Τι γίνονταν παλιότερα
Είναι πολλοί αυτοί που
υποστηρίζουν ότι η γεωργικές και λαχανοκομικές πρακτικές στον αστικό και τον
περιαστικό χώρο είναι δύσκολες στις μέρες μας και ελάχιστα εφικτές, ενώ ένα από
τα επιχειρήματά τους είναι η συνεχής ανάγκη για πότισμα με υψηλό κόστος του
νερού. Πριν βγάλουμε τα συμπεράσματά
μας, είναι χρήσιμο να δούμε πως οι παλιότεροι έβρισκαν τον τρόπο και έλυναν
προβλήματα, πόσο μάλλον σήμερα που οι τεχνικές και τα μέσα καλούνται να
συμβάλλουν με λιγότερο κόστος, παρέχοντας περισσότερες ευκολίες.
Η άνυδρη γεωργική και
λαχανοκομική πρακτική, είναι μέθοδος καλλιέργειας ανοιξιάτικων κηπευτικών χωρίς
πότισμα που κυριαρχούσε πριν 50 – 60 χρόνια στη λεκάνη της Μεσογείου και κυρίως
στα νησιά. Εγκαταλείφθηκε όμως σταδιακά από τότε που οι γεωτρήσεις, αντλίες,
υδατοδεξαμενές, πλαστικοί σωλήνες μεταφοράς κλπ, έλυσαν το πρόβλημα του
ποτίσματος.
Παλιά όσα χωριά είχαν
επικλινείς ρεματιές και τρεχούμενο νερό από κάποια βρύση, εκεί δημιουργούσαν τα
κήπια τους (έτσι τα έλεγαν). Η κάθε οικογένεια είχε ένα μικρό κομμάτι, συνήθως,
σε αναβαθμίδες όπου πότιζαν με την σειρά
μοιράζοντας δίκαια το νερό και ικανοποιούσαν τις ανάγκες τους.
Επίσης κάποιοι έφτιαχναν
στέρνες όπου μάζευαν το νερό και το χρησιμοποιούσαν όταν το χρειαζόντουσαν για
λίγο πότισμα. Το νερό όμως αυτό ήταν λιγοστό και δεν έφτανε. Επίσης εκεί που
υπήρχαν πηγάδια και κυρίως κοινοτικά ήταν πολύ δύσκολο με μαγκάνι ή με τα χέρια
να ποτίσουν τα περιβόλια τους. Άσε που πολλές φορές δεν έφτανε ούτε για τα ζώα
τους.
Οι σοφοί μας πρόγονοι
όμως είχαν βρει τον τρόπο να καλλιεργούν, να σπέρνουν, να βλέπουν τα φυτά να
μεγαλώνουν, να καρπίζουν και να τα απολαμβάνουν χωρίς να τα ποτίζουν παρά μόνο
με τις λιγοστές βροχές του χειμώνα και της άνοιξης, χωρίς λιπάσματα και
φάρμακα. Παρακάτω θα αναφερθούμε στο πως τα κατάφερναν και γιατί όχι να
εφαρμόσουμε τις καλλιεργητικές τους πρακτικές ακόμη και σήμερα.
Επιλογή χωραφιού και
κήπου
Η αρχική μας κίνηση είναι
η επιλογή του χωραφιού ή του αγροτεμάχιου – λαχανόκηπου, ακόμη και ενός
ανοικτού χώρου στην πόλη, ή την περιαστκή ζώνη.
Επιβάλλεται:
- να είναι επίπεδο και, εάν ήταν δυνατόν, πλούσιο
σε οργανική ουσία με βάθος χώματος πάνω
από 80 εκ.
· - εάν έχει κλίση φροντίζουμε να διαμορφώσουμε
αναβαθμίδες (πεζούλες)
· - να έχει νότια έκθεση στο προσήλιο εάν είναι
πλάγια με αναβαθμίδες.
· - να είναι προστατευμένο από ισχυρούς ανέμους με φυτοφράκτες, .π.χ. καλάμια, κυπαρίσια κλπ
από την πλευρά που φυσάει.
· - να μην έχει δένδρα μέσα γιατί σκιάζουν και
απορροφούν το νερό που χρειαζόμαστε.
· - να αποφεύγουμε τα αμμώδη χώματα, διότι δεν
συγκρατούν νερό. Στα πηλώδη και ασβεστώδη (ασπρούδες) έχουμε καλύτερα
αποτελέσματα διότι συγκρατούν το νερό και το αποδίδουν όταν χρειάζεται.
Προετοιμασία
χωραφιού
Με τις πρώτες βροχές του
φθινοπώρου και όταν η υγρασία του χώματος έχει φθάσει σε
βάθος 40 – 50 εκ. κάνουμε μία βαθιά άρρωση στο παραπάνω βάθος. Μάλιστα εάν το
χωράφι μας έχει έστω και μκρή κλίση, φροντίζουμε οι αυλακιές να είναι κάθετες
προς την κλίση. Έτσι βοηθάμε το έδαφος να αξιοποιήσει καλύτερα τις βροχές του
φθινοπώρου εμπλουτίζοντας το έδαφος με νερό, όσο το δυνατόν βαθύτερα, το οποίο
θα αξιοποιηθεί από τα φυτά μας το καλοκαίρι που θα το έχουν ανάγκη.
Επίσης εάν ο χειμώνας δεν έχει βροχές κάποιες μέρες, μπορούμε να μπούμε στο χωράφι και να οργώσουμε,
διότι έτσι καταστρέφουμε τα ζιζάνια κάνοντας τα χλωρή λίπανση και επιπλέον
βοηθάμε την απορρόφηση και αποθήκευση του νερού που πιθανόν να έχουμε από
βροχές εκείνης της περιόδου.
Τέλος Απριλίου – αρχές
Μαϊου ανάλογα με τις θερμοκρασίες που επικρατούν κάνουμε τις τελικές εργασίες
πριν το φύτεμα. Εάν έχουμε άφθονη χωνεμένη κοπριά την απλώνουμε σε όλη την
επιφάνεια του χωραφιού και φρεζάρουμε σε βάθος
20 εκ., το ισοπεδώνουμε και το συμπιέζουμε ώστε να εγκλωβίσουμε την
υγρασία να μην εξατμισθεί εύκολα. Ανάλογα με το μέγεθος του χωραφιού ή του
διαθέσιμου χώρου, χρησιμοποιούμε και τα αντίστοιχα μηχανήματα πχ. τρακτέρ, μικρή
φρέζα, ζώα ( που πιθανόν σε μερικές περιοχές να ξαναχρησιμοποιηθούν), σβάρνα,
κύλινδρος.
Εάν η έκταση είναι μικρή και η κοπριά ή η
κομπόστα που έχουμε είναι λίγη τότε τα χρησιμοποιούμε μόνο στο λάκκο φύτευσης (3
- 4 χούφτες)
Επιλογή ειδών και
ποικιλιών
Επιλέγουμε ντόπιες
ποικιλίες (της κάθε περιοχής η τοποθεσίας όπου επιχειρούμε να καλλιεργήσουμε) οι
οποίες είναι τοπικά προσαρμοσμένες, κάνουν καλύτερη χρήση του ελάχιστου νερού και
των θρεπτικών στοιχειων, αντέχουν περισσότερο στις ζέστες και στους ανέμους,
έχουν καλύτερη ανταγωνιστικότητα με τα ζιζάνια, είναι πιο ανθεκτικές στις
αρρώστιες και έχουν άρωμα – γεύση, που τα έχουμε ξεχάσει, και υψηλή ποιότητα
οργανοληπτικών στοιχείων.
Τα φυτά (είδη –
ποικιλίες) που ενδείκνυται να φυτευτούν υπό μορφή σπόρου είναι : φασολάκια,
ρεβύθια, μπάμιες, καλαμπόκι, κολοκύθι, καρπούζι, πεπόνι, βλήτα.Πρώτα τα
προετοιμάζουμε τοποθετώντας τα από βραδύς στο νερό φυτεύοντας τα την άλλη μέρα
ή σε καλά χωνεμένη κοπριά εφόσον βγάλουν μικρή φύτρα και ακολούθως φυτεύοντας
τα στην τελική θέση. Επίσης με μικρά
φυτάρια που τα έχουμε προετοιμάσει σε σπορία (τζάκια) ή μικρά θερμοκήπια :
τομάτα, μελιτζάνα, πιπεριά.
Σπορά – Φύτευση
Α) Σπορά στα πεταχτά : Αφού φρεζάρουμε, σπέρνουμε, και ακολούθως
ενσωματώνουμε το σπόρο μέσα στο χώμα σβαρνίζοντας το με σβάρνα ή με ένα πλατύ
δοκάρι που το τραβάει ένας ελκυστήρας (υπάρχουν και μικροί για μικρούς χώρους),
ή και κάποια ομάδα ατόμων. Με αυτό τον τρόπο εγκλωβίζουμε την υγρασία.
Εάν ο κήπος είναι μικρός
η ενσωμάτωση και το ισοπέδωμα γίνεται με τσουγκράνισμα και πάτημα με κύλινδρο.
Β) Σπορά σε λάκους ή σε αυλάκια : Αυτός ο τρόπος χρησιμοποιέιται κυρίως σε σπόρους καρπουζιού,
πεπονιού, αγγουριού, κολοκυθιού αφού
πρώτα τα έχουμε προετοιμάσει όπως αναφέραμε παραπάνω και επίσης προς τούτο
ανοίγουμε ένα λάκκο σε βάθος 30 -40 εκ.
όπου στοιβάζουμε το χώμα γύρω από το λάκκο δημιουργώντας έτσι έναν
προστατευτικό ανεμοφράκτη. Πριν φυτέψουμε, όπως είπαμε και παραπάνω,
προσθέτουμε 3 - 4 χούφτες κοπριάς χωνεμένης την οποία ανακατεύουμε με το χώμα
του λάκκου. Φροντίζουμε η κοπριά να είναι νωπή (να έχει υγρασία). Το βάθος
φύτευσης του σπόρου είναι περίπου 2-3 εκ. από την πάνω επιφάνεια, ανάλογα με το
μέγεθος του σπόρου και 5-10 εκ. πάνω από
τον πάτο του λάκκου. Επίσης πιέζουμε ελαφρά με την παλάμη μας το χώμα ώστε να
έχει καλή επαφή ο σπόρος και να μην υπάρχουν κενά αέρα.
Γ) Φύτεμα μικρών φυταρίων : Με τον ίδιο τρόπο φυτεύουμε και τα μικρά
φυτάρια φροντίζοντας να συμπιέσουμε το χώμα ώστε να μην έχουμε κενά αέρα. Όταν
τα φυτά μας μεγαλώσουν τότε καλύπτουμε το λάκκο με το χώμα που έχουμε γύρω γύρω
συμπιέζοντας το ώστε να εγκλωβίσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποσότητα
υγρασίας.
Καλλιεργητικές
φροντίδες
Όταν τα φυτά μας φτάσουν
το ύψος των 10-15 εκ. σκαλίζουμε γύρω γύρω το φυτό με προσοχή απομακρύνοντας
την ξερή στρώση χώματος και προσθέτουμε χώμα από το λοφίσκο που έχουμε ήδη
δημιουργήσει πατώντας με τα παπούτσια μας ώστε
να κλείσουν οι πόροι του
εδάφους για να παγιδεύσουμε την υγρασία . Επίσης ξεριζώνουμε τα ζιζάνια που
είναι γύρω γύρω από τα φυτά ώστε το νερό που έχει το εδαφος να είναι
αποκλειστικά για τα φυτά. Σ΄αυτό το στάδιο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα
χόρτα που έχουμε βγάλει ή και πρόσθετα άχυρα, τοποθετώντας τα γύρω γύρω από το
λαιμό του φυτού έτσι ώστε να έχουμε σκιά σε όλη την επιφάνεια του λάκκου για να
έχουμε λιγότερη εξάτμιση της υγρασίας. Επίσης κατά διαστήματα μπορούμε να
φυτέψουμε βασιλικό και κατηφέδες τα οποία είναι εντομοαπωθητικά. Εάν
διαπιστωθούν αρρώστιες προσφεύγουμε στους ειδικούς δείχνοντας τους κάποιο δείγμα
προσβολής και επιμένοντας στη χρήση βιολογικών φαρμάκων.
Του Ευάγγελου Αβδελά
Γεωπόνου (ΓΠΑ)
Πηγή:
