Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών: από το 1912 στο 2016

Για κάποιους από μας το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών δεν άνοιξε την περασμένη εβδομάδα, με όλες αυτές τις ομιλίες των πολιτικών που ελάχιστα γνωρίζουν για την προϊστορία του, αλλά το 2010.

Τότε που είδαμε τα λαμπρά εκθέματά του φωτισμένα και παρουσιασμένα εξαιρετικά στον τόμο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Ιδρύματος Λάτση «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών». Ξεναγός μας ήταν ο βαθύς γνώστης του μυκηναϊκού πολιτισμού και μελετητής της Γραμμικής Β, χρόνια ανασκαφέας της Θήβας και διευθυντής τότε των Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, Βασίλειος Αραβαντινός.

Με συντροφιά την έγκυρη αφήγηση του Αραβαντινού και συνοδεία των φωτογραφιών του Σωκράτη Μαυρομμάτη που ανταγωνίζονται σε ομορφιά τα ίδια τα αρχαία έργα τέχνης, μπορούσες να περιηγηθείς νοερά το μουσείο αυτό που έμενε για πολλά χρόνια κλειστό. Γιατί το κράτος δεν είχε στις προτεραιότητές του την ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Θήβας. Έτσι, χρειάστηκε να αντλήσει πόρους τόσο από το Γ΄ΚΠΣ όσο και από το ΕΣΠΑ για να ολοκληρωθεί η επέκταση του παλιού κτηρίου και να αναδιοργανωθεί η έκθεση των συλλογών του.

Το Μουσείο Θηβών κτίστηκε μεταξύ 1905-1912 στη βορειότερη άκρη της Καδμείας, στην πλαγιά της ακρόπολης, κοντά στο μεσαιωνικό πύργο που είναι κατασκευασμένος σχεδόν εξ ολοκλήρου με υλικό από την αρχαία οχύρωση. Λειτούργησε ουσιαστικά από το 1912 μέχρι το 1941 οπότε χρησιμοποιήθηκε ως κατάλυμα κατοχικών στρατευμάτων (ώς το 1944).

Έκτοτε δεν ξανάνοιξε τις πύλες του. Γκρεμίστηκε, για να οικοδομηθεί στη θέση του ένα νέο που εγκαινιάστηκε το 1962. Ήταν όμως ήδη μικρό και ανεπαρκές για να χωρέσει το πλήθος των ευρημάτων από τις ανασκαφές στην Αυλίδα, στη μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλα (κάστρο Κωπαΐδας), από τις σωστικές ανασκαφές σε ιδιωτικά οικόπεδα και την έρευνα με αφορμή διάφορα δημόσια έργα, όπως σημειώνει ο κ. Αραβαντινός.

Επιπλέον «το μουσείο δεν διέθετε εργαστήρια, υπόγειες αποθήκες ή άλλους βοηθητικούς χώρους. Σε μεγάλα υπόστεγα στο εσωτερικό του μεσαιωνικού πύργου του Σεντ Ομέρ και στην απαλλοτριωμένη παλιά γειτονιά στα δυτικά του λόφου, σωρεύονταν κυριολεκτικά τα αρχαία. Στον αύλειο χώρο του μουσείου ήταν παρατεταγμένες οι εκατοντάδες επιγραφές και οι επιτύμβιες ανάγλυφες ή ανθεμωτές στήλες. Τα αρχαία της αυλής και του πύργου δημιουργούσαν ένα ευχάριστο και ειδυλλιακό μουσειακό περιβάλλον, που ανακαλούσε στη μνήμη των επισκεπτών άλλες εποχές και τόπους με τη συλλογή και διαρρύθμιση ετερόκλιτων αρχαίων και μεσαιωνικών κειμηλίων. Η διαρκής όμως έκθεσή τους στις καιρικές συνθήκες απειλούσε πλέον τη διατήρηση και την ίδια την υπόστασή τους».

Γιατί όμως το μουσείο αυτό άξιζε να επεκταθεί και να αποδοθεί και πάλι στο κοινό, όπως έγινε με τη τελετή των εγκαινίων του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο παρουσία του υπουργού Πολιτισμού Αρ. Μπαλτά και υπό τις ευλογίες του (και αρχαιολόγου) Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμου; Γιατί στα 1.000 τ.μ. του εκθεσιακού του χώρου φιλοξενούνται σπουδαία έργα τέχνης από τη Νεολιθική ώς τη Βυζαντινή εποχή. Κι όπως επισημαίνει μετά λόγους γνώσεως ο κ. Αραβαντινός, που δούλεψε χρόνια για να στηθεί το μουσείο, «μερικά σύνολα των εκθεμάτων του είναι μοναδικά στο είδος τους στην Ελλάδα και στον κόσμο».

Διαθέτει μοναδικά προϊστορικά και πρωτοϊστορικά σύνολα. Κι αν πρέπει κανείς να ξεχωρίσει κάποια θα είναι βεβαίως οι ανατολικοί σφραγιδοκύλινδροι, ομάδα μοναδική που έχει ποτέ βρεθεί δυτικά του Αιγαίου Πελάγους. Πολύ σημαντικά είναι επίσης τα κοσμήματα από λαζουρίτη, οι εμπορικοί ψευδόστομοι αμφορείς με Γραμμική γραφή Β, οι μοναδικές στην ηπειρωτική Ελλάδα πήλινες ζωγραφιστές λάρνακες της Τανάγρας, οι επιτύμβιες στήλες από σκούρο βοιωτικό λίθο με εγχάρακτες μορφές πολεμιστών, υπέροχα γλυπτά από το ιερό της Αυλιδείας Αρτέμιδος, αρχαϊκού Κούροι από το ιερό του Απόλλωνος στο όρος Πτώο και πλήθος άλλων έργων.

Η ένταξη του σπουδαίων αυτών αρχαιοτήτων στην έκθεση του νέου μουσείου «προσφέρει μια όντως απαράμιλλη και σφαιρική εικόνα της ιστορίας και τέχνης της Βοιωτίας διά μέσου των χιλιετιών» σημειώνει ο κ. Αραβαντινός, τον οποίο ωστόσο δεν διακρίναμε στις τηλεοπτικές παρουσιάσεις της εκδήλωσης.

Σημασία έχει τώρα που σβήσανε τα φώτα και αποσύρθηκαν τα μικρόφωνα να μπορέσει το κοινό να λάβει ένα μικρό αντίδωρο από τον πλούτο και την ιστορία του τόπου του. Κι αυτό θα είναι το μεγάλο του κέρδος.

Ν. Κοντράρου-Ρασσιά

Πηγή

enetpress.gr