Ήσαν από τα ιερά και τα πιο παλαιά μυστήρια της αρχαίας Ελλάδας, τα οποία αποτελούσαν μέρος της λατρείας των παλαιών κατοίκων της, δηλαδή των Πελασγών, των οποίων η θρησκεία είχε κέντρο τη Γη, τις χθόνιες δυνάμεις, το μυστήριο και την αγωνία της μεταθανάτιας ζωής.
Αυτά τελούνται από τη νεολιθική εποχή και ιδρυτής τους, κατά την παράδοση, θεωρείται η ίδια η θεά Δήμητρα.
Οι πηγές υποστηρίζουν ότι ιδρύθηκαν από τον Μουσαίο και ότι ο Εύμολπος τα μετέφερε αργότερα από τον Υμηττό που ετελούντο αρχικά στην Ελευσίνα, άλλοι
δε ότι θεσπίστηκαν από τον Ερεχθέα.
Κατά την παράδοση, όταν η θεά Δήμητρα έχασε την Περσεφόνη, κατά την εννεαήμερη αναζήτησή της πήγε και στην Ελευσίνα μεταφορφωμένη σε ταπεινή γερόντισα. Κουρασμένη κάθησε κοντά στο Καλλίχορον φρέαρ, στην Αγέλαστη Πέτρα, και εκεί συναντήθηκε με τη Μετάνειρα, γυναίκα του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού, τις τέσσερις θυγατέρες και τις άλλες γυναίκες της αυλής. Αυτές την περιποιήθηκαν, τη φιλοξένησαν και στο τέλος την αναγνώρισαν. Η Δήμητρα βρήκε την Περσεφόνη, και για να ευχαριστήσει τους Ελευσίνιους για τη φιλοξενία τους ανάλαβε να διδάξει τους τέσσερις βασιλιάδες της (τον Τριπτόλεμο, τον Διοκλή, τον Εύμολπο και τον Κελεό) τις τελετές και τα μυστήρια αυτά για τιμή της, με την υπόσχεση ότι θα μείνει προστάτιδα της πόλης.
Οι πρώτοι λειτουργεί των μυστηρίων ήσαν οι βασιλιάδες και το δικαίωμα αυτό μεταδόθηκε κληρονομικά και στους απογόνους τους. Από το γένος των Ευμολπιδών εκλεγόταν ο ιεροφάντης, ο ανώτατος λειτουργός των μυστηρίων, και από το γένος των Κηρύκων ο δαδούχος. Οι δύο αυτοί αξιωματούχοι ήταν ντυμένοι με μεγάλη στολή και έφεραν στο κεφάλι τους στέφανο μυρσίνης και στρόφιο, δηλαδή διάδημα, σύμβολο της βασιλικής τους καταγωγής. Με την πάροδο του χρόνου συμμετείχαν στα Ελευσίνια Μυστήρια και οι Αθηναίοι, αργότερα μπορούσαν να μυηθούν σε αυτά και άλλοι Έλληνες. Δε μπορούσαν να λάβουν μέρος οι έχοντες βαρβαρική καταγωγή, οι δολοφόνοι και όσοι δεν γνώριζαν καλά την Ελληνική γλώσσα.
Για το είδος των θρησκευτικών τελετών που γίνονταν, δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες, παρά μόνο σκόρπιες αναφορές κυρίως από Ρωμαίους επιφανείς οι οποίοι είχαν μυηθεί. Οι τελετές των Μυστηρίων ήσαν απόλυτα μυστικές και απόρρητες τόσο για τους λέγοντας όσο και για τους ακούοντας υπήρχε η ποινή του θανάτου.
Είναι βέβαιο ότι ήσαν μία σειρά τελετών και δοκιμασιών με ποικίλο εσωτερικό, διδακτικό, μυσταγωγικό, ψυχουργικό και αποκαλυπτικό περιεχόμενο, το οποίο επιδρούσε βαθιά στον πνευματικό και ψυχικό κόσμο του μυημένου, όπως αναφέρουν πολλοί αρχαίοι συγγραφείς, οι μυημένοι στα Μυστήρια γίνονταν καλύτεροι, τελειότεροι, ενάρετοι και δικαιότεροι.
