως του Ιππάρχου. Αποτέλεσε ένα από τα κείμενα που έδωσαν ώθηση στην αστρονομία των Αράβων. Επίσης ο Πτολεμαίος ασχολήθηκε με τη μουσική, την οπτική, τη μαντική αστρολογία και τη γεωγραφία. Ο Πτολεμαίος θεωρούσε τη Γη σφαιρική κι ακίνητη, και μεγαλύτερη απ' όλα τα ουράνια σώματα. Για να εξηγήσει την ανάδρομη κίνηση των πλανητών, εισήγαγε στο γεωκεντρικό μοντέλο των έκκεντρων κύκλων και επικύκλων που είχε ήδη προταθεί από τον Απολλώνιο τον Περγαίο και τον Ίππαρχο, την έννοια του "εξισωτικού σημείου" ή "εξισωτή" (equant). Τοποθετώντας έναν παρατηρητή στο εξισωτικό σημείο, τότε αυτός θα βλέπει το σώμα που περιφέρεται γύρω του σε έναν επίκυκλο, να διανύει σε ίσους χρόνους ίσες γωνίες (κάτι που παραπέμπει στον νόμο των ίσων εμβαδών του Κέπλερ). Το μοντέλο αυτό έδινε ικανοποιητικά αποτελέσματα, με σφάλμα της τάξης μόνο λίγων μοιρών, γι' αυτό και επικράτησε για 14 αιώνες. Στη «Μεγίστη Σύναξιν» ο Πτολεμαίος καταγράφει μεν το γεωκεντρικό σύστημα του Ίππαρχου, αλλά το συστηματοποιεί και το συνδυάζει με δικές του παρατηρήσεις, με αποτέλεσμα μία πλήρη αστρονομική σύνθεση που περιελάμβανε κατάλογο αστέρων και αστερισμών, ένα προβλεπτικό μοντέλο για τις μελλοντικές θέσεις των ουράνιων σωμάτων και τις μελλοντικές εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης, καθώς και μία προτεινόμενη αντίληψη του Σύμπαντος ως ένα σύνολο ομόκεντρων σφαιρών, όπου οι πλανήτες, ο Ήλιος και η Σελήνη κινούνται ο καθένας στην επιφάνεια της δικής του κοσμικής σφαίρας ενώ οι απλανείς αστέρες τοποθετούνται συλλήβδην στην εξώτερη σφαίρα. Στο έργο του «Γεωγραφία» συλλέγει το σύνολο των γεωγραφικών γνώσεων της εποχής του και το εμπλουτίζει με αναφορές ναυτικών, με αποτέλεσμα μία σχετικά ακριβή περιγραφή της Ευρώπης (με έμφαση βέβαια στην «πολιτισμένη» Μεσόγειο), της βόρειας Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής χερσονήσου. Στο μνημειώδες έργο του «Τετράβιβλος» ο Πτολεμαίος συνοψίζει τον κορμό γνώσης της ελληνιστικής μαντικής ωροσκοπικής αστρολογίας σε μία εκτενή, εκλογικευμένη και συστηματοποιημένη επιτομή που ταίριαζε με το γεωκεντρικό σύστημα της Μεγίστης Σύναξης. Ο Πτολεμαίος, ο οποίος θεωρούσε τη μαντική αστρολογία πιθανοκρατικό εργαλείο αλλά όχι αλάνθαστο οδηγό, απέρριπτε άλλους διαδεδομένους τύπους μαντείας όπως η αριθμολογία, ενώ παρέδωσε κι ένα εγχειρίδιο οπτικής και μία μελέτη επάνω στη θεωρία της μουσικής, όπου συμφωνούσε με τους πυθαγόρειους στην αντιστοίχιση μαθηματικών αναλογιών στα μουσικά χρονικά διαστήματα. Ο Πτολεμαίος και ο σύγχρονος του ιατρός Κλαύδιος Γαληνός, ο οποίος συστηματοποίησε μία εκλογικευμένη ιατρική πρακτική που πατούσε στην κληρονομιά του Ιπποκράτη, αποτέλεσαν τις δύο αυθεντίες στο χώρο της φυσικής φιλοσοφίας και πρακτικής που θα συμβουλεύονταν οι κάτοικοι της Μεσογείου για τους επόμενους δεκατεσσερις αιώνες.
Πηγή:
agelioforos.gr
