Όταν ο Βενιζέλος
αποφάσισε την Μικρασιατική Εκστρατεία ...δεν γνώριζε καν τον λόγο για
τον οποίο τον διέταξαν οι ξένοι ηγέτες να την ξεκινήσει. Ναι... ήταν
διαταγή και δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τα συμφέροντα των Ελλήνων
της Μικράς Ασίας.Έτσι το παρουσίασαν στους Έλληνες για να τους πείσουν να χρηματοδοτήσουν και να πολεμήσουν ...νομίζοντας ότι το έκαναν για την πατρίδα...
Διαβάζουμε σχετικά στο "Έθνος", (άρθρο το οποίο παρακάτω παραθέτουμε ολόκληρο):
Στις 6 Μαϊου 1919 (23 Απριλίου με το παλιό ημερολόγιο) διαμείφθηκε μεταξύ των πρωθυπουργών της Βρετανίας και της Ελλάδας ο ιστορικός διάλογος:Λόυντ Τζωρτζ: Εχετε διαθέσιμον στρατόν;Ελευθέριος Βενιζέλος: Εχομεν. Περί τίνος πρόκειται;Απεφασίσαμεν σήμερον μετά του (Αμερικανού) Προέδρου Ουίλσωνος και του κ. Κλεμανσώ (πρωθυπουργού της Γαλλίας) ότι δέον να καταλάβετε την Σμύρνην.Είμεθα έτοιμοι...Αμέσως ο Βενιζέλος έδινε τηλεγραφικά εντολή για την προετοιμασία απόβασης του ελληνικού στρατού στη μικρασιατική ακτή.Οταν ο Βενιζέλος απαντά ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη, ακολουθεί διάλογος για τις διαθέσιμες δυνάμεις. Οι λεπτομέρειες θα καθορίζονταν στη συνεδρίαση του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου το ίδιο απόγευμα.Ο Βενιζέλος ρωτά τον Τζορτζ:Επιτρέπετε μίαν ερώτησιν; Τι προεκάλεσε την απόφασιν ταύτην; Μήπως Ιταλικαί ενέργειαι;Ναι, έχομεν ειδήσεις ότι οι Ιταλοί κατέλαβον εκτός της Μάκρης και το Μαρμαρίσι ίσως και το Μπουδρούμ εκτεινόμενοι στα προς το μέρος της ελληνικής επιρροής. Οι Γάλλοι μάλιστα είχον την είδησιν ότι έξωθι της Σμύρνης περιπολούν εξ ιταλικά πολεμικά...»Έτσι πέθαναν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες κι έσβησε ο Μικρασιατικός Ελληνισμός ...ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΤΟΥ ΕΛ.ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ...
Η απόβαση στη Σμύρνη διά χειρός Βενιζέλου
Πώς περιγράφεται στο μοναδικό αυτοβιογραφικό κείμενο η λήψη της ιστορικής απόφασης από τους ηγέτες των 3 μεγάλων δυνάμεων
Του Τάκη Κατσιμάρδου
Λόυντ Τζωρτζ: Εχετε διαθέσιμον στρατόν;
Ελευθέριος Βενιζέλος: Εχομεν. Περί τίνος πρόκειται;
Απεφασίσαμεν σήμερον μετά του (Αμερικανού) Προέδρου Ουίλσωνος και του κ. Κλεμανσώ (πρωθυπουργού της Γαλλίας) ότι δέον να καταλάβετε την Σμύρνην.
Είμεθα έτοιμοι...
Αμέσως ο Βενιζέλος έδινε τηλεγραφικά εντολή για την προετοιμασία απόβασης του ελληνικού στρατού στη μικρασιατική ακτή.
Ο διάλογος καταχωρείται στο μοναδικό αυτοβιογραφικό κείμενο που άφησε ο Βενιζέλος (μαζί με ένα μικρό σχεδίασμα για τη συγγραφή αναμνήσεων που, τελικά, δεν γράφτηκαν). Ο Βενιζέλος, ύστερα από τηλεφώνημα του Λόιντ Τζορτζ, σπεύδει να τον συναντήσει στο κτίριο του υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας, όπου συνερχόταν η ειρηνευτική διάσκεψη. Ο Αγγλος πρωθυπουργός γνωστοποιεί την απόφαση των τριών του Συμβουλίου (Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ) για κατάληψη της Σμύρνης.
Ο Ελ. Βενιζέλος μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Ν. Πολίτη και τον Ελληνα πρεσβευτή στο Παρίσι Α. Ρωμανό κατά το Συνέδριο της Ειρήνης και αριστερά χειρόγραφες σημειώσεις του Ελληνα πρωθυπουργού.
Ο Βενιζέλος ρωτά τον Τζορτζ:
«Επιτρέπετε μίαν ερώτησιν; Τι προεκάλεσε την απόφασιν ταύτην; Μήπως Ιταλικαί ενέργειαι;
Ναι, έχομεν ειδήσεις ότι οι Ιταλοί κατέλαβον εκτός της Μάκρης και το Μαρμαρίσι ίσως και το Μπουδρούμ εκτεινόμενοι στα προς το μέρος της ελληνικής επιρροής. Οι Γάλλοι μάλιστα είχον την είδησιν ότι έξωθι της Σμύρνης περιπολούν εξ ιταλικά πολεμικά...
Ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος στις 2 Μαϊου, κρατώντας στο χέρι το τηλεγράφημα του Βενιζέλου, με το οποίο ανήγγειλε την απόβαση στη Σμύρνη
Μετ ολίγον ο στρατηγός εγειρόμενος πλησιάζει τον ναύαρχον Hope (αντιπρόσωπον του Ναυαρχείου πλησίον της Αγγλικής αντιπροσωπείας) και του ομιλεί. Ούτος δε αμέσως μεταβαίνει και συνομιλεί δι ολίγων μετά του Lloyd George.
Εν τω μεταξύ ο Πρόεδρος Ουϊλσων, εγειρόμενος εκ της θέσεώς του πλησιάζει τον στρατηγόν Bliss (μέλος της Αμερικανικής αντιπροσωπείας), και κύπτων εις το ους του τού ομιλεί επί τινας στιγμάς.
Ευθύς έπειτα ο στρατηγός Ουϊλσων πλησιάζει τον στρατηγόν Bliss και αμφότεροι κινούνται όπως εξέλθουν της αιθούσης ακολουθούμενοι από τον ναύαρχον Hope και ένα γάλλον στρατηγόν.
Ο στρατηγός Ουϊλσων, διερχόμενος όπισθεν του στρατάρχου Φος, κύπτει και του λέγει ολίγας λέξεις, μεθ ο πλησιάσας με μοι λέγει ότι μεταβαίνει μετά των συναδέλφων του του Ανωτάτου στρατιωτικού συμβουλίου εις το γραφείον του (Hotel Astoria) διά να κανονίσουν τα της επιχειρήσεως και με παρακαλεί άμα τελειώση η συνεδρίασις της Συνδιασκέψεως να μεταβώ και εγώ εκεί.
Απόγευμα της 6ης Μαϊου
Του δηλώ ότι δεν θα περιμένω το τέλος της συνεδριάσεως αλλά θα μεταβώ αμέσως...». Ο Βενιζέλος, πριν μεταβεί στη στρατιωτική σύσκεψη, συντάσσει τηλεγραφήματα προς τον αρχηγό του ελληνικού στρατού και τον αντιπρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης για την προετοιμασία της απόβασης στη Σμύρνη.
Στη συνεδρίαση των στρατιωτικών συντάσσεται πρακτικό «διά την άμεσον αποστολήν ελληνικών στρατευμάτων εις Σμύρνην και την κατάληψιν της πόλεως υπό αμιγώς ελληνικών δυνάμεων».
Την επομένη (7 Μαϊου) καλείται τηλεφωνικά «εις την οικίαν του κ. Lloyd George όπου συνεδρίαζον ούτος μετά του προέδρου Ουϊλσωνος και του
κ. Clemenceau. Εισάγομαι παρ αυτοίς μετά του ναυάρχου Hope και του στρατηγού Ουϊλσων και ερωτώμαι εάν νομίζω ότι δύναται ακινδύνως ν απομακρυνθή μέρος του στρατού εκ Μακεδονίας».
Απαντά αρνητικά και προσθέτει: «Δεν συμμερίζομαι τους ενδοιασμούς του Αν. Στρατιωτικού Συμβουλίου ως προς την ερμηνείαν του άρθρου 7 της μετά της Τουρκίας ανακωχής (εννοεί τη συνθήκη του Μούδρου) και πεποιθότως φρονώ ότι το άρθρον τούτο δίδει εις τους συμμάχους το δικαίωμα να καταλάβουν την Σμύρνην ως και παν άλλο στρατηγικόν σημείον, εφόσον εν Σμύρνη πλην των οθωμανών Ελλήνων υπάρχουν και δεκάδες χιλιάδων πολιτών Ελλήνων οίτινες γνωστόν είνε εις τους συμμάχους ότι κινδυνεύουν. Ο Πρόεδρος Ουϊλσων ανεγνώρισε την ορθότητα της γνώμης μου και προς αυτήν συνεφώνησαν και οι Lloyd George και Clemenceau...».
Το απόγευμα της ίδιας μέρας συναντά τον Κλεμανσό και εξασφαλίζει την υποστήριξή του για παραχώρηση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα (κατέχονται από τους Ιταλούς, οι οποίοι απέχουν εκείνες τις ώρες από τις εργασίες της Διάσκεψης για την Ειρήνη, εξαιτίας διαφωνιών τους με άλλα ζητήματα).
Στις 8 Μαϊου ο Βενιζέλος συναντάται με τον γραμματέα του Λόιντ Τζορτζ, ο οποίος του «ανακοινώνει σημείωμα του συνταγματάρχου Hankey, αρχιγραμματέως του Αγγλικού πολεμικού συμβουλίου, διατυπούντος ενδοιασμούς τινας ως προς την σκοπιμότητα της αμέσου καταλήψεως της Σμύρνης, διά να έχη την επ αυτών γνώμην μου. Εξήγησα εις τον Ker ότι δεν θεωρώ σοβαρούς τους ενδοιασμούς...».
Στις 9 Μαϊου το απόγευμα ο Βενιζέλος παραθέτει δείπνο για τον Λ. Τζορτζ. Ενώ του αναπτύσσει τις ελληνικές θέσεις, ο Αγγλος πρωθυπουργός παρατηρεί: «Υπάρχουν διά την Ελλάδα great possibilities (μεγάλες πιθανότητες) εν τη Εγγύς Ανατολή και πρέπει να είσθε όσον το δυνατόν περισσότερον ισχυροί στρατιωτικώς διά να δυνηθήτε να επωφεληθήτε αυτών. Το mandat (εντολή) επί της Κωνσταντινουπόλεως προσπαθούμεν να το αναλάβη η Αμερική, της οποίας η εκεί παρουσία ουδόλως θα εμποδίση την εν υστέρω ευθέτω χρόνω υπαγωγήν της Κωνσταντινουπόλεως εις την Ελληνικήν κυριαρχίαν. Ο πρόεδρος Ουϊλσων δεν αποστέργει το πράγμα, αλλά ενδοιάζει εάν η Αμερικανική κοινή γνώμη και συνεπώς η Γερουσία θα το εγκρίνουν. Εάν δε δεν το εγκρίνουν η μόνη λύσις την οποίαν η Αγγλία θα δεχθή διά την Κωνσταντινούπολιν είνε να περιέλθη αύτη εις την Ελλάδα...».
Οι εξελίξεις ενθουσιάζουν τον Βενιζέλο, αν και για πρώτη φορά εκδηλώνει αμφιβολίες και ανησυχίες...
Οι πρώτες αμφιβολίες
Στις 9 Μαϊου ο Βενιζέλος αποφασίζει να κρατήσει ημερολόγιο διά τα «τόσον ζωτικής σημασίας διά το εθνικόν μέλλον γεγονότα και ει δυνατόν να εξακολουθήσω του λοιπού τηρών ημερολόγιον μέχρι τέλους της κρίσεως». Αλλά προσθέτει: «Καλή η απόφασις (των Τριών για απόβαση στη Σμύρνη), καίπερ ολίγον αργά λαμβανομένη. Αλλά θα τηρηθή; Αμφιβάλλω. Εχασα ήδη διά να γράψω τα ανωτέρω (το ημερολόγιο από 6-9 Μαϊου) περισσότερον της μιας ώρας και φοβούμαι μήπως έχασα μαζύ τον ύπνον μου, οπότε δεν θα είμαι αύριον ικανός διά πολλήν ή μάλλον καλήν εργασίαν».
Προς τη «μητρόπολη της Ιωνίας»
Το απόγευμα της Δευτέρας 12 Μαϊου ο Βενιζέλος πληροφορείται επισήμως ότι συμφωνήθηκε «το Ελληνικόν Εκστρατευτικόν Σώμα θέλει αποπλεύσει (από Καβάλα προς Σμύρνη) ευθύς ως θα είναι έτοιμον». Αμέσως τηλεγραφεί σε Αθήνα, Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη: «Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον με πληροφορεί ότι εν τη σημερινή συνεδριάσει απεφάσισεν όπως το εκστρατευτικό σώμα αναχωρήση διά Σμύρνην. Η απόφασις ελήφθη παμψηφεί. Ζήτω το Έθνος...». Το επόμενο πρωί ο στρατός που πλέει με τα πλοία πληροφορείται από διάγγελμα του πρωθυπουργού και υπουργού Στρατιωτικών ότι προορισμός τους είναι «η μητρόπολη της Ιωνίας».
Οι 3 κρίσιμες ημέρες πριν από τη μεγάλη είδηση
10 Μαϊου
Ορίζεται η ημέρα της αναχώρησης του ελληνικού στρατού από την Καβάλα για τη Δευτέρα 12 Μαϊου και η απόβαση στη Σμύρνη την επομένη.
Οι Τρεις και ο Βενιζέλος συμφωνούν να ενημερωθεί η Ιταλία ένα εικοσιτετράωρο πριν από την απόβαση.
11 Μαϊου
Υστερα από γαλλική αντίδραση (ο Κλεμανσό εμφανίζεται να ανησυχεί για τις γαλλοϊταλικές σχέσεις) η απόβαση αναβάλλεται για 48 ώρες.
Ο Βενιζέλος μέχρι αργά το βράδυ είναι αναστατωμένος «διά το σκόνταμα αυτό» και προσπαθεί, ματαίως, να συναντήσει τον Λόιντ Τζορτζ.
12 Μαϊου
Λόιντ Τζορτζ-Κλεμανσό-Ουίλσον-Ορλάντο (ο Ιταλός πρωθυπουργός είχε επιστρέψει στις συνεδριάσεις) συμφωνούν για την απόβαση και άμεση αναχώρηση των ελληνικών πλοίων από την Καβάλα στη Σμύρνη. Η μεγάλη είδηση αναγγέλλεται από τον Βενιζέλο με τηλεγραφήματα από το Παρίσι
Η αυθεντική φωνή του πρωταγωνιστή
Το ολιγοσέλιδο «ιδιόγραφον ημερολόγιον», όπως ονομάστηκε, είδε το φως για πρώτη φορά στην πεντηκοστή επέτειο από την έναρξη της μικρασιατικής εκστρατείας (1969). Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» και προερχόταν από το αρχείο του Δημ. Λαμπράκη. Μαζί είχαν δημοσιευτεί και ορισμένες σχετικές επιστολές που ανταλλάχτηκαν μεταξύ του Βενιζέλου και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης των Φιλελευθέρων Εμ. Ρέπουλη.
Το ημερολόγιο είχε βρεθεί στην κατοχή της Δώρας Μοάτσου (συγγραφέως και γυναίκας του Κώστα Βάρναλη). Κατά την περίοδο του Συνεδρίου της Ειρήνης μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο η νεαρή τότε Κωνσταντινουπολίτισσα, που καταγόταν από την Κρήτη, σπούδαζε στο Παρίσι.
Δέκα χρόνια μετά, στην εξηκοστή επέτειο (1979), το ημερολόγιο θα επανεκδοθεί, με πρόλογο του πανεπιστημιακού καθηγητή Ε. Πρωτοψάλτη. Από τότε θα θεωρείται ως «η αυθεντική φωνή του πρωταγωνιστού των μεγάλων γεγονότων». Τις μέρες μας, στην ενενηκοστή επέτειο (2009), ξανάρθε στην επικαιρότητα, με την έκδοση της μελέτης του ιστορικού Κ. Σβολόπουλου «Η απόφαση για την επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία».
Η νέα ακαδημαϊκή «κριτική αναψηλάφηση», όπως παρουσιάζεται, ενέχει τη θέση της πιο πρόσφατης και επίσημης, ας πούμε, άποψης για τη μικρασιατική περιπέτεια. Η απάντηση που δίνει στο ερώτημα για την «ταυτότητά» της συμπυκνώνεται στη φράση: ήταν αγώνας λύτρωσης και απελευθέρωσης των Ελλήνων. Με την έννοια αυτή πρόκειται, βεβαίως, για αναψηλάφηση προς αναδιατύπωση της παλιότερης άποψης για το Μικρασιατικό.
Οι απαντήσεις, όμως, στο ερώτημα πάντα δίχαζαν και διχάζουν. Εκτείνονται από τον χαρακτηρισμό «τυχοδιωκτική εκστρατεία» και «πηγή δεινών», μέχρι «θρίαμβος» και «τραγωδία», που προκάλεσαν οι Αγγλογάλλοι, εγκαταλείποντας, τελικά, αβοήθητη την Ελλάδα. Αν και ανταποκρίθηκε σε πρόσκλησή τους να εκστρατεύσει στη Μικρά Ασία, όπως διατυπώθηκε αρχικώς από τον Λόιντ Τζορτζ προς τον Βενιζέλο στο Παρίσι, όταν σχεδιαζόταν το μεταπολεμικό σκηνικό από τους νικητές του Α Παγκοσμίου Πολέμου.
Η απόφαση για τη Σμύρνη πάρθηκε ερήμην της Ιταλίας, η οποία, όμως, στην πορεία και πριν από την απόβαση, θα συμφωνήσει απρόθυμα. Το χειρόγραφο Βενιζέλου καλύπτει τις μέρες 6-12 Μαϊου (νέο ημερολόγιο), παραλείπεται ένα πενθήμερο (13-17 Μαϊου) και συνεχίζεται για ένα διήμερο (18-19 Μαϊου), οπότε και διακόπτεται. Το «Εθνος της Κυριακής» δημοσιεύει σήμερα ορισμένα αποσπάσματα, επειδή η γνωριμία με τις πηγές προηγείται κάθε ανάλυσης...
Δείτε επίσης:
"ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ (Θείος του Μητσοτάκη) ΚΑΙ ΚΕΜΑΛ"(Ξαδέρφια!) (+βίντεο για την καταγωγή των Μητσοτάκηδων)
Πηγή:
antizitro.blogspot.gr
