Κλαδεύουμε τόσο τις οινοποιήσιμες όσο και τις επιτραπέζιες ποικιλίες,
μιας και το κλάδεμα επηρεάζει όχι μόνο τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά
του κρασιού, αλλά αποτρέπει τη μόλυνση από ασθένειες, διευκολύνει τη
φυτοπροστασία της καλλιέργειας και βελτιώνει τα χαρακτηριστικά των
τσαμπιών.
Γιατί κλαδεύουμε τα αμπέλια το χειμώνα;
Το χειμερινό κλάδεμα καρποφορίας
είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την παραγωγή σταφυλιών. Επιτρέπει
τη διατήρηση του συστήματος διαμόρφωσης των πρέμνων, μας αφήνει να
επιλέξουμε τις κληματίδες που θα καρποφορήσουν και μας δίνει τη
δυνατότητα να ελέγχουμε την ποσότητα της καρποφορίας του έτους.
Μετά τον τρίτο χρόνο, κι αφού το αμπέλι
έχει σχηματίσει όλες τις «μόνιμες» δομές του, το ετήσιο κλάδεμα
καρποφορίας θα πρέπει να γίνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου του
ληθάργου, οπού οι οφθαλμοί είναι ακόμα κοιμώμενοι, αφαιρώντας τις
κληματίδες του προηγούμενου έτους, διαμορφώνοντας τις κεφαλές και
απομακρύνοντας τους λαίμαργους ετήσιους βλαστούς των βραχιόνων
Το αμπέλι καρποφορεί αποκλειστικά σε βλαστούς που αναπτύσσονται πάνω στις ετήσιες κληματίδες. Ως εκ τούτου, με το κλάδεμα εξασφαλίζουμε πως οι ετήσιες κληματίδες θα αναπτυχθούν φυσιολογικά και θα είναι εύρωστες.
Το σύστημα διαμόρφωσης
της αμπέλου έχει σκοπό να προωθεί τον σχηματισμό νέων κληματίδων
καρποφορίας σε συγκεκριμένες θέσεις πάνω στους βραχίονες της αμπέλου. Με
το κλάδεμα γίνεται επιλεκτική αφαίρεση των ακατάλληλων ή ανεπιθύμητων
κληματίδων, διατηρώντας ένα μικρό αριθμό υγιών κληματίδων.
Οι στόχοι του κλαδέματος
είναι η παραγωγή καρποφόρων βλαστών την τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο
κι η ανάπτυξη υγιών κληματίδων από τις οποίες θα επιλέξουμε αυτές που θα
δώσουν καρποφορίες την επόμενη καλλιεργητική περιόδο. Σε κάθε βραχίονα,
οι κληματίδες που θα διατηρήσουμε χωρίζονται σε αυτές που θα δώσουν την
καρποφορία στην τρέχουσα περίοδο και σε αυτές που προορίζονται να
ανανεώσουν τις κεφαλές.
Πότε πρέπει να κλαδέψουμε το αμπέλι;
Το χειμερινό κλάδεμα καρποφορίας των
αμπελιών μπορεί να γίνει στο μεσοδιάστημα από την πτώση των φύλλων το
φθινόπωρο μέχρι την το άνοιγμα των οφθαλμών την άνοιξη. Ωστόσο,
η καιρικές συνθήκες, το κλίμα της περιοχής και το διαθέσιμο εργατικό
δυναμικό επηρεάζουν την εποχή του κλαδέματος. Επίσης υπάρχουν και θέματα
προσβολής από ασθένειες που επηρεάζουν την απόφαση του κλαδέματος, όπως
η ευαισθησία των πρέμνων από τον παγετό, η επιδημιολογία των
μυκητολογικών ασθενειών της περιοχής κ.α.
Ο γενικός κανόνας είναι στις
ψυχρές και βόρειες περιοχές το κλάδεμα να γίνεται μέσα και στα τέλη του
Μάρτη, ενώ στις περιοχές με ήπιο και θερμό κλίμα από τα μέσα Δεκέμβρη
μέχρι τέλη Φλεβάρη.
Πολλές φορές εφαρμόζεται η πρακτική του διπλού κλαδέματος, δηλαδή μια πρώτη εφαρμογή του λεγόμενου κλαδοκάθαρου,
δηλαδή του κλαδέματος των ξερών και αδύναμων κληματίδων και μετά από
μερικές εβδομάδες το κλάδεμα καρποφορίας, που θα εξηγήσουμε πιο κάτω
στο κείμενο.
Σε τι ποσοστό πρέπει να κλαδεύουμε τα αμπέλια;
Όπως γράψαμε στην αρχή, το χειμερινό
κλάδεμα δεν γίνεται μόνο για να διατηρήσουμε το σχήμα διαμόρφωσης της
αμπέλου, αλλά κυρίως για να ελαττώσουμε των αριθμό των οφθαλμών που
μένουν πάνω στα πρέμνα, ώστε να έχουμε καρποφορία καλής ποιότητας με
μεγάλες ράγες.
Οι καλλιεργητές κλαδεύουν τα αμπέλια με το σκεπτικό να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ της παραγωγής και της βλαστικής ανάπτυξης της αμπέλου.
Αν αφήσουμε κληματίδες με πολλούς οφθαλμούς πάνω στην άμπελο αυξάνουμε
την βλαστική ανάπτυξη του φυτού, κάτι το οποίο οδηγεί σε ζωηρή έως
υπερβολική ανάπτυξη σε βάρος της ποιότητας των σταφυλιών μιας και το
φυτό χρησιμοποιεί τα προϊόντα της φωτοσύνθεσης για την παραγωγή φυτομάζας
και δεν τα αποθηκεύει στα σταφύλια. Επίσης, η ζωηρή βλάστηση αυξάνει τη
σκίαση στο εσωτερικό της αμπέλου εμποδίζοντας τη φωτοσύνθεση και
διευκολύνοντας τη μόλυνση από παθογόνα και την εμφάνιση ασθενειών. Η
υπερβολική βλάστηση λόγω λάνθασμένου ή καθόλου κλαδέματος ακόμη
εμποδίζει την ταυτόχρονη κι έγκαιρη ωρίμανση των σταφυλιών και προκαλεί
ανομοιομορφία καρποφορίας στον αμπελώνα.
Απ’ την άλλη, το υπερβολικό κλάδεμα,
δηλαδή η διατήρηση πάνω στην άμπελο ελάχιστων οφθαλμών υποσκάπτει την
επιτυχία της παραγωγής. Αφαίρεση των οφθαλμών καρποφορίας μειώνει το
φορτίο της καλλιέργειας, αλλά επίσης ελαττώνει τους οφθαλμούς που θα
βοηθήσουν στην βλαστική ανάπτυξη. Όταν υπάρχουν τόσο πολύ λίγες
κληματίδες σε σχέση με την ικανότητα ανάπτυξης της αμπέλου, το αμπέλι
αντισταθμίζει το έλλειμμα με αύξηση του σφρίγους των κληματίδων που θα
αναπτυχθούν και την εκτεταμένη πλευρική ανάπτυξη από τριτογενείς ή λανθάνοντες οφθαλμούς σε βάρος της καρποφορίας.
Ποια στρατηγική κλαδέματος να ακολουθήσω;
Το χειμερινό κλάδεμα καρποφορίας διακρίνεται σε βραχύ, μικτό και μακρό.
Στο βραχύ κλάδεμα αφήνουμε σε κάθε κεφαλή 2-3 οφθαλμούς καρποφορίας,
στο μακρό κλάδεμα κλαδεύουμε τις κάθετες κληματίδες στα 5-10 μάτια και
τις ονομάζουμε αμολυτές, ενώ στο μικτό εφαρμόζουμε ένα συνδυασμό των αυτών τεχνικών με κεφαλές και αμολυτές στο ίδιο πρέμνο.
Οι τεχνικές αυτές έχουν να κάνουν με τον τρόπο που καρποφορεί η κάθε ποικιλία. Στις
περισσότερες οινοποιήσιμες και επιτραπέζιες ποικιλίες εφαρμόζουμε το
βραχύ κλάδεμα, ενώ σε μερικές επιτραπέζιες και στη σουλτανίνα
εφαρμόζουμε το μακρό και μικτό κλάδεμα.
Ποια είναι τα μέρη της αμπέλου;
Αρχικά, πριν δούμε τις τεχνικές
κλαδέματος, να πούμε λίγα λόγια για τα μέρη της αμπέλου ώστε να
διευκολυνθούμε στους ορισμούς που χρησιμοποιούμε εδώ.
- Ο κορμός του πρέμνου είναι το κάτω μέρος της αμπέλου που δίνει το ριζικό σύστημα και στηρίζει το πάνω μέρος.
- Οι βραχίονες είναι ακριβώς πάνω από τον κορμό και ανάλογα το σύστημα διαμόρφωσης που έχουμε αποφασίσει, είναι δύο ή τρεις κατά μήκος των συρμάτινων συστημάτων υποστήριξης.
- Οι κεφαλές βρίσκονται πάνω στους βραχίονες από τις οποίες κάθε χρόνο φύονται οι κληματίδες στις οποίες καρποφορεί η άμπελος.
- Οι κληματίδες αναπτύσσονται κάθετα, πάνω στις οποίες αργότερα θα αναπτυχθούν τα σταφύλια. Αυτές τις κληματίδες θα φροντίσουμε να κλαδέψουμε με το χειμερινό κλάδεμα καρποφορίας.
Το βραχύ κλάδεμα καρποφορίας
Αυτό που κάνουμε είναι σε κάθε κεφαλή
πάνω στο βραχίονα να αφήνουμε μόνο τη μία κληματίδα που αναπτύχθηκε το
προηγούμενο έτος με 2-3 οφθαλμούς πάνω της. Πιο συγκεκριμένα, αν είχαμε
κλαδέψει με τον ίδιο τρόπο το προηγούμενο έτος, η κάθε κεφαλή θα έχει
δύο κληματίδες, μια ετήσια που αναπτύχθηκε το προηγούμενο έτος κι άλλη
μια διετή που είχαμε κλαδέψει πέρυσι και έχει διπλάσιο πάχος στο σημείο
που ενώνεται με την κεφαλή.
Κλαδεύουμε τη διετή κληματίδα
από τη βάση και την ετήσια στον δεύτερο ή τρίτο οφθαλμό με τομή 45
μοιρών κι αντίθετη από τον οφθαλμό, ώστε να μην πέσουν σε αυτόν οι χυμοί
που εκκρίνονται από την τομή.
Η διετή κληματίδα είναι η ανώτερη, ενώ η ετήσια η κατώτερη. Έτσι, πιο απλά μπορούμε να πούμε πως διατηρούμε την κατώτερη και απομακρύνουμε την ανώτερη.
Επίσης, μπορούμε να κλαδέψουμε κι
ολόκληρη την κεφαλή στις περιπτώσεις που οι κληματίδες πάνω τους
απομακρύνονται από τον βραχίονα που τις φέρει και διαταράσσουν τη δομή
του συστήματος διαμόρφωσης του πρέμνου. Σε αυτές τις
περιπτώσεις, λοιπόν, κλαδέυουμε τις κεφαλές και στα σημεία εκείνα
διατηρούμε μια ετήσια κληματίδα που αναπτύχθηκε πάνω στο βραχίονα από
λανθάνοντα οφθαλμό το προηγούμενο έτος, ώστε να σχηματιστεί μια νέα κεφαλή πιο κοντά στον βραχίονα.
Το μακρό κλάδεμα καρποφορίας
Αν είχαμε κλαδέψει με αυτό τον τρόπο και
το προηγούμενο έτος, στην άμπελο θα υπάρχουν οι παλιές κληματίδες
φυόμενες από τους βραχίονες με τους πλευρικούς τους βλαστούς κατά μήκος
τους. Αν δεν είχαμε κλαδέψει έτσι, μπορούμε να αφήσουμε μερικές
κληματίδες πάνω στους βραχίονες για να αρχίσουμε από φέτος να κλαδεύουμε
με αυτόν τον τρόπο.
Οι κληματίδες αυτές ονομάζονται αμολυτές. Αυτό που θα κάνουμε με το κλάδεμα είναι να
αφήσουμε τον πρώτο πλευρικό βλαστό, που αναπτύχθηκε το προηγούμενο έτος
πάνω στην αμολυτή και να κλαδέψουμε το τμήμα της αμολυτής πάνω από τον
βλαστό αυτό.
Με αυτό τον τρόπο θέλουμε να
μετατρέψουμε τον κατώτερο βλαστό στη βάση της προηγούμενης αμολυτής σε
νέα αμολυτή για τη τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο. Έτσι, κλαδεύουμε τη νέα αμολυτή στους 5 – 10 οφθαλμούς ανάλογα την ποικιλία κι αντίθετα από τον τελευταίο οφθαλμό στις 45 μοίρες. Όπως είπαμε, αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται σε επιτραπέζιες ποικιλίες, όπως είναι η σουλτανίνα.
Το μικτό κλάδεμα καρποφορίας
Σε αυτή την τεχνική, έχουμε πάνω στο βραχίονα και κεφαλές και αμολυτές. Αυτό που κάνουμε είναι να
κλαδέψουμε τις αμολυτές τελείως από τη βάση και να αφήσουμε τις
κεφαλές. Η κατώτερη κληματίδα της κεφαλής κλαδεύετε στους 2 οφθαλμούς,
για να γίνει η κεφαλή του επόμενου έτους κι η ανώτερη κληματίδα της
κεφαλής κλαδεύεται ως αμολυτή στους 4 – 8 οφθαλμούς.
Για να καταλάβετε και οπτικά τον τρόπο
κλαδέματος παραθέτουμε το παρακάτω βίντεο, στο οποίο εξηγούν τα βήματα
της εφαρμογής οι καθηγητές του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Του Θανάση Αργυρόπουλου (Γεωπόνος ΑΠΘ)
Πηγή:
