ΔΥΟ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΟΥ αρχαιολόγου ΑΔ.ΣΑΜΨΩΝ*
Η ανασκαφή στο εν λόγω σπήλαιο διεξάγεται από τον αρχαιολόγο Αδαμάντιο
Σαμψών από το 1992 και σύμφωνα με τον ίδιο: "εκτός από την κεραμική της
Νεώτερης Νεολιθικής βρέθηκαν θραύσματα εξαιρετικής ποιότητας γραπτών
αγγείων, που χρονολογούνται στο τέλος της Αρχαιότερης Νεολιθικής και
στην αρχή της Μέσης Νεολιθικής.
Η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα έδωσε για την αρχή του ακεραμικού
στρώματος ηλικία 6445-6375 πΧ, ενώ για τα στρώματα της Μέσης και της
Ανώτερης Νεολιθικής (στις οποίες εντάσσονται και τα γραπτά αγγεία)
έχουμε ηλικίες 6025-5955 πΧ (Αδ.Σαμψών, "Ο Νεολιθικός Πολιτισμός στην
Ελλάδα", Ίδρυμα Γουλανδρή, 1996).
Στην παραπάνω μελέτη του ο κ.Σαμψών δεν κάνει άλλη ιδαίτερη αναφορά στα
τεράστιας σημασίας ανακαλυφθέντα γραπτά αγγεία των Γιούρων, αλλά
περιορίζεται στην περιγραφή των αλιευτικών δραστηριοτήτων κατά την
νεολιθική εποχή στην περιοχή των Σποράδων.
|
| Το κεραμικό του 5500-6000 πΧ, που βρέθηκε στη νησίδα Γιούρα των Βορείων Σποράδων και φέρει αλφαβητική Ελληνική γραφή, όπου διακρίνονται, σχεδόν όμοια με τα γράμματα των κλασσικών Ελληνικών αλφαβήτων, τα στοιχεία Α, Υ, Δ. Το εύρημα αυτό δεικνύει, ότι το ελληνικό αλφάβητο είναι παλαιότερο των Ελληνικών Γραμμικών Γραφών. |
Στο εποπτικό υλικό, που παραθέτει, περιλαμβάνονται φωτογραφίες άλλων
ευρημάτων από την εν λόγω ανασκαφή (αγκίστρια, ειδώλια, διακοσμημένα
αγγεία κλπ), χωρίς να δημοσιεύονται φωτογραφίες των γραπτών οστράκων.
Η φωτογραφία ενός εκ των γραπτών οστράκων ήλθε στη δημοσιότητα από την
εφημερίδα "Αδέσμευτος Τύπος" (παρουσίαση του Ν.Νικητίδη, 13 Φεβρουαρίου
1997) σε σχετικό δημοσίευμα με τίτλο: "Ελληνική η αρχαιότερη γραφή".
Στην επιφάνεια του οστράκου διακρίνονται ευκρινώς τα γράμματα (κατά
σειρά) Α, Υ, Δ, που συνθέτουν την ρίζα της λέξεως "ΑΥΔΗ" (ομιλία, φωνή),
που συναντάται πρώτη φορά στην "Θεογονία" αλλά και στην "Ιλιάδα".
Στο ίδιο δημοσίευμα ο Α.Σαμψών φέρεται να επιβεβαιώνει, ότι "πρόκειται
για σύμβολα γραφής και αποτελούν μια συνειδητή ενέργεια του κεραμέα" και
επιφυλάσσεται να δώσει την συνολική αξιολόγηση των ευρημάτων σε
μελλοντική επιστημονική ανακοίνωση.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι ένα μικρό τμήμα του εν λόγω σπηλαίου έχει μέχρι
σήμερα ανασκαφεί, γι' αυτό πιθανότητα στο άμεσο μέλλον θα ανακαλυφθούν
και τα υπόλοιπα θραύσματα των γραπτών αγγείων, οπότε και θα είναι δυνατή
μια οριστική αξιολόγηση του πανάρχαιου αυτού τύπου γραφής, που φαίνεται
να μην διαφέρει από τον κλασσικό και σύγχρονο τύπο. Αυτά τα τεράστιας
σπουδαιότητας ευρήματα δικαιώνουν την ιστορική και γλωσσολογική θέση της
ταυτόχρονης γένεσης και εξέλιξης της Ελληνικής Γλώσσας και της
Ελληνικής Γραφής (Αλφαβήτου). Και καθίστανται ανάξια πλέον λόγου και
σοβαρότητος τα περί Φοινίκων και Ανατολής για την Ιστορία του
Πολιτισμού.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΗΚΕ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΤΟΥ ΟΣΤΡΑΚΟΥ ΤΩΝ ΓΙΟΥΡΩΝ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΦΗ
Συνέντευξη του Εφόρου Αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων το έτος 1999.
-Ερώτηση : Κύριε Σάμψων, όταν εργαζόσαστε στην Εφορεία Σπηλαιολογίας το 1992, ξεκινήσατε ανασκαφές στο σπήλαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλοννήσου. Τι προέκυψε από την μελέτη των ευρημάτων του;
Το κεραμικό όστρακο Μήλου -Πρόκειται για ένα πολύ εντυπωσιακό σπήλαιο με ωραίο διάκοσμο, το οποίο επιφανειακά παρουσίαζε ευρήματα από το τέλος της 7ης χιλιετίας και κάποια νεώτερα της ρωμαϊκής περιόδου. Στην συνέχεια η ανασκαφή έδειξε ότι στην περιοχή είχαμε κατοίκηση από τη μεσολιθική εποχή που χρονολογείται από την 9η χιλιετία, συγκεκριμένα από 8500-6700 π.Χ.
Οι ανασκαφές στα Γιούρα ολοκληρώθηκαν εδώ και τρία χρόνια, αλλά το υλικό μελετάται ακόμη από μένα και περίπου 20 ειδικούς επιστήμονες.
Τα συμπεράσματά μας πρόκειται να δημοσιευθούν τα επόμενα δύο χρόνια σε έναν ή δύο τόμους. Σημαντικό εύρημα είναι το κεραμικό όστρακο, ένα κομμάτι αγγείου της εποχής του 5.000 π.Χ. περίπου, το οποίο έχει επάνω εγχάρακτα σύμβολα.
Αποκλείσαμε το ενδεχόμενο να είναι διακοσμητικά στοιχεία, διότι ο τρόπος που γίνεται η διακόσμηση είναι γνωστός. Την περίοδο αυτή η διακόσμηση είναι γεωμετρική και έχει κανονικότητα. Βεβαίως στην παρούσα φάση πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί, εφ' όσον το εύρημα τελεί ακόμη υπό μελέτη.
 Η οστέϊνη φλογέρα της Καστοριάς |
Τα ευρήματα της Βουλγαρίας συγκεκριμένα, τα οποία είναι καινούρια, δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμη. Θα ήταν καλό να γίνει μία παρουσίαση και σύγκριση όλων αυτών των ευρημάτων, γιατί είναι πιθανόν να προκύπτει μία "πρωτοελληνική" ή "πρωτοβαλκανική" γραφή.
Ο συνάδελφος + Γ. Χουρμουζιάδης (Σήμερα αποβιώσας) μελετά τα ευρήματα της Καστοριάς και σύντομα θα προβεί σε σχετική δημοσίευση. Στο τέλος του μήνα μάλιστα θα έχω την ευκαιρία να δω τα αντικείμενα που βρέθηκαν στην Καστοριά, καθώς θα συμμετάσχω στο συνέδριο προς τιμήν του Δ. Θεοχάρη, που γίνεται στην ίδια πόλη καθώς και στην Θεσσαλονίκη.
 Η επιγραφή του Δισπηλιού και η καθαρογραφή των συμβόλων του |
ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ ΜΝΚΧΞΠΟΕ ΣΕ ΑΓΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ ΤΗΣ 3ΗΣ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ Π.Χ
- Όταν λέτε ότι υπάρχει πιθανότητα από την μελέτη των ευρημάτων να προκύψει η ύπαρξη μίας "πρωτοελληνικής" ή "πρωτοβαλκανικής" γραφής, τι εννοείτε;
-Στην υπό εξέταση εποχή βρίσκουμε παρόμοια εγχάρακτα σύμβολα - γράμματα στην Μακεδονία, στο Αιγαίο, στη Βουλγαρία, στην Ρουμανία και πιθανόν και σε άλλους χώρους στα Βαλκάνια. Στους μεταγενέστερους χρόνους οι γραφές της Γραμμικής Α ή Β έχουν εντοπιστεί σε περιορισμένους χώρους.
Την Γραμμική Β την συναντάμε κυρίως στον Μυκηναϊκό κόσμο και την Γραμμική Α στην Κρήτη. Επί πλέον πρέπει να σας πω, ότι σε προϊστορικές ανασκαφές μέχρι τώρα βρίσκαμε νεολιθικά όστρακα αγγείων με εγχάρακτα σύμβολα, που μπορεί να έχουν σχέση με την προαναφερθείσα γραφή. Μέχρι πρόσφατα τα ονομάζαμε "σύμβολα κεραμέων".
Πρέπει όμως να τα εξετάσουμε πάλι υπό το φως των νέων ευρημάτων. Από το 5000 που βρίσκουμε όστρακα με σύμβολα, μέχρι την Γραμμική γραφή Α' και Β' -δηλαδή γύρω στο 1500 π.Χ- μεσολαβεί ένα μεγάλο κενό γύρω στα 3500 χρόνια.
ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΚΕΡΑΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ -
|
Πολλά από αυτά είχαν επάνω σύμβολα - γράμματα που μοιάζουν καταπληκτικά με Ελληνικά γράμματα : ΜΝΧΚΞΠΟΕ. Πάντως ας μην πιστεύουμε ότι η γραφή στους προϊστορικούς χρόνους, είναι κτήμα όλων των ανθρώπων. Οπως έχει διαπιστωθεί, στην Μυκηναϊκή η Γραμμική Β' αποτελούσε μία λογιστική γραφή των ανακτόρων.
Η ΑΥΤΟΧΘΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
-Εάν η υπόθεση αυτή επιβεβαιωθεί επιστημονικά, τότε ενισχύεται η άποψη ότι οι Έλληνες ήταν αυτόχθονες και δεν προήλθαν από φύλα που ήρθαν από τον Βορρά ή την Ανατολή.
-Ασχολούμενοι με την προϊστορική έρευνα τα τελευταία χρόνια καταλήγουμε στο ότι οι Έλληνες ήταν αυτόχθονες. Ο προϊστοριολόγος Δ. Θεοχάρης είχε υποστηρίξει και αυτός την αυτόχθονη εξέλιξη (γεγονός που απέδειξε ο παλαιοανθρωπολόγος Α. Πουλιανός με τα ευρήματά του). Υπάρχουν βεβαίως θεωρίες που υποστηρίζουν, ότι στους απώτατους προϊστορικούς χρόνους υπήρξαν μετακινήσεις φυλών από την Αφρική ή την Ασία προς την Ευρώπη, αυτό όμως δεν αποκλείει την πιθανότητα να υπήρχε αυτόχθων πληθυσμός καθώς υπάρχουν πλήθος παλαιοντολογικών ευρημάτων. Ακόμη όμως και αν ήρθαν κάποιοι είτε από τον Βορρά είτε από τον Νότο, θα ήταν ελάχιστοι και δεν θα επηρέασαν τον αυτόχθονα πληθυσμό. Ίσως τα νέα επιτεύγματα της νεολιθικής περιόδου να ήρθαν από την Ανατολή με επαφές ή να προήλθαν από παράλληλη εξέλιξη.
-Τι άλλα ευρήματα έφερε η αρχαιολογική σκαπάνη στα Γιούρα;
- Το υλικό είναι πλούσιο, σπουδαίο και πρωτότυπο. Στα Γιούρα εμφανίζεται ένας καινούριος πολιτισμός από το 9.000 π.Χ., ο αρχαιότερος στο Αιγαίο σύμφωνα με τις έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Η χρονολόγηση των ευρημάτων έδειξε, ότι έχουμε μία συνεχή κατοίκηση 5.000 ετών, από το 9.000 εως το 4.000 π.Χ.
Διαπιστώνουμε ότι από την μεσολιθική ήδη περίοδο στο Αιγαίο κατοικούν άνθρωποι, που ασχολούνται μάλιστα ιδιαίτερα με την θάλασσα. Είναι μία φάση, κατά την οποία ο άνθρωπος εκτός από κυνηγός είναι και ψαράς.
Έχουμε βρει τεράστιους όγκους ψαριών μέσα στο σπήλαιο και περίπου 60 αγκίστρια, ευρήματα σπάνια, καθώς μέχρι σήμερα στον Ελλαδικό χώρο έχουν βρεθεί ελάχιστα και πολύ νεώτερης εποχής. Ήδη, δηλαδή από την 9η χιλιετία, ο άνθρωπος είναι ένας "επαγγελματίας" ψαράς και βασίζει την διατροφή του κατά ένα μεγάλο μέρος στην θάλασσα. Ανάλογα τέτοια ευρήματα δεν υπάρχουν πουθενά μέχρι σήμερα στην Μεσόγειο.
Eνδεικτικό της ανάπτυξης του ανθρώπου της εποχής εκείνης είναι και το γεγονός ότι βρήκαμε σπόνδυλους ψαριών που υπολογίζεται ότι θα ζύγιζαν 100 με 200 κιλά. Τόσο μεγάλα ψάρια δεν αλιεύονται εύκολα από την ακτή. Πρέπει λοιπόν οι άνθρωποι της εποχής να διέθεταν αξιόλογα σκάφη και να ήταν έμπειροι ναυτικοί, αφού, ως γνωστόν, το Αιγαίο είναι δύσκολη θάλασσα και απαιτεί επιδεξιότητα.
Επιπλέον ο οψιδιανός της Μήλου, που βρίσκεται στα Γιούρα, δείχνει την ύπαρξη ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο.Εκτός από τα μεσολιθικά, τα οποία πηγαίνουν την προϊστορία 3.000 χρόνια πίσω, αφού είναι τα πιο παλιά που έχουν βρεθεί στον χώρο αυτό, βρέθηκαν λείψανα κατοίκησης της νεολιθικής περιόδου από το 6500 μέχρι το 4500 π.Χ. Σημαντικά είναι τα ευρήματα της Μέσης Νεολιθικής (5800 - 5300 π.Χ.). Σ' αυτή την φάση έχουμε καταπληκτικά αγγεία με διακόσμηση, η οποία μιμείται σχέδια της υφαντικής ή της κεντητικής τέχνης εκείνης της εποχής και θεωρείται μοναδική μέχρι σήμερα. Δεν έχουν βρεθεί πουθενά αλλού εκτός από τα Γιούρα και ένα νησάκι δίπλα, την Κυρά Παναγιά.
-Μπορούμε να πούμε λοιπόν, πως οι ανασκαφές αυτές φωτίζουν την μεσολιθική περίοδο στην Ελλάδα;
-Η μεσολιθική περίοδος στον ελλαδικό χώρο είναι πολύ καινούρια. Ενώ μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε μία-δύο θέσεις της εποχής αυτής, τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν συνεχώς. Πραγματικά η μεσολιθική εποχή αρχίζει να φωτίζεται και δείχνει, παρ' ότι είναι τόσο πρώιμη, να είναι πολύ ανεπτυγμένη πολιτιστικά.
Αυτό φαίνεται από τα Γιούρα αλλά και μία πρόσφατη έρευνα στην Κύθνο. Oπου ανακαλύψαμε υπαίθριο χώρο κατοίκησης και ένα νεκροταφείο της μεσολιθικής περιόδου. Οι άνθρωποι δείχνουν να έχουν καθορισμένους τρόπους ταφής και επιδεικνύουν σεβασμό στους νεκρούς.
Φαίνεται ότι επρόκειτο για οργανωμένη κοινωνία με κάποιες αρχές. Μέχρι πρόσφατα υπήρχε μία θεωρία, ότι μετά την παλαιολιθική εποχή η Ελλάδα ήταν έρημη και την κατοίκησαν άνθρωποι που ήρθαν δια θαλάσσης από την Μέση Ανατολή.
Αυτό είναι πάρα πολύ ακραίο και παρόμοιες θεωρίες είναι πολύ επικίνδυνες, γιατί μπορεί να υποκρύπτουν και πολιτικές σκοπιμότητες. Οι ανασκαφές που γίνονται τελευταία δείχνουν ότι μετά το τέλος της Παλαιολιθικής ακολουθεί άμεση εξέλιξη προς την Μεσολιθική.
Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
-Κύριε Σάμψων, τα τελευταία χρόνια πολλοί ξένοι αλλά κυρίως Έλληνες νέοι προϊστοριολόγοι ασχολούνται με την έρευνα της προϊστορίας. Σε τι στάδιο βρισκόμαστε;
-Μπορώ να πω ότι ακόμα είμαστε στην αρχή. Ο Ελληνικός χώρος, ιδίως οι πρώιμες εποχές, η παλαιολιθική και η μεσολιθική περίοδοι είναι σχεδόν άγνωστες. Χρειάζονται πολλές έρευνες και κυρίως σε σπήλαια. Στην Ελλάδα υπάρχουν χιλιάδες σπήλαια, πολλά από τα οποία έχουν κατοικηθεί κατά τις προαναφερθείσες περιόδους.
-Έχετε όμως ανασκαφικό έργο και σε άλλα σπήλαια.
-Τα τελευταία 25 χρόνια έχουμε κάνει πολλές επιφανειακές έρευνες σε σπήλαια και εντοπίσαμε ένα πλήθος προϊστορικών θέσεων. Στην Εύβοια μέσα σε 6 χρόνια εντοπίσαμε 130 σπήλαια με έναν φίλο και γιατρό σπηλαιολόγο τον Θ. Σκούρα. Σ΄ ένα από αυτά, στο σπήλαιο Σκοτεινή στο χωριό Θαρρούνια κοντά στο Αλιβέρι, κάναμε μία σημαντική ανασκαφή, που διήρκεσε 6 χρόνια. Πρόκειται για ένα ορεινό σπήλαιο, στο οποίο βρέθηκαν πολλά ευρήματα της Νεώτερης Νεολιθικής από το 5.300 μέχρι το 330 π.Χ.
Μάλιστα κοντά στο σπήλαιο ανασκάψαμε και έναν οικισμό και ένα μικρό νεκροταφείο. Οι ανασκαφές του σπηλαίου αυτού έχουν δημοσιευτεί σε έναν τόμο το 1993. Στην Ρόδο σε 4 χρόνια εντοπίσαμε 40 θέσεις και στα Δωδεκάνησα περίπου 70.
Από τις θέσεις αυτές ανασκάψαμε δύο σπήλαια και τέσσερις υπαίθριες θέσεις, που φώτισαν την προϊστορία του Νοτιοανατολικού Αιγαίου. Από το 1991, που ξεκίνησα την υπηρεσία μου στην Εφορεία Σπηλαιολογίας, προγραμμάτισα μία σειρά από έρευνες σε σπήλαια.
Έτσι άρχισε η ανασκαφή στα Γιούρα, στο σπήλαιο Λιμνών στα Καλάβρυτα και η ανακάλυψη προϊστορικών σπηλαίων στην Μάνη. Στα Καστριά των Καλαβρύτων διενεργήσαμε έρευνες στο γνωστό σπήλαιο των Λιμνών.
Είναι ένα σπήλαιο αξιοποιημένο από τον ΕΟΤ. Σ? αυτό δουλέψαμε τρεις ανασκαφικές περιόδους και βρήκαμε κατοίκηση της νεώτερης νεολιθικής εποχής περίπου 6500 με 4500 π.Χ. Είναι μία ορεινή θέση, στην οποία φαίνεται ότι κατοικούσαν κτηνοτρόφοι της εποχής. Τα ευρήματα δεν ήταν πολλά, αλλά είχε ενδιαφέρουσα στρωματογραφία.
Η ανασκαφή αυτή δημοσιεύτηκε πρόσφατα σε έναν τόμο. Τα τελευταία 3 χρόνια διενεργούμε μία ανασκαφή στο σπήλαιο Σαρακηνού του Ακραιφνίου Βοιωτίας. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σπήλαιο στην πεδιάδα της Κωπαΐδας. Σ? αυτό εντοπίσαμε ευρήματα που ξεκινούν από την Ανώτερη Παλαιολιθική και φθάνουν μέχρι την μέση Χαλκοκρατία, δηλαδή μέχρι το 1600 π.Χ., την εποχή που υπολογίζεται ότι αποξηράνθηκε η λίμνη Κωπαΐδα.
Η στρωματογραφική ακολουθία είναι πολύ χρήσιμη, γιατί θα χαρακτηρίζει και όλη την υπόλοιπη περιοχή της Κεντρικής Ελλάδος, αλλά και της Εύβοιας, που αποτελεί προέκταση της Στερεάς στο Αιγαίο. Βέβαια η έρευνα θα συνεχιστεί για αρκετά χρόνια ακόμη, μέχρι να φθάσουμε στο φυσικό δάπεδο του σπηλαίου. Εκτός από την ανασκαφή κάνουμε και μία επιφανειακή έρευνα στην περιοχή, ενώ καταγράφουμε και ερευνούμε όλα τα σπήλαια γύρω από την σημερινή πεδιάδα που είναι τόσα πολλά.
-Γιατί δίνεται τόση έμφαση στις ανασκαφές των σπηλαίων σε σχέση με τις υπαίθριες θέσεις;
-Οποιαδήποτε δραστηριότητα μέσα στα σπήλαια έχει διατηρηθεί στην θέση της, γιατί συνήθως δεν υπάρχει διάβρωση. Γι' αυτό προτιμούμε την ανασκαφή των σπηλαίων, ενώ σε υπαίθριες θέσεις η περιοχή που έχει κατοικηθεί, συχνά είναι διαβρωμένη και έχουν απομείνει ελάχιστα όστρακα στην επιφάνεια. Στο σπήλαιο ότι αποτίθεται παραμένει εκεί.
Επί πλέον συνήθως έχουμε καλή στρωματογραφία, καθαρά στρώματα και πολλά μέτρα επιχώσεων. Δηλαδή στα Θαρρούνια της Ευβοίας είχαμε 5 μέτρα επίχωσης, στα Γιούρα 4,5 μέτρα, στο σπήλαιο του Σαρακηνού 5 μέτρα. Το μέλλον της προϊστορίας φαίνεται ότι είναι στα σπήλαια. Πρέπει δηλαδή να εντοπίσουμε σπήλαια, τα οποία εμφανίζουν μεγάλες επιχώσεις.
Υπάρχουν όμως και σπήλαια, τα οποία λειτούργησαν την προϊστορική περίοδο, αλλά έκλεισαν κάποια στιγμή και σήμερα είναι απρόσιτα στην έρευνα. ’λλα είναι έχουν κατακρημνιστεί.
Η Ελλάδα είναι σεισμογενής χώρα και έχουμε μεγάλες ανακατατάξεις στα σπήλαια.
Ορισμένες φορές δεν βρίσκουμε παλαιολιθικά ευρήματα σε σπήλαια, γιατί εκείνη την εποχή ήταν κλειστά. Όπως στα Γιούρα, στον χώρο γύρω από το σπήλαιο του Κύκλωπα έχουμε βρεί ευρήματα από την Μέση Παλαιολιθική (100.000 με 40.000 π.Χ.), ενώ στο σπήλαιο βρήκαμε κατοίκηση από την Μεσολιθική και μετά. Παρ' όλα αυτά στο σπήλαιο των Πετραλώνων υπάρχει κατοίκηση από την Κατώτερη Παλαιολιθική.
Είναι σίγουρο ότι το κρανίο είναι πολύ παλαιότερο των 250.000 χρόνων. Επίσης σε ένα σπήλαιο - βραχοσκεπές της Μάνης βρέθηκαν ανθρώπινα κρανία, τα οποία χρονολογούνται περίπου στην ίδια εποχή. Έχουν επίσης ανασκαφεί σπήλαια στην Ήπειρο, τα οποία έχουν δείξει κατοίκηση από την Μέση Παλαιολιθική, το 100.000 με 40.000 π.Χ.
-Αυτή την στιγμή με τι ασχολείστε;
-Αυτή την εποχή προχωρώ την μελέτη του σπηλαίου των Γιούρων, που θα είναι μία πάρα πολύ σημαντική δημοσίευση και εργάζομαι στο σπήλαιο του Σαρακηνού. Παράλληλα τα τελευταία χρόνια εντοπίσαμε μία πολύ σημαντική θέση στη Μύκονο.
Μιλάω σε πληθυντικό, γιατί πρέπει να γνωρίζετε ότι η έρευνα γίνεται συλλογικά με συνεργασία πολλών επιστημόνων, που μελετούν τα οστά ζώων, τους απανθρακωμένους σπόρους και γενικά το παλαιοπεριβάλλον.
Στην Μύκονο, ένα γυμνό νησί όπως ξέρετε, μέχρι σήμερα δεν είχε βρεθεί τίποτα παλαιότερο της κλασικής περιόδου. Ανασκάψαμε ένα μικρό λόφο δίπλα στην θάλασσα, στον οποίο υπήρχε ένας οικισμός που ανήκει στην νεολιθική περίοδο και φαίνεται ότι κατοικείτο από το 5.000 π.Χ. περίπου και για διάστημα 1.000 ετών.
Πρόκειται για τον δεύτερο νεολιθικό οικισμό που ανασκάπτεται στις Κυκλάδες. Ο άλλος ήταν στο Σάλιαγκο Αντιπάρου και είχε ανασκαφεί από Αγγλους αρχαιολόγους πριν από πολλά χρόνια. Ο οικισμός της Φτελιάς Μυκόνου είχε πολύ μεγάλη σημασία, διότι αποκαλύπτονται τρεις οικοδομικές φάσεις, μεγάλα κτίρια που έχουν πολύ παχείς τοίχους και μία μεγάλη επίχωση 2 μέτρων.
Τα ευρήματα είναι πολύ σημαντικά, διότι δείχνουν αλιευτικές δραστηριότητες και κυνήγι. Βρέθηκαν εκατοντάδες αιχμές από βέλη ή καμάκια.
Στις Κυκλάδες δεν είχε γίνει έρευνα σε αυτή την περίοδο μέχρι σήμερα, γιατί οι αρχαιολόγοι ασχολούνταν με άλλες νεώτερες εποχές. Αποδεικνύεται όμως, με επιφανειακές έρευνες που έχουμε κάνει, ότι έχουν κατοικηθεί πυκνότατα από την νεολιθική εποχή.
Μετά τα ευρήματα της Κύθνου, που είναι μεσολιθικά, είμαι πεπεισμένος ότι η Μεσολιθική υπάρχει και στις Κυκλάδες και σε όλο το Αιγαίο, αρκεί να την αναζητήσουμε. Βέβαια θα χρειασθεί και τύχη, διότι η θάλασσα έχει ανεβεί από τότε πάρα πολύ -έχουμε μία άνοδο 50 με 60 μέτρων- από την Μεσολιθική εποχή μέχρι σήμερα.
Και επομένως κάποιες θέσεις που ήταν παραθαλάσσιες, τώρα βρίσκονται στον βυθό. Επίσης εδώ και πολλά χρόνια διενεργούμε μία έρευνα στο χώρο της Δωδεκανήσου. Υπάρχει ένα νησάκι, το Γυαλί, κοντά στην Νίσυρο, πυκνότατα κατοικημένο κατά την νεολιθική περίοδο. Εδώ ανασκάψαμε νεολιθικά κτίρια και ένα μεγάλο νεκροταφείο.
Υπάρχει εκτεταμένη κατοίκηση μάλλον εποχική, η οποία ερμηνεύεται από το γεγονός ότι το νησάκι διέθετε άφθονες διατροφικές πηγές. Μία εθνοαρχαιολογική έρευνα που διενεργήσαμε στο Γυαλί τα τελευταία χρόνια, βοήθησε στο να δημιουργηθούν αναλογίες, ώστε να κατανοήσουμε το είδος της νεολιθικής κατοίκησης στο νησί.
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΑΓΙΑ ΚΑΙ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΑ ΤΟΥ ΑΜΑΖΟΝΙΟΥ;
 Σκεύος των Τσαβίν |
Περιηγηθήκαμε για ένα ολόκληρο μήνα τη χώρα και φθάσαμε ακόμα και σε περιοχές με υψόμετρο 5.000 μέτρων .
 Ένα σκεύος των Chavin που απεικονίζει ιαγουάρο και κάκτους. 900-200 π.Χ.Walters Art Museum, Baltimore, USA |
 |
| Η περιοχή των Τσαβίν με κίτρινο χρώμα |
Παράλληλα έχουμε πληροφορίες και ενδείξεις ότι υπάρχουν ελληνικά ευρήματα σε άλλες χώρες. Εκεί που εστιάζετε περισσότερο η προσοχή μας είναι στην Βραζιλία, τον Αμαζόνιο, όπου υπάρχουν επιγραφές και βραχογραφίες.
Όπως ξέρουμε οι πολιτισμοί στην Ν. Αμερική δεν είχαν γραφή, ούτε οι Ινκας ούτε οι προγενέστεροι πολιτισμοί.
Η γραφή λοιπόν αυτή είναι ξένη. Πρέπει να εντοπίσουμε τους χώρους, στους οποίους έχουν βρεθεί οι βραχογραφίες.
 |
| Αγαλματιδιο των Τσαβίν |
Αυτή την στιγμή κάνουμε μία σοβαρή προσπάθεια συγκέντρωσης, αξιολόγησης και μελέτης όλων αυτών των πηγών μαζί με αρκετούς άλλους συνεργάτες και στην συνέχεια πρόκειται να επιχειρήσουμε ένα δεύτερο και τρίτο ταξίδι.
Είναι γνωστό, ότι στο μεγαλύτερο μέρος του αρχαίου κόσμου υπάρχει βεβαιωμένη ελληνική παρουσία.
Στην Σικελία, στην Νότια Ιταλία, Στην μέση Ανατολή και στην Β. Αφρική.
Δυστυχώς είμαστε η μόνη χώρα, που ενώ έχουμε δικό μας αρχαιολογικό υλικό εκτός Ελλάδος, δεν έχουμε ιδρύσει μια αρχαιολογική σχολή, για να κάνουμε έρευνα.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη και οι Πολωνοί και οι Ισπανοί, έχουν δημιουργήσει αρχαιολογικές σχολές και ανασκάπτουν στην Μέση Ανατολή.
Εμείς απουσιάζουμε. Εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις, είμαστε ανύπαρκτοι.
Η συνέντευξη είναι από το περιοδικό "Δαυλός" τεύχος 204
(Δεκέμβριος 1999) σελ.12747- 12755
1η ανάρτηση στο ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ 2010 μ.Χ.
Συνέντευξη του Αδαμάντιου Σαμψών στον Παπαζήση Ιωάννη και την Σοφία Χρήστου
ΣΗΜΕΡΑ ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΔΕΙ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΘΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙ ΟΤΙ ΕΜΕΙΣ
ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ ΑΛΛΑ ΚΑΤΑΓΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ
ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΙΟΥΣ ΚΑΙ ΑΚΟΜΑ ΘΑ ΔΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ
ΦΟΙΝΙΚΙΚΟΥ.
ΔΕΝ ΕΛΑΒΑΝ ΥΠ ΟΨΙΝ ΤΟΥΣ ΟΙ ΓΡΑΨΑΝΤΕΣ ΤΑ ΑΝΩΘΙ ΟΤΙ Η ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ
ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΛΕΟΝ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΕΙΩΣ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΑΥΤΗ.
ΔΕΝ ΕΛΑΒΑΝ ΥΠ ΟΨΙΝ ΤΟΥΣ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ
ΣΑΜΨΩΝ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΗΝ ΝΗΣΟ ΓΙΟΥΡΑ ΣΤΗΝ ΜΥΚΟΝΟ ΣΤΗΝ ΚΥΘΝΟ ΣΤΗΝ
ΕΥΒΟΙΑ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΣΑΡΑΚΗΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΛΛΑ ΑΚΟΜΗ
ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΜΑΣ.
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΑΥΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 50 ΣΧΕΔΟΝ ΕΤΗ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΜΑΣ ΕΔΩΣΕ ΧΙΛΙΕΤΙΕΣ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΒΑΘΟΥΣ ΚΑΙ ΣΑΦΗ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΡΑΦΗ ΜΑΣ ΔΙΑ ΤΩΝ
ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΟΣΟΙ ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΝ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΝ .ΑΥΤΟΣ Ο
ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΠΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ 38 ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΤΑ ΟΠΟΙΑ
ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΜΕΣΑ ΤΟΥΣ ΟΣΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΕΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΜΑΣ
ΚΟΣΜΟΥ ΜΑΣ ΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΧΑΡΑ ΝΑ ΜΑΣ ΜΙΛΗΣΕΙ ΣΤΟ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΟΣΑ ΛΕΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΞΙΖΟΥΝ ΝΑ ΜΕΛΕΤΗΘΟΥΝ
ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ…
ΕΡΩΤΗΣΗ Σ/Χ
Μέσα από μελέτες σας ενισχύεται η άποψη ότι οι Έλληνες ήταν αυτόχθονες και δεν προήλθαν από φύλα που ήρθαν από τον Βορρά ή την Ανατολή. Μπορείτε να μας αναφέρετε τις μελέτες και τα ευρήματα που αποδεικνύουν κάτι τέτοιο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Εδώ και πολλές δεκαετίες οι αρχαιολόγοι κυρίως ηθελαν να μας πείσουν ότι τα πάντα ήρθαν από την Ανατολή, οτι από την ανατολή προήλθε το φως, χωρίς να έχουν γίνει πολλές έρευνες. Ο Θεοχάρης έκανε έρευνες στην Θεσσαλία και παρ’ όλο που δεν είχε τα στοιχεία , είχε πίστη οτι υπάρχει γηγενής πληθυσμός που δεν σταμάτησε ποτέ να αναπτύσσεται στην Ελλάδα στην παλαιολιθική, στην μεσολιθική και κατόπιν στην νεολιθική περίοδο. Ωστόσο δεν είχε διεξαγει έρευνες πριν την νεολιθική περίοδο για να μπορέσει να το στηρίξει.Εμείς τα τελευταία 25 χρόνια έχουμε σκάψει πολύ στο Αιγαίο, αρχίζοντας από τα Γιούρα.
Στα Γιούρα υπάρχει το γνωστό όστρακο.Μετά από βαθύτερο σκάψιμο φτάσαμε στην «μεσολιθική περίοδο» η οποία ξεκινάει από το 8.500 και φτάνει μέχρι το 7.000 πΧ και για πρώτη φορά ανακαλύπτεται στο Αιγαίο κατι τετοιο.Μέχρι τώρα είχε βρεθεί στην Θεόπετρα στην Θεσσαλία, στην Πελοπόννησο, τώρα όμως βρέθηκε στο Αιγαίο αρχίζοντας από τα Γιούρα και συνεχίζει στην Κύθνο, στην Ικαρία, στην Νάξο κλπ. Στα Γιούρα βρήκαμε πρώιμη εξημέρωση ζώων, άρα και πρώιμη εξημέρωση ειδών που αυτό σημαίνει ότι τα είδη αυτά που ισχυρίζονται οτι προήλθαν από την Ανατολή υπήρχαν στο σπήλαιο από το 8.500 πΧ.
Έχει προβληματίσει πολλούς αρχαιολόγους και αρχαιοζωολόγους, ξένους και Έλληνες και είχαν προσπαθήσει να εξηγήσουν πως τα στρώματα του σπηλαίου ήταν ανακατεμένα, κάτι που δεν ισχύει καθώς τα στρώματα του σπηλαίου ήταν ξεκάθαρα και φαίνεται ξεκάθαρα πως αυτά τα πρώιμα είδη φυτών και ζώων εμφανίζονται στην Ελλάδα αυτή την εποχή.
Την ίδια εποχή περίπου βρίσκονται και στην Ανατολή. Δεν αποκλείουμε κάποιες σχέσεις με την Ανατολή, οι σχέσεις αυτές μπορεί να έγιναν από αιγαίους μεσολιθικούς ναυτικούς και με τις έρευνες που είχαμε κάνει έχουμε πείσει πολλούς δύσπιστους αρχαιολόγους που υποστηρίζουν πως προέρχονται από την Ανατολή. Τελικά φαίνεται οτι πήγαινε από το Αιγαίο προς τα εκεί. Πώς πήγαινε; Ακολούθησαν την ακτή Ρόδος, Καστελόριζο, Κύπρο και έφτασαν στην Μέση Ανατολή και στην Νότιο Μ.Ασια. Από εκεί λοιπόν ξεκινούν καινούργια επιτεύγματα των ανθρώπων της Ανατολής και εκεί μεταφέρονταν είτε ζωντανά εξημερωμένα ζώα είτε άγρια τα οποία εξημερώνονταν στην Ελλάδα.
Κάποια είδη μπορεί να συνυπήρχαν και στην Ανατολή και στην Ελλάδα κάποια όμως έχει διαπιστωθεί, όπως ακριβώς το πρόβατο οτι δεν υπήρχε στην Ελλάδα ο άγριος πρόγονος του, και επομένως μεταφέρθηκε από την Ανατολή με τις επαφές των μεσολιθικών Αιγαιακών πληθυσμών. Αυτά είναι καινούργιες ανακαλύψεις, πάρα πολύ πρόσφατες και έχουν ανακοινωθεί σε κάποια συνέδρια πριν δύο τρία χρόνια και δημοσιεύτηκαν σε διάφορους τόμους δυσεύρετους λόγω της πολλαπλής ξένης μετάφρασης που έχουν υποστεί.Αυτά όμως είναι τα τελευταία συμπεράσματα.
Στην Κύπρο έχει βρεθεί όχι ένας αλλά πολλοί μικροί οικισμοί της εποχής- γύρω στο 9000 πΧ -που είναι τα εργαλεία από οψιδιανό, ίδιο με αυτά του Αιγαίου και κατέληξαν πολλοί ξένοι σε ένα κοινό σημείο ΄και είπαν πως αυτά πρέπει να ήρθαν από το Αιγαίο. Μέχρι τώρα κανείς δεν το έλεγε αλλά τώρα το παραδέχονται. Αυτα είναι τα συμπεράσματα της τελευταίας 20ετίας που έχουν βγει από τις έρευνες αυτές.
ΕΡΩΤΗΣΗ Ι/Π
Στη Φτελιά της Μυκόνου ανακαλυψατε σπίτια με πέτρα, αψίδες, θεμέλια του 5000 πΧ. Είναι δυνατόν να φτιάχναμε τέτοια πράγματα και να μην είχαμε γλώσσα;Ρώτησα γλωσσολόγους όπως τον κ.Τσολακίδη που του λέω οτι αν κάποιος μεταφερόταν με μία μηχανή του χρόνου στο 15.000 πΧ στην Ελλάδα τί θα άκουγε να μιλάνε; Θα καταλάβαινε ένας νεοέλληνας τί μιλούν αυτοί οι άνθρωποι.Μου απάντησε πως βεβαίως θα καταλάβαινε αν γνώριζε στοιχειώδη γνώση της αρχαίας ελληνικής.Ο κ. Πουλιανός είχε αποκαλύψει με τις έρευνές του οτι οι Σαρακατσάνοι είναι 50.000 χρονιά Ελληνική φυλή. Είμαστε γηγενείς είτε το θέλουμε είτε όχι.
Ο κ.Τριανταφυλλίδης καθηγητής γενετιστής εδώ στο Αριστοτέλειο, μου έδωσε την μελέτη του και απέδειξε οτι το 75% του DNA προέρχεται από την παλαιολιθική και 25% από την νεολιθική εποχή και δεν έγιναν επιμιξίες μεταξύ εμάς και άλλων λαών διότι οι πρόγονοί μας είχαν το «πας μοι Έλλην βάρβαρος» και οι κατακτητές μας ήταν αλλόθρησκοι και για αυτό δεν έγιναν επιμιξίες και έμεινε καθαρό το DNA μας μέχρι σήμερα.Θελω τα σχολια σας επι αυτων.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Στην Βοιωτία, στο σπήλαιο Σαρακηνού το οποίο σκάβω περίπου 22 χρόνια -κάθε χρόνο πηγαίνω και κάνω μία ανασκαφή εκεί-, έχουμε βρει ελάχιστα παλαιολιθικά ευρήματα εκ των οποίων τα πιο σημαντικά ήταν τρία δόντια τα οποία τοποθετούνται στην μεσολιθική εποχή δηλαδή γύρω στο 9000 έως το 8500 πΧ. Αυτά τα δόντια έφεραν κάποιο DNA το οποίο έδειξε συγγένεια με το νεολιθικό DNA και το παλαιολιθικό που υπάρχει στη Θεόπετρα στη Θεσσαλία.
Αυτό δείχνει μία συνέχεια του πληθυσμού και υπάρχει συγγένεια από την παλαιολιθική στην μεσολιθική και μετά στην νεολιθική εποχή.Ενα μέρος των τελευταίων αποτελεσμάτων που είχαμε τα οποία έγιναν στην Πολωνία από κάποιους ερευνητές ( συνεργάζομαι μάλιστα με Πολωνούς αρχαιολόγους στο σπήλαιο αυτό εδώ και χρόνια) ήθελαν την Ελλάδα έρημη κατά την μεσολιθική εποχή, από το 9000 μέχρι το 6500 πΧ και μετά άποικοι από την Ανατολή εγκαταστάθηκαν στον Ελλαδικό χώρο.Αυτή ήταν θεωρία Αμερικανών και Άγγλων μελετητών.
Μετά από τα ευρήματα στο Αιγαίο, δεν μιλάει κανείς. Μέχρι τώρα έλεγαν πως η Ελλάδα ήταν έρημη πως φέραν από εκεί τα ζώα κλπ και η Ελλάδα δεν είχε τίποτα.Υπήρχε στον Ελλαδικό χωρο το άγριο κατσίκι το οποίο αργότερα εξαφανίστηκε γιατί άλλαξε το κλήμα, αλλά είπαμε ότι κάποια είδη υπήρχαν στην Ελλάδα και κάποια άλλα τα μετέφεραν από την Μ.Ασία.
Ο πληθυσμός όμως πρέπει να ήταν ο ίδιος.Υπάρχει μια συνέχεια, δεν διακόπτεται ο πολιτισμός.Δεν υπάρχει ερήμωση στην Ελλάδα όπως θέλαν μέχρι τώρα οι ξένοι αρχαιολόγοι. Την εποχή αυτή που λέμε υπάρχει μια θεωρία ενός Άγγλου αρχαιολόγου η οποία λέει ότι από τον Πόντο ( από τον Καύκασο) κατέβηκαν πληθυσμοί στην Ελλάδα από το 6500 με 7000 πΧ και την κατοίκησαν γιατί ήταν έρημη. Στη συνέχεια υπάρχουν κι άλλες θεωρίες που λένε ότι κατέβηκαν κάποιοι το 5000πΧ, επίσης κάποιοι άλλοι γύρω στο 3000 πΧ δηλαδή όλο κατέβαιναν από πάνω.
Ο πληθυσμός που κατεβαίνει από κάπου τόσο μακριά φέρνει μαζί του πολιτισμικά στοιχεία του λαού του, όπως είναι η κεραμική του, ο τρόπος ταφής κλπ.Δεν βρέθηκαν στην Ελλάδα διαφορετικά ταφικά έθιμα αυτών των πληθυσμών τους οποίους ονόμασαν πουργκαλ και οι οποίοι ήρθαν από τον Καύκασο. Μπορεί να έφθασαν μέχρι την Βουλγαρία γιατί εκεί αναφέρονται κάποιοι τύμβοι των Πουργκάλ αλλά στην Ελλάδα δεν έχει βρεθεί κάτι τέτοιο αυτή την εποχή που να θυμίσει ξένο πολιτιστικό στοιχείο που να έρχεται από αλλού.
Από εκεί λένε πως ήρθαν λέξεις και γλώσσα η οποία είναι ενταγμένη στη γλώσσα μας, αυτή είναι μια θεωρία περασμένη διότι είχαν στοιχεία μιας γλώσσας ενσωματωμένης στην Ελλαδική γλώσσα και έλεγαν οτι αυτά ήταν προελληνικά.Δεν είμαι γλωσσολόγος και δεν μπορώ να εισέλθω σε όρους όμως αυτό που έχω να πω ως αρχαιολόγος από τις έρευνες είναι πως δεν έχουμε ξένο φυλετικό στοιχείο στην Ελλάδα.
ΕΡΩΤΗΣΗ Σ/Χ
Γράμματα του ελληνικού αλφάβητου ευρέθηκαν σε αγγεία της μήλου της 3ης χιλιετίας π.Χ.Όταν λέτε ότι υπάρχει πιθανότητα από την μελέτη των ευρημάτων να προκύψει η ύπαρξη μίας “πρωτοελληνικής” ή “πρωτοβαλκανικής” γραφής, τι εννοείτε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Αυτά τα νεολιθικά σύμβολα όπως στα Γιούρα κλπ, χρονολογούνται γύρω στο 5000 με 4500 π.Χ .Αυτά υπάγονται στην ομάδα της πρωτοβαλκανικής γραφής γιατί υπάρχουν σε όλα τα Βαλκάνια με πυρήνα την Σερβία, την Ουγγαρία κλπ όπου απλώνεται πολύ αυτή η γραφή.
Στη Μήλο, όμως εμφανίζονται πολύ πιο ύστερα και φτάνουν περίπου το 3000 πΧ , επομένως δεν μπορείς να πεις ότι ανήκει σε αυτή την γλωσσολογική ομάδα διότι της Μήλου είναι ξεκάθαρα ελληνικά γράμματα, μία εξέλιξη από την νεολιθική γραφή , ενώ αυτά της πρωτοβαλκανικής γραφής είναι σύμβολα και έχουμε γύρω στο 2500 πΧ κάποιες γαβάθες σαν πιάτα τα οποία βρέθηκαν στοιβαγμένα μέσα σε έναν τάφο και το κάθε αγγείο είχε πάνω ένα γράμμα.Είναι η πρώτη φορά που βρίσκουμε κάτι τέτοιο, έχουν μία κανονικότητα και δεν είναι μόνο αυτά υπάρχουν κι άλλα. Εγώ πιστεύω πως υπάρχει κάτι που μοιάζει με τα σημερινά ελληνικά γράμματα καθώς αδιαμόρφωτα υπήρχαν ήδη στην νεολιθική εποχή.
Αυτά εξελίχθηκαν στη συνέχεια στην Γραμμική Γραφή Β’ η οποία εκτός από τα δεκάδες σύμβολα που έχει, περιέχει κάποια που πιθανόν να είναι εξέλιξη των νεολιθικών γραμμάτων.
Τελικά όλα αυτά εξελίχθησαν στην ελληνική γραφή που άρχισε να υπάρχει στην Ελλάδα το 700-750 πΧ. Οι Φοινικες είχαν πράγματι μια γραφή, είχαν σύμβολα, μόνο σύμφωνα και χωρίς φωνήεντα όπως οι Σημίτες.Δεν φτάνω στο σημείο να αμφισβητήσω τους γλωσσολόγους και το μέχρι σήμερα κατεστημένο δεν μπορούμε να το απορρίψουμε εντελώς, εμείς έχουμε ευρήματα που σε αυτά στηριζόμαστε.Οι νέες εξελίξεις αργούν πολύ να μπουν στο μυαλό των επιστημόνων, υπάρχουν πολλοί που αντιδρούν και γιαυτο πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια για φτάσουν στο διδακτικό βιβλίο.
ΕΡΩΤΗΣΗ Ι/Π
Ο Έβανς λέει οτι τα φοινικικά γράμματα είναι αντιγραφή των Κρητικών. Ο Αριστοτέλης λέει « ο Παλαμήδης άφωνα και φωνούντα εξηύρε συλλαβάς κι ανθρώπινης και γράμματα ιδέναι ».Ο Παλαμήδης βρήκε 14 από τα 24 γράμματα που χρησιμοποιούμε και τα υπόλοιπα τα βρήκαν ο Επίχαρμος ο Συμεωνίδης και ο Λίνος. Κάποια από τα γράμματα που ανακάλυψε ο Παλαμήδης είναι το χ,μ,ν,α,υ,δ, σε αυτή την γραφή που βρήκατε εσείς είναι ξεκάθαρο ότι βλέπουμε το χ και το ν στην Μήλο.Δεν μπορεί κάποιος να το αμφισβητήσει αυτό.Πρεπει να πουμε εδώ ότι ο Παλαμηδης ηταν ηρωας του Τρωικου Πολεμου και εάν εχουμε ευρηματα του 2.500 π.Χ με γραμματα που ανακαλυψε ο Παλαμήδης τοτε θα πρεπει να αναθεωρήσουμε και για το ποτε εγινε ο Τρωικος Πολεμος. Κυριε καθηγητα παρακαλω τα σχολια σας.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Η γραφή στην Ελλάδα είναι πολύ παλαιότερη από αυτή των Φοινίκων. Αυτό το ν πολλοί μπορούν να το θεωρήσουν ως σύμβολο που ενώνει τρεις γραμμές, ή ένα διακοσμητικό θέμα που όμως εκείνη την περίοδο τα διακοσμητικά σύμβολα ήταν εντελώς διαφορετικά. Ο Τρωικός πόλεμος είναι πολύ νεότερος και υπολογίζουμε οτι έγινε το 1250πΧ περίπου.
Κοιτάξτε πρόκειται για μυθικά πρόσωπα και δεν μπορώ να βασιστώ σε αυτά. Δεν ξέρω τι κάνουν οι γλωσσολόγοι κι αν είναι ενημερωμένοι για αυτά.Εμείς οτι βρίσκουμε το καταγράφουμε και το δημοσιεύουμε.Με κάλεσαν στη Σερβία πριν μια δεκαετία το 2005 και έκανα μία διάλεξη για τα σύμβολα αυτά των ευρηματων στο σπηλαιο των Γιούρων, της Μυκόνου κλπ.Έγινε, λοιπόν ένα μεγάλο συνέδριο που ήταν αφιερωμένο στη γραφή αυτή των Βαλκανίων που εμφανίστηκε το 5000-5500 πΧ και προκάλεσε μεγάλη εντύπωση η δήλωσή μου.
Παρότι γνώριζαν ελάχιστα πράγματα, εκεί είδαν ολοι χιλιάδες σύμβολα καθως είχα ανεβάσει μία εκπληκτική έκθεση με 4000 περίπου προσωπικές φωτογραφίες αντικείμενων.Είχα μια κάμερα και έχω τραβήξει ταινία όλο το συνέδριο και πολλοί ερευνητές μου έκαναν ανακοινώσεις και γλωσσολόγοι πάνω σε αυτό το θέμα, σε αυτή την γραφή.Δεν μπορούμε να την ερμηνεύσουμε ούτε να πούμε τί απεικονίζουν τα σύμβολα αυτά.
Κάποιοι βέβαια έκαναν κάποιες εικασίες και είπαν οτι κάποια απεικονίζουν τον ήλιο, την σελήνη, τον πατέρα, την μητέρα, το παιδί κλπ.Αυτό το συνέδριο που έγινε και επαναλήφθηκε ξανά στη Σόφια πριν από λίγα χρόνια δίνει στοιχεία που είναι άγνωστα στους Έλληνες αρχαιολόγους και γλωσσολόγους.Στην πινακίδα του Δισπυλιού κάποιοι Γερμανοί είπαν οτι απλώς ήταν στίγματα από φαγώματα των ζωυφίων της λίμνης και οτι δεν είναι σύμβολα αλλά φθορά της πινακίδας και του ξύλου.Αγνοούν πάρα πολλά οι επιστήμονες στην Ελλάδα και πολλοί ξένοι.
ΕΡΩΤΗΣΗ Σ/Χ
Εχετε πληροφορίες για καθαρά ελληνικά ευρήματα, όπως ναυάγια, νεκροταφεία αλλά και για μια ολόκληρη πόλη στο Μανάου, βαθιά στον Αμαζόνιο, στους πρόποδες των ‘Ανδεων. Αυτό τί σημαίνει για τα ελληνικά φύλλα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Εγώ δεν έχω γράψει κάτι τέτοιο, αυτό ίσως είναι μια πληροφορία που έμαθα οτι έχει γραφτεί στον τύπο, στο Ρίο Ντετζανέιρο. Καταρχήν είχαν βρει ένα πλοίο στην ακτή το οποίο το μετέφεραν σε μουσείο και το οποίο το αποσιώπησαν (οπως και άλλη πληροφορία πως μέσα στον Αμαζόνιο, βρέθηκε μια πόλη ελληνική).Αυτό είχε γραφτεί στον τύπο της Βραζιλίας.
Όταν πήγα στο Περού είχα κάνει μια έρευνα με τον Ενρίκο Ματίεβιτς ο οποίος είχε γράψει ένα βιβλίο στο οποίο υποστήριζε οτι οι Έλληνες έφθασαν μέχρι τον Αμαζόνιο και ανέβηκαν μέχρι τις Άνδεις και έφτιαξαν τον πολιτισμό των Ίνκας. Αυτό είναι λίγο περίεργο.Είχαμε κάνει μια αποστολή πριν 20 χρόνια, εγώ και άλλοι δύο καθηγητές από το Πολυτεχνείο και ερευνούσαμε το Περού ένα μήνα.
Ο Ενρίκο Ματίεβιτς μένει στο Ρίο Ντε Τζανέιρο και είναι καθηγητής στο πανεπιστήμιο εκεί. Ο ιδιος μου έδωσε τέτοιες πληροφορίες.Τίποτε δεν αποκλείεται καθώς οι Έλληνες και οι Φοίνικες ταξίδευαν συνεχώς σε ανοιχτές θάλασσες.Πιθανότατα πλοία παρασύρθηκαν και ξεβράστηκαν στις ακτές της Βραζιλίας.
Όμως αμφιβάλλω αν αυτοί οι άνθρωποι γύρισαν πίσω.Υπάρχουν κάποιες πληροφορίες για την Γουατεμάλα όπου είπαν πως έχουν βρεθεί και ελληνικοί τάφοι.Έχουν γραφτεί και αυτά στις εκει τοπικες εφημερίδες.Στην Αργεντινή επίσης είπαν οτι βρέθηκε ένας μακεδονικός τάφος.Βέβαια όλα αυτά μπορεί να μας διαφημίζουν σαν Έλληνες.
Κάποιοι λένε οτι η γλώσσα του ειρηνικού μοιάζει με τα Ελληνικά. Έκανα ένα μάθημα στο Πανεπιστήμιο που ονομάζεται Παγκόσμια αρχαιολογία, ένα μάθημα πρωτότυπο και για αυτό με κατηγόρησαν πολλοί.Είχα γράψει μάλιστα ένα βιβλίο που το έδινα στους μαθητές. Σε αυτό το μάθημα εξέταζα όλους τους πολιτισμούς του κόσμου, μέχρι τα νησιά του Πάσχα.Στόχος μου ήταν να δείξω στους φοιτητές μου ότι δε υπάρχουμε μόνο οι Έλληνες στον κόσμο που έχουμε αρχαιολογία, υπάρχουν πολιτισμοί πολύ σπουδαίοι.
Ο αρχαιολόγος πρέπει να έχει μια γενική ιδέα των πολιτισμών.Με κατηγόρησαν συνάδελφοι και από άλλα πανεπιστήμια ρωτώντας με γιατί κάνω αυτό το μάθημα και τι προσφέρει. Είμασταν το μόνο αρχαιολογικό τμήμα στην Ελλάδα που κάναμε αυτό το μάθημα.Επισης 55000 Ελληνικες λέξεις υπάρχουν στην Αγγλική γλώσσα και αυτό είναι σαφη δειγμα του τι δωσαμε στον παγκοσμιο πολιτισμο όμως δεν είμαστε μόνο εμείς αλλά και οι Λατίνοι καθώς και η λατινική γλώσσα βρίσκεται μέσα σε πολλές σημερινές γλώσσες.Αλλά και η λατινική γλώσσα πήρε από εμάς.
ΕΡΩΤΗΣΗ Ι/Π
Από πότε νομίζετε κυριε καθηγητα ότι κατοικούμε συνεχως στην Ελλάδα σύμφωνα με τα ευρήματά σας αλλα και των συναδέλφων σας;Είναι μια δύσκολη ερώτηση.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Από την παλαιολιθική περίοδο είχαμε μία συνέχεια στη μεσολιθική και νεολιθική. Δεν έχουν γίνει πολλές έρευνες πάνω στην παλαιολιθική στην Ελλάδα.Τα πιο παλαιά είναι στη μέση παλαιολιθική, γύρω στα 5000 χρόνια πριν από τις θεσεις που υπάρχουν στην Θεσσαλία όπου επίσης υπάρχουν πάρα πολλές θέσεις, στις Βόρειες Σποράδες στα νησάκια, στην Αλόννησο, στα Γιούρα είναι γεμάτο παλαιολιθικά στοιχεία.Επίσης έχουμε και στην Μακεδονία παλαιολιθικές θέσεις καθώς υπάρχει και ο άνθρωπος των Πετραλώνων και ο Τριγλιανός γύρω στα 11.000.000 χρόνια πριν, αλλά δεν μπορεί κανείς να πει τίποτα για αυτόν.
Για τον άνθρωπο homo erectus που βρέθηκε στα Πετράλωνα και αυτό είναι ένα μεμονωμένο εύρημα.Έχουν γίνει ανακατατάξεις γεωλογικές πολλές και δεν μπορούμε να τα βρούμε εύκολα.Ο homo erectus την ίδια εποχή έχει βρεθεί και στον Καύκασο, που έχει προέλθει από την Αφρική.Η θεωρία θέλει να έχουν προέλθει από την Αφρική,να πέρασαν στην Μέση Ανατολή,να ανέβηκαν προς τα πάνω και από εκεί στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.
Η πορεία που ακολούθησε ο άνθρωπος ήταν από την Βαλτική μέσω Τουρκίας και πήγαν επάνω και από εκεί κατέληξαν στην Ευρώπη.Ο Τριγλιανός είναι ένα απολίθωμα μεμονωμένο και δεν μπορείς να το βάλεις σε κάποιο ανθρωπολογικό τύπο και να το κατατάξεις.Έχει βρεθεί ένας στην Ιταλία που είναι ένας άνθρωπος ο οποίος είναι κοντά στα 11.000.000 χρόνια, το ίδιο και στην Κίνα, Ρωσία και παντού έχουν βρεθεί απολιθώματα πρωτόγονου ανθρώπου.Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι η παρουσια μας εδώ αρχίζει στην μέση παλαιολιθική χονδρικά 50-60.000 χρόνια πριν και συνεχίζεται στις ανώτερες περιόδους.Όλα τα υπόλοιπα απολιθώματα αποτελούν μεμονωμένα ευρήματα. Για να βρεθουν και αλλα στοιχεια χρειαζεται ερευνα και δυστυχως είναι λίγοι αυτοι που ερευνούν σήμερα .Οι περισσότεροι κάθονται σε ένα γραφείο σε κάποιο μουσείο ή οργανισμό ΄η αρχαιολογία όμως θέλει περπάτημα, θέλει έρευνα και σκάψιμο.
ΕΡΩΤΗΣΗ Σ/Χ
Σε κάθε περιοχή και σε κάθε σπήλαιο που σκάβετε φέρνεται στο φως χιλιάδες ευρήματα που όμως τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν την ευκαιρία να εκτεθούν δημοσίως ώστε να προβληθούν και μαζί τους ο πολιτισμός που κουβαλούν. Τι θα πρέπει να γίνει ώστε να εκτεθούν στο ευρύ κοινό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Όλα αυτά τα ευρήματα συνηθίζω να τα δημοσιεύω γρήγορα σε βιβλία.Όταν τελειώσω κάποια ανασκαφή βγαίνει κάποιο βιβλίο, μελέτες και δημοσιεύονται.Το πού πάνε αυτά τα ευρήματα είναι ένα καλό ερώτημα αφού τοποθετούνται στις αποθήκες των μουσείων.Θα σας πω ένα παράδειγμα.Στο σπήλαιο Σαρακηνού που σκάβουμε εδώ και 22 χρόνια έχουμε συγκεντρώσει τόσο υλικό που μπορεί να γεμίσει ένα ολόκληρο μουσείο.Εκεί έχουμε φτάσει 10 μέτρα και έχουμε βρει νεολιθικά ειδώλια περίπου 2.500 τεμάχια. Πάρα πολύ υλικό.Αυτά λοιπόν πήγαν στην Θήβα και η Θήβα- επειδή λόγω ζημιών στο προηγούμενο μουσείο επρόκειτο να κτίσει νέο μουσείο το οποίο θα λειτουργήσει φέτος- είχε ζητήσει να διαλέξουμε τα 100 καλύτερα ευρήματα. Εγώ διάλεξα 100 αντικείμενα με δυσκολία και στο τέλος μου ανακοινώνουν ότι θα βάλουν μόνο 20. Η Θήβα έχει μεγάλο πολιτισμό, δεν έχει προβληθεί και πραγματικά ανακαλύπτονται φοβερά πράγματα.
Βλέπετε δηλαδή πως το υλικό δεν προβάλλεται, μένει στις αποθήκες και προβάλλεται από τις δημοσιεύσεις που ίσως να μην μπορεί ο καθένας να τα δει αλλά μόνο οι ειδικοί, οι επιστήμονες καθώς εμείς τα δημοσιεύουμε στα Αγγλικά.
 Προΐστορικό Σπήλαιο Σαρακηνό Στρωματογραφική τομή Νεολιθικά στρώματα Μεσολιθικά & Παλαιολιθικά |
greeknewsondemand.com
–ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
–ΣΟΦΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ
*Ο Αδαμάντιος Σάμψων είναι
αρχαιολόγος, καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου
Αιγαίου και διδάσκει Προϊστορική Αρχαιολογία της Μεσογείου και
Αρχαιολογία της Προκολομβιανής Αμερικής και της Ασίας. Σπούδασε στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών από όπου και έλαβε το διδακτορικό του και έκανε
μεταδιδακτορικές σπουδές στην Αγγλία με αντικείμενο την Περιβαλλοντική
Αρχαιολογία. Ειδικεύεται στη μελέτη της Μεσολιθικής και Νεοελιθικής
Περιόδου και έχει διενεργήσει πολλές ανασκαφές σε σπήλαια και ανοιχτές
προϊστορικές θέσεις της κυρίως Ελλάδας και του Αιγαίου. Σήμερα διενεργεί
ανασκαφές στον νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς Μυκόνου, στο μεσολιθικό
οικισμό της Κύθνου και στο προϊστορικό σπήλαιο Σαρακηνού Βοιωτίας, ενώ
διενεργεί επιφανειακές έρευνες σε ερημονησίδες του Νοτίου Αιγαίου. Είναι
μέλος επιστημονικών σωματείων και έχει συγγράψει 34 βιβλία και 200
άρθρα.Το συγγραφικό έργο του είναι εκτεταμένο με πληθώρα, βιβλίων, άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά, ανακοινώσεων, συμμετοχών σε συνέδρια και άλλες δημοσιεύσεις:
Ελληνόγλωσση εργογραφία
Αδαμάντιος Σάμψων, “Ναοί και μοναί εις την νήσον Σκόπελον", τυπ. Ιωάννης Γαλαίος, Αθήναι 1974, PPN 126144273,
Αδαμάντιος Σάμψων, “H Nεολιθική και η Πρωτοελλαδική Ι στην Εύβοια” (Διδακτορική διατριβή), (The Neolithic and Early Bronze Age I in Euboea), PhD Athens, Αθήνα 1981,
Αδαμάντιος Σάμψων, “Mάνικα Ι. Μία Πρωτοελλαδική πόλη κοντά στη Χαλκίδα”, Αθήνα 1985, (Manika I. An Early Bronze Age settlement near Chalkis), Arch. of Euboean Studies, Athens και ως Αδαμάντιος Σάμψων, “Μάνικα I: Μιά πρωτοελλαδική πόλη στη Χαλκίδα", Τόμος 1/2, Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών - Τοπικό Τμήμα Χαλκίδος, Αθήνα 1985, PPN 126151202,
Αδαμάντιος Σάμψων, “Η Νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα”, Αθήνα 1987,(The Neolithic period in the Dodecanese), ΤAP Ministry of Culture, Athens.
Αδαμάντιος Σάμψων, “Mάνικα ΙΙ. Ο ΠΕ οικισμός και το νεκροταφείο”, 1988, (Manika II. The Early Bronze Age settlement and cemetery), Municipality of Chalkis και ως Αδαμάντιος Σάμψων, “Μάνικα ΙΙ: Μια πρωτοελλαδική πόλη στη Χαλκίδα - Ο πρωτοελλαδικός οικισμός και το νεκροταφείο", Τόμος 2/2, Δήμος Χαλκιδέων , Αθήνα 1988, PPN 126151210,
Αδαμάντιος Σάμψων, “Καλογερόβρυση: Ένας οικισμός της Πρώιμης Χαλκοκρατίας στα Φύλλα της Ευβοίας", Αθήνα 1993, ("Kaloyerovrisi: a Bronze Age settlement at Phylla, Euboea"), PPN 12619100X, ISBN 960-85332I-X,
Αδαμάντιος Σάμψων. "To σπήλαιο Σκοτεινή στα Θαρρούνια της Εύβοιας”, Αθήνα 1993, (Skoteini at Tharrounia. The cave, the settlement and the cemetery), Eph. of Spelaeology, Athens, και ως “Σκοτεινή Θαρρουνιών: Το σπήλαιο, ο οικισμός και το νεκροταφείο", Αθήνα 1993, PPN 126191018, ISBN 960-853320-1, (Skoteini, Tharrounia: The cave, the settlement and the cemetery),
Αδαμάντιος Σάμψων. "Σκοπέλου Λαϊκός Πολιτισμός" 1995, ('The Folk Culture of Skopelos') Skopelos: Folk Museum of Skopelos, και ως “Σκοπέλου Λαϊκός Πολιτισμός", Λαογραφικό Μουσείο Σκοπέλου, Σκόπελος 1995, PPN 137452837, ISBN 960-856140-X, ISBN 978-960-856140-3,
Αδαμάντιος Σάμψων, "Η εθνοαρχαιολογία του Γυαλιού της Νισύρου: Εποχικές μετακινήσεις στα νησιά του ΝΑ Αιγαίου", 1997 ("The Ethnoarchaeology of Gyali (Nisyros): Periodic Migrations in the Islands of the Southeast Aegaean"). Athens: Dodecanesian Society for Literature and Arts.
Αδαμάντιος Σάμψων, "Το σπήλαιο των Λιμνών στα Κάστρια Καλαβρύτων: Μια προϊστορική θέση στην ορεινή Πελοπόννησο", 1997, ('The Cave of the Lakes at Kastria Kalavryta: A Prehistoric Site in the Mountains of the Peloponnese'). Athens: Society of Peloponnesian Studies.
Αδαμάντιος Σάμψων, "Περιηγητές και γεωγράφοι στις Βόρειες Σποράδες", έκδοση: Λαογραφικό Μουσείο Σκοπέλου, 1997, ISBN 960-85614-1-8, ISBN 978-960-85614-1-0 και ως “Περιηγητές και γεωγράφοι στις Βόρειες Σποράδες", Λαογραφικό Μουσείο Σκοπέλου, Θεσσαλονίκη 1997, PPN 126139326, ISBN 960-856141-8,
Αδαμάντιος Σάμψων, "Νήσος Σκόπελος. Μια ιστορική και αρχαιολογική αφήγηση”, 2000, (Skopelos. An historical and archaeological narration), Folk Museum of Skopelos.
Αδαμάντιος Σάμψων, "Η αρχαιολογική έρευνα στις Βόρειες Σποράδες”, 2001, (The Archaeology of Northern Sporades), Municipality of Alonnessos.
Αδαμάντιος Σάμψων, "Η νεολιθική περίοδος στα Δωδεκάνησα". έκδοση: Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα 2003, ISBN 960-214-217-0, ISBN 978-960-214-217-2,
Αδαμάντιος Σάμψων, "Προϊστορία του Αιγαίου. Παλαιολιθική, Μεσολιθική, Νεολιθική", εκδόσεις "Ατραπός", Αθήνα 2006, ISBN 960-6622-63-0, ISBN 978-960-6622-63-2, (The prehistory of the Aegean Basin), ed. Atrapos, Athens.
Αδαμάντιος Σάμψων, "Πολιτισμοί του κόσμου. Ιστορικό και αρχαιολογικό σχεδίασμα", εκόσεις: "Ιωλκός", Αθήνα 2006, ISBN 960-426-403-6, ISBN 978-960-426-403-2, (Civilizations of the World) ed. Iolkos, Athens.
Αδαμάντιος Σάμψων, "Προϊστορική αρχαιολογία της Μεσογείου", εκδόσεις "Καρδαμίτσα", Αθήνα 2007, ISBN 978-960-354-199-8,
Αδαμάντιος Σάμψων. "Μεσολιθική Ελλάδα 9000-6500 π.Χ. Παλαιοπεριβάλλον, οικονομία, τεχνολογία", Εκδόσεις "Ίων", Αθήνα 2010, ISBN 978-960-411-724-6, (Μesolithic Greece. Palaeoenvironment, Palaeoeconomy and Technology, ed. Ion, Athens 2010, και ως Αδαμάντιος Σάμψων, “Μεσολιθική Ελλάδα 9000-6500 π.Χ.: παλαιοπεριβάλλον, οικονομία, τεχνολογία", Εκδόσεις: "Ίων", Αθήνα 2010, (Mesolithic Greece 9000-6500 B.C: palaeoenvironment, palaeoeconomy, technology), PPN 167518402, ISBN 978-960-411-724-6,
Αδαμάντιος Σάμψων, “Ικαρία: προϊστορία και εθνοαρχαιολογία", Εταιρεία Ικαριακών Μελετών, Αθήνα 2014, (Ikaria: Prehistory and Ethno-archaeology), PPN 188702970
Συμμετοχή σε συλλογικά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συλλογικό έργο: "Ιστορία των Ελλήνων. Προϊστορικοί χρόνοι", επιμέλεια: Νίκος Βαρδιάμπασης, Σωτήρης Ριζάς, κείμενα: Χρήστος Αγουρίδης, Νίκος Βασιλάτος, Μαρία Γκιώνη, Ανδρέας Λυριντζής, Λένα Παπάζογλου-Μανιουδάκη, Χρήστος Πιτερός, Λευτέρης Πλάτων, Γεράσιμος Ρηγάτος, Αδαμάντιος Σάμψων, Πέγκυ Σωτηρακοπούλου, Θεοδόσιος Τάσιος, Χριστίνα Τελεβάντου, Εκδόσεις "Δομή", Αθήνα 2006, ISBN 960-8177-86-3, ISBN 978-960-8177-86-4,
Ξενόγλωσση εργογραφία
Στα αγγλικά
Adamantios Sampson, "The island of Skopelos. A historical and archaeological study", Athens 1968,
Adamantios Sampson, "The 2nd Greek Colonization", Athens 1971,
Adamantios Sampson, "The island of Skiathos", Athens 1972,
Adamantios Sampson, "The island of Skopelos and Glossa", Athens 1973,
Adamantios Sampson, "Alonnessos and Deserted islands", Athens 1973,
Adamantios Sampson, "Churches and monasteries in Skopelos", Athens 1974,
Adamantios Sampson, "The topography of ancient Chalkis", Athens 1976,
Adamantios Sampson, "Skiathos from the prehistoric period to the 19th century", Athens 1977,
Adamantios Sampson, "The Euboean Kyme I", Athens 1981,
Adamantios Sampson, "The Neolithic and Early Bronze Age I in Euboea", Athens 1981,
Adamantios Sampson, "Manika I. An Early Bronze Age settlement near Chalkis", Athens 1985,
Adamantios Sampson, "The Neolithic period in the Dodecanese", Athens 1987,
Adamantios Sampson, "The Neolithic occupation at Yali, Nissiros", Athens 1988,
Adamantios Sampson, "Manika II. The Early Bronze Age settlement and cemetery", Athens 1988,
Adamantios Sampson, "Skoteini at Tharrounia. The cave, the settlement and the cemetery", Athens 1993,
Adamantios Sampson, "Kaloyerovrysi. An Early Bronze Age settlement near Phylla, Euboea", Athens 1993,
Adamantios Sampson, "Skopelos: The popular culture", Athens 1995,
Adamantios Sampson, "The popular art of Skopelos and Alonnessos", Athens 1996,
Adamantios Sampson, "Excavation at the Cave of Cyclope, Youra", In E. Alram-Stern, ed., Die Agaische Frühzeit (2. serie). Forschungsbericht 1975-1993. Wien. pp. 507–520, 1996,
Adamantios Sampson, "The Neolithic settlement of Mykonos and the prehistoric occupation of the island", Athens 1997,
Adamantios Sampson, "The Cave of Lakes at Kastria, Peloponnese. The Neolithic and the Bronze Age", 1997,
Adamantios Sampson, "Yali of Nissiros. Ethnoarchaeology", 1997,
Adamantios Sampson, "Travellers and geographers in the Northern Sporades during the Postbyzantine period", 1998,
Adamantios Sampson, "The Neolithic and Mesolithic occupation of the Cave of Cyclope, Youra, Alonnessos, Greece", 1998, "BSA" 93.
Adamantios Sampson, "Skopelos. An historical and archaeological narration", Athens 2000,
Adamantios Sampson, "Archaeology in the Northern Sporades" (ed.), 2001,
I. Liritzis, A. Sampson (eds), Proceedings of the symposium “The Aegean Basin between the Balkans, Anatolia and Near East. Local experimentation and outward interactions in an island society”, Rhodes 2001,
Adamantios Sampson, "The Neolithic settlement at Ftelia, Mykonos", University of the Aegean, Athens 2002,
Adamantios Sampson, "Early productive stages in the Aegean Basin from 9th to 7th mill BC”, International Workshop "How did farming reach Europe?”, Istanbul 2005,
Sampson Α., J. K. Kozłowski, M. Kaczanowska, “Prehistoric excavations in the Aegean, New Contributions to the Early Settlement of the Aegean Islands”, Proceedings of Polish Academy, 2005,
Adamantios Sampson, "Civilizations of the World", Iolkos ed. Athens 2006,
Adamantios Sampson, "Civilizations of the World, Iolkos ed. Athens 2006,
Adamantios Sampson, "The Sarakenos Cave and the palaeoenvironment in the Copais Basin, Boeotia, Central Greece”, in P. J. Smith (ed.), Cults, coins, history and inscriptions VII: Studies in honor of John M. Fossey III, 61-75, 2006,
Adamantios Sampson, "Prehistory of the Aegean. From Palaeolithic to the Neolithic", Atrapos ed. Athens 2006,
Adamantios Sampson, "Prehistory of the Mediterranean", Kardamitsa ed., Athens 2007,
Adamantios Sampson, "Τhe Cyclops Cave on the island of Youra, Greece. Mesolithic and Neolithic networks in the Northern Aegean Basin", vol 1, INSTAP Monograph Series, Philadelphia 2008 και ως "The cave of the cyclops", Mesolithic and Neolithic networks in the northern Aegean, Greece. Volume 1, Intra-site analysis, local industries, and regional site distribution / by Adamantios Sampson; contributions by Malgorzata Kaczanowska, Stella Katsarou-Tzeveleki, Georgios B. Koutsouflakis, [et al.], INSTAP Academic Press, Philadelphia (Pa.) 2008, PPN 131011995, ISBN 978-1-931534-20-8 ISBN 1-931534-20-9,
Adamantios Sampson, "The Neolithic and Bronze Age Occupation of the Sarakenos Cave at Akraephnion Boeotia, Greece. Vol I. The Neolithic and the Bronze Age, University of the Aegean and Polish Academy, Athens 2008,
Sampson A., M. Kaczanowska, J. K. Kozlowski, “The first Mesolithic site in the eastern part of the Aegean Basin: excavations into the site Kerame I on the island of Ikaria 2008”, in Annual of the Polish Academy of Arts and Sciences, 321-329, 2008 και ως "The Sarakenos Cave at Akraephnion, Boeotia, Greece 1, The research from 1994 - 2000", Τhe Neolithic and the Bronze Age: pottery analysis, cave occupation patterns and populations movements in central and southern Greece. 1, The research from 1994 - 2000 / Adamantios Sampson ; with contributions by M. Dimou, G. Kourtessi-Philippakis, M. Kaczanowska, [et al.], University of the Aegean, Athens 2008, PPN 145528588, ISBN 978-960-871976-7. ISBN 978-83-601-8394-6
Adamantios Sampson, "Μesolithic Greece. Palaeoenvironment, Economy and Technology, 2010, ed. Ion.
Adamantios Sampson, Małgorzata Kaczanowska, Janusz K.Kozłowski, "Τhe prehistory of the island of Kythnos and the Mesolithic settlement at Maroulas", Polish Academy of Sciences and Arts and University of the Aegean, Kraków 2010 και ως "The prehistory of the Island of Kythnos (Cyclades, Greece) and the Mesolithic settlement at Maroulas", by Adamantios Sampson, Małgorzata Kaczanowska, Janusz K. Kozłowski ; contributions by Stefan W. Alexandrowicz, Anna Budek, Brian N. Damiata, [et al.], Polish Academy of Arts and Sciences, Kraków 2010, PPN 166149675, ISBN 978-83-7676-037-7, ISBN 83-7676-037-8
Adamantios Sampson, "Τhe Cyclops Cave on the island of Youra", Greece. Mesolithic and Neolithic networks in the Northern Aegean Basin (ed.), vol 2, INSTAP Monograph Series. 2011 και ως Adamantios Sampson, "The Cave of the Cyclops Volume II, Bone tool industries, dietary ressources and the paleoenvironment, and archaeometrical studies", Mesolithic and Neolithic networks in the northern Aegean, Greece, edited by Adamantios Sampson, contributions by Yannis Bassiakos, Androniki Drivaliari, Yorgos Facorellis [et al.], INSTAP Academic Press , Philadelphia (Pa.) 2011, PPN 152948856, ISBN 978-1-931534-59-8,
Adamantios Sampson, "Wadi Hamarash. A new MPPNB site in Jordan”, Annual of the Department of Antiquities of Jordan 54, 73-84, 2011,
Adamantios Sampson, "The excavation of 2010 at the Wadi Hamarash-Suweif (Ghawr as-Safi)”, Annual of the Department of Antiquities of Jordan 54, 85-94, 2011,
Adamantios Sampson, "The Cave of the Cyclops”, vol. II. INSTAP Monograph Series, Philadelphia 2011,
Adamantios Sampson, M. Kaczanowska, J. K. Kozlowski, "Mesolithic occupations and environments on the island of Ikaria", Aegean, Greece, Folia Quaternaria, Monograph 80, Krakow 2012,
Adamantios Sampson, "The 2011 excavations at Wadi Hamarash 1 and 4”, as-Safi,Jordan, ADAJ 55, 73-83, 2012,
Adamantios Sampson, "Excavations at Wadi Hamarash 1 and 4”, in D.R. Keller,B. A. Porter, C. A. Turtle, Archaeology in Jordan 2010 and 2011 seasons, American Journal of Archaeology, vol 116,723-725, 2012,
Adamantios Sampson, "Wadi Hamarash 1. An early PPNB settlement at Wadi al-Hasa", Jordan, Univ. of the Aegean, Laboratory of Environmental Archaeology, Rhodes 2013 και ως Adamantios Sampson, "Wadi Hamarash 1: An early PPNB settlement at Wadi Al-Hasa, Jordan", University of the Aegean, Laboratory of Environmental Archaeology , Rhodes 2013, PPN 170744884, ISBN 978-960-87197-8-1,
Αναφορές, σημειώσεις
Στα αγγλικά
Adamantios Sampson, "Wadi Hamarash 1. An early PPNB site in Jordan",
Adamantios Sampson, "The Mesolithic in the Aegean",
Adamantios Sampson, "Sarakenos Cave in Boeotia, Greece",
Adamantios Sampson, "Late Pleistocene - early Holocene Seafaring in the Aegean",
Adamantios Sampson, "New evidence from the early productive stages in the Aegean (9th-7th mil. BC)",
Adamantios Sampson, "Symbolism and rituals at Sarakenos Cave, Boeotia",
Pelly Fotiadi & Adamantios Sampson, "Early Cycladic II-III Finds from Rivari, Melos",
Πηγή:
ellinondiktyo.blogspot.gr