Τα Ελευσίνα Μυστήρια τα τελούσαν σε δύο εποχές.
Τα μικρά Μυστήρια κατά τον μήνα Ανθεστηρίωνα, δηλαδή κατά το τέλος του Φεβρουαρίου.
Τα Μικρά Μυστήρια διαρκούσαν επίσημα επτά ημέρες: Την πρώτη ημέρα, ξεκινούσαν με ένα συμβολικό ηθικό καθαρμό- εξαγνισμό αλλά ταυτόχρονα και πραγματικό, στον Ιλισσό ποταμό.
Την Δεύτερη ημέρα, τελούσαν την προσφορά των "Απαρχών".
Κάθε μυούμενος, πρόσφερε τους πρώτους ώριμους καρπούς στην θεά Δήμητρα, αιώνιο σύμβολο της καλλιέργειας και των καρπών της Μάνας Γης.
Την Τρίτη ημέρα, οι υποψήφιοι έκαναν μία σε βάθος αυτογνωσία, ακολουθούσε κάποιου είδους ενημέρωση για τον συμβολισμό των Μυστηρίων και το ιστορικό τους, με την αποκάλυψη των πρώτων γνώσεων και συμβόλων.
Η Τετάρτη και Πέμπτη, ήσαν ημέρες νηστειών, απαραίτητες για τον έσω καθαρισμό και την επίτευξη της συγκεντρώσεως των υποψηφίων στις ομαδικές ανοικτές τελετουργίες, με την συμμετοχή όλου του λαού.
Την Έκτη ημέρα, υπό την εποπτεία του βασιλέως ετελούντο ομαδικοί αθλητικοί αγώνες και ατομικά αγωνίσματα με παλλαϊκη συμμετοχή, για να ικανοποιούνται και αυτοί που δεν συμμετείχαν στην μυητική διαδικασία.
Η Εβδόμη ημέρα, ήταν αφιερωμένη στους Μύστες. Συγκεντρώνονταν από το πρωί στον ναό της Δήμητρας, όπου ο Ιεροφάντης με τον Δαδούχο προέβαιναν σε μυστική μυητική διδασκαλία, τους αποκάλυπταν τις απωλεσθείσες κοσμογονικές και θεογονικές γνώσεις, που διέγειραν την φαντασία και δονούν αν την ψυχικο-νοητική υπόσταση των υποψηφίων. Τους καθιστούσαν ικανούς να αντιλαμβάνονται και να συμμετέχουν στους κοσμικούς κραδασμούς και να ερμηνεύνουν τα διάφορα φαινόμενα της φύσεως, δίχως φόβο. Επίσης, τους δίδασκαν επιστημονικές γνώσεις οι οποίες διευκόλυναν την ζωή τους.
Ακολουθούσε η στεφάνωση των μυστών και η επίσημη ορκωμοσία τους, να μην αποκαλύψουν τίποτα περί των Μυστηρίων επί ποινή θανάτου, που ίσχυε για τους λέγοντας, αλλά και για τους ακούοντας! Μετά το πέρας της ορκωμοσίας, οι μυηθέντες ομομάζονταν Μύστες και οι καθοδηγητές τους Μυσταγωγοί, έτσι αποκτούσαν το δικαίωμα να συμμετέχουν στην προσεχή επιλογή και, εάν και εφ'όσον τους έκριναν άξιους, από την πρόοδο τους και από την διαγωγή τους, μπορούσαν να πάρουν μέρος μετά από επτά μήνες στα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια της Μητέρας και της Κόρης στην Ελευσίνα, ώστε να αξιωθούν τον βαθμό του Επόπτου.
(Βλέπε βιβλίο Άγνωστες και Απαγορευμένες Αλήθειες του Ελληνισμού".Ελ.Διαμαντάρας).
Τα Μικρά Μυστήρια ήσαν τα προπαρασκευαστικά των Μεγάλων και γίνονταν στο δήμο της Άγρας των Αθηνών, όπου κοντά στο στάδιο υπήρχε ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Στα Μικρά Μυστήρια γίνονταν η πρώτη μύηση και έπρεπε να περάσει ένας χρόνος τέλειας ζωής για να έχουν την δυνατότητα να εισαχθούν οι μυημένοι στα Μεγάλα Μυστήρια. Στα μυστήρια αυτά δίνονταν στους μυημένους διάφορες συμβουλές και οδηγίες σχετικές με τον τρόπο της ζωής των μυημένων και ακολουθούσαν διάφορες πράξεις που είχαν σκοπό να αποκαθάρουν και να εξαγνίσουν το μυημένο, να τον καταστήσουν ικανό για τα Μεγάλα Μυστήρια. Οι μυημένοι θυσιάζαν χοιρίδια, έκαναν μπάνιο στη θάλασσα, έδιναν κρυφούς όρκους και προετοιμάζονταν για τα Μεγάλα Μυστήρια.
Τα Μεγάλα Μυστήρια άρχιζαν τον μήνα Βοηδρομίωνα δηλαδή κατά το τέλος του Σεπτεμβρίου και όταν η Ελευσίνα είχε υπαχθεί στην Αθήνα γινόταν σ'αυτή η πρώτη τελετή.
Την 13η του μηνός Βοηδρομιώνα: Πολύ πρωί, ξεκινούσαν επίσημα οι έφηβοι των Αθηνών, τους ακολουθούσε πλήθος Αθηναίων και όλοι μαζί πήγαιναν στην Ελευσίνα για να μεταφέρουν οι έφηβοι "τα ιερά εκ τής κίστης", συνοδευόμενοι από το πλήθος.
Την 14η του μηνός Βοηδρομίωνα: Είχε ολοκληρωθεί η άφιξη όλων των επισκεπτών και των μυστών, από όλες τις Ελληνικές πόλεις και από την Ιωνία, Μεγάλη Ελλάδα, Ιβηρική, Εύξεινο Πόντο, και άλλα μέρη. Για να συμμετέχουν ενεργά στα δρώμενα, αδιαμφισβήτητη προϋποθεση ήταν να ήσαν Έλληνες και να γνωρίζουν άριστα την Ελληνική γλώσσα, ώστε να μπορούν να κατανοήσουν τα υψηλά νοήματα και την εσωτερική διδασκαλία των Μυστηρίων. Νωρίς το πρωί ξεκινούσε από την Ελευσίνα και το Πομπείον, η πομπή με τον Ιεροφάντη και τον Δαδούχο επικεφαλής, ακολουθούσαν οι ιερείς τους οποίους συνόδευαν οι έφηβοι των Αθηνών. Την πομπή ακολουθούσε πλήθος Αθηναίων και Ελευσινίων. Μετέφεραν με επισημότητα καλυμμένα και αθέατα, τα ιερά εκ της κίστης-σκευοθήκης και, διά μέσου της ιεράς Οδού έφθαναν στην λίμνη Ρειτούς, την γνωστή σήμερα σαν λίμνη Κουμουνδούρου.
Η επίσημη υποδοχή των ιερών κειμηλίων γινόταν εκεί, μετά από έναν εξαγνισμό και κάθαρση. Πάντοτε διά της Ιεράς Οδού έφθαναν στο "Ελευσίνιο Άντρο των Αθηνών ή το εν άστει Ελευσίνιο".
Αυτό, ήταν ο ναός των τριών θεοτήτων, Δήμητρα, Περσεφόνης, και Ιάκχου-Διονύσου, όπου οι ιερείς του ιερού χώρου της Ελευσίνας κατέθεταν την ιερά κίστη με τα απόρρητα ιερά αντικείμενα των Μυστηρίων. Ακολουθούσε ολονυκτία του ιερατείου, των αρχών, των μυστών, όλων των Αθηναίων πολιτών και των επισκεπτών.
1η ημέρα των Μυστηρίων - 15η Βοηδρομίωνα: Έφερε την ονομασία "ΑΓΥΡΜΟΣ" και ήταν η πρώτη επίσημη ημέρα ενάρξεως των μυστηρίων. Το πρωί, ο ανώτατος άρχων των Αθηνών ο οποίος εκτελούσε και τα θρησκευτικά καθήκοντα καλούσε τους Αθηναίους και τους μύστες από όλα τα Ελληνικά μέρη, καθώς και τους πολυάριθμους επισκέπτες στην Ποικίλη Στοά, όπου γινόταν "η πρόρρησις" δηλαδή η επίσημη προκήρυξη των μυστηρίων για τους μύστες. Επίσης προέβαινε στην ανακοίνωση του προγράμματος των σπουδαίων εορτών.
2η ημέρα των Μυστηρίων - 16η Βοηδρομίωνα: Έφερε την ονομασία "ΑΛΑΔΕ ΜΥΣΤΑΙ". Κατά την δεύτερη ημέρα ανακοίνωναν τα ονόματα όσων είχαν γίνει δεκτοί για την μύηση, καθώς και όσων αποκλείονταν. Από νωρίς το πρωί όλοι οι μύστες πορεύονταν εν ποπμή προς την θάλασσα, όπου θα περνούσαν απο εξαγνισμό. Η όλη τελετή ήταν υπό την προεδρία του βασιλέως, ενός των αρχόντων των Αθηνών και τεσσάρων άλλων που εκλέγονταν από τον δήμο των Αθηναίων. Όταν έφθαναν στον Φαληρικό όρμο στον λιμένα του Κανθάρου, ο κάθε υποψήφιος έφερε μαζί του έναν μικρό δέλφακα-χοιρίδιο, το οποίον προοριζόταν για έναν συμβολικό εξαγνισμό, έπειτα θα το θυσίαζαν προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης. Καθάριζαν το σώμα τους και μετά έπλεναν το χοιρίδιο στο νερό της θάλασσας. Ήταν μία συμβολική αναπαράσταση καθαρμού και εξαγνισμού του σώματος και της ψυχής. Ο εξαγνισμός ετελείτο από έναν ιερέα ο οποίος ονομαζόταν Υδρανός. Το χοιρίδιο που κυλιέται στην λάσπη, ήταν ένα είδος αποδιοπομπαίου ζώου, το οποίον έπαιρνε το βάρος των ανθρώπινων αδυναμιών του κάθε υποψήφιου. Οι τελετές του πρώτου σταδίου μύησης, περιελάμβαναν την θυσία του κεκαθαρμένου δέλφακα, κάτι το οποίον συνέβαινε και στα Θεσμοφόρια, τα οποία επίσης ετελούντο προς τιμήν της Δήμητρας. Η ύλη για να μπορέσει να υψωθεί και να προσεγγίσει τα πνευματικά επίπεδα δηλαδή τον Ίακχο, έπρεπε να απαλλαγεί από κάθε εξωτερικό και εσωτερικό ρύπο.
3η ημέρα των Μυστηρίων - 17η Βοηδρομίωνα: Από τον Κλήμη της Αλεξάνδρειας, μαθαίνουμε ότι ήταν ημέρα "νηστείας, θρήνων και πένθιμων λειτουργιών" προς την Δήμητρα, την Κόρη και τον Ίακχο, καθώς επίσης αυτήν την ημέρα θυσίαζαν τον "κεκαθαρμένο
δέλφακα". Ακολουθούσε μία κατανυκτική εξομολόγηση για ότι κακό είχαν κάνει στην ζωή τους. Αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς ότι με την βαθειά κατάνυξη, την εις βάθος αυτογνωσία τους και την μέχρι δακρύων εξομολόγηση τους, έφθαναν με την βοήθεια των Ιεροφαντών στο σημείο να θεραπεύουν πολλές από τις ψυχο-νοητικές ασθένειες που τους ταλαιπωρούσαν. Το απόγευμα λάμβανε χώρα γεύμα με πλακούντα - πεπλατυσμένους άρτους παρασκευασμένους με μέλι και σησάμι. Υπήρχαν επίσης προσφορές ψαριών και άρτων από κριθάρι που φύτρωνε στο Ράριο Πεδίο, οι οποίες γίνονταν και πάλι στο όνομα της Άχθειας Δήμητρας. Ωστόσο, αυτή η προσφορά ίσως γινόταν παράλληλα και με την "καλάθου κάθοδον", κατά την οποία μεταφέρονταν από βόδια ένα καλάθι γεμάτο παπαρούνες και ρόδια, που σχετίζονταν αντίστοιχα με την Δήμητρα, την Περσεφόνη και τον Πλούτωνα.
4η ημέρα των Μυστηρίων - 18η Βοηδρομίωνα: Η ημέρα ήταν αφιερωμένη στον Ίακχο και ονομαζόταν "ΕΠΙΔΑΥΡΙΑ", ήταν δε πρόσθετη για όσους προσήρχοντο καθυστερημένα. Λέγεται ότι προσετέθη στον αρχικό αριθμό των ημερών, όταν ο Ασκληπιός ήρθε από την Επίδαυρο για να λάβει μέρος στην μύηση, αλλά καθυστέρησε μία ημέρα και οι Αθηναίοι πρόσθεσαν άλλη μία ημέρα στην τελετή για να μην τον δυσαρεστήσουν.
Όλοι οι επισκέπτες των Αθηνών που είχαν έλθει να παρακολουθήσουν τις τελετές, αλλά και αυτοί που θα συμμετείχαν στα μυστήρια, προσέφεραν θυσίες μόνο στον Ίακχο. Την ίδια ημέρα, μόνον οι Αθηναίοι προσέφεραν τις Απαρχές δηλαδή πρώιμα φρούτα και λαχανικά στην Μητέρα,στην Κόρη και στον Νέο Ίακχο-Διόνυσο Ζαγραία.
Η Δήμητρα - Μάνα Γη με την μεσολάβηση των παιδιών της, πρόσφερε σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ότι καλλίτερο: Τα δημητριακά, για να τραφεί ο άνθρωπος, ώστε να δείξει την αγάπη της στον σύζυγο της αγαπημένης Κόρης Περσεφόνης.
Είναι η αρχή της Ορφικής Τριαδοκότητας που την συναντάμε,κακοποιημένη και αλλοιωμένη, σε πολλές μετέπειτα θρησκείες και δόγματα.
5η ημέρα των Μυστηρίων - 19η Βοηδρομίωνα: Την ημέρα αυτή την αποκαλούσαν ημέρα "ΤΩΝ ΛΑΜΠΑΔΩΝ" κατά την οποίαν τελούσαν μαγάλη θυσία προς τιμήν του Ασκληπιού στο εν Άστυ Ελευσίνο Ασκληπιείο, καθώς επίσης και στην πόλη των Αθηνών προς τιμήν του Διονύσου. Κατά την διάρκεια αυτής ημέρας, υποδέχονταν οι Αθηναίοι τις εξέχουσες ξένες προσωπικότητες, που έρχονταν για να μυήθουν στα Ελευσίνια Μυστήρια.
Ήταν η ημέρα της επαναφοράς των ιερών συμβόλων, σκευών και αγαλμάτων-ξοάνων των τριών θεοτήτων της Μάνας, της Κόρης και του Ίακχου, το οποίον ήταν στεφανωμένο με κισσό. Οι μύστες, σε επίσημη τάξη με επικεφαλής τον Δαδούχο, καταυθύνονταν με πυρσούς στο Ελευσίνιο Άντρο, όπου θα παρέμεναν όλη τη νύχτα. Η πομπή αυτή, συμβόλιζε την περιπλάνηση της θεάς για να βρει την θυγατέρα της. Την ιερή αυτή διαδρομή των μυστών προς την μεγάλη τους μύηση, η οποία θα ήταν ένας ανεπανάληπτος σταθμός στην γήινη ζωή τους, την ονόμαζαν "ΕΛΕΥΣΙΝΙΑΔΕ". Η πομπή ξεκινούσε από το Ελευσίνιο Άντρο μόλις έδυε ο ήλιος. Στην καφαλή της πομπής έθεταν το ξόανο του Ίακχου και πιο πίσω τα τεράστια αγάλματα της Περσεφόνης και κατόπιν της Δήμητρας, που ήταν στεφανωμένα πένθιμα με ταινίες από κυπαρίσσια. Προηγείτο το πνεύμα-Ίακχος, ακολουθούσε η Κόρη και έκλεινε το θείο τρίγωνο η Δήμητρα. Περνούσαν από την Ιερά πύλη του Κεραμικού των Αθηνών και διά μέσου της Ιεράς οδού πορεύονταν προς την Ελευσίνα, μία απόσταση 22 χιλιομέτρων. Το τελετουργικό αυτό μέρος, είχε σκοπό να συνενώσει τις νοητικές ακτινοβολίες τους, τα μαγνητικά ρευστά και τις παλμοδονήσεις όλων των οδοιπορούντων, ώστε με την αυθυποβολή να θεραπεύονται από τις διάφορες παθήσεις τους, όπως αναφέρουν πολλοί αρχαίοι συγγραφείς. Κατά μήκος της Ιεράς οδού και στα πέριξ από αυτήν υψώματα, παρακολουθούσαν με δέος και κατάνυξη χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Είχαν μαζί τους ακριβά αναθήματα - τάματα και περίαπτα - φυλαχτά, έραιναν καθ'όλη την πορεία με τριαντάφυλλα και με αρώματα τα αγάλματα των τριών θεοτήτων και τα ιερά σκεύη.
Κατά την διάρκεια της κατανυκτικής λιτανείας-πορείας-λαμπαδοφορίας, έψελναν με κατάνυξη διάφορες ωδές προς τις τρείς θεότητες, ξεχώριζε όμως μία φράση επίμονη και ουρανομήκης "Ίακχε, Ίακχε, Ίακχε ώ Ίακχε, Ίακχε σώσε τον κόσμο μας και ελευθέρωσε τις ψυχές μας και μη μας εγκαταλείπεις, Ίακχε ελευθερωτή, Ίακχε σωτήρα".
Πριν ακόμα χαράξει, η ευλαβική πομπή έφθανε στο ύψος της λίμνης Ρειτούς. Εκεί γινόταν μία στάση,όπου καθαρίζονταν από τους ρύπους της νυκτερινής πορείας, καθώς και από τους ψυχικούς διότι μετά από λίγο, θα περνούσαν την συμβατική γέφυρα που υπήρχε εκεί, αλλά και την συμβολική, ώστε καθαροί και αγνοί να εισέλθουν στους ιερούς χώρους της Ελευσίνας. Όλη η πομπή περίμενε υπομονετικά ψάλλοντας προς τους θεούς, μέχρι να φθάσουν από την Ελευσίνα οι απεσταλμένοι, για να ευχηθούν το καλώς ήλθαν στους Αθηναίους, στις ιέρειες, αλλά και στους δικούς τους προύχοντες και στο μεγάλο πλήθος που ακολουθούσε την πομπή από την Αθήνα.
Λίγο πριν την ανατολή του ηλίου, έφθανε με απόλυτη τάξη μία ιερή ακολουθία από την Ελευσίνα, την οποίαν αποτελούσαν οι απόγονοι των τεσσάρων πρώτων βασιλέων της Ελευσίνας Διοκλή, Τριπτόλεμου, Κελεού και Ευμόλπου, στους οποίους είχε διδάξει η Δήμητρα την μυστηριακή τελετουργία της ιεράς μυήσεως. Κρατούσαν κίτρινες ταινίες βαμμένες με κρόκο αυγού που τις είχαν υφάνει και βάψει οι παρθένες του ιερού. Οι απόγονοι των πρώτων Ιεροφαντών, έδεναν μία στο δεξί χέρι και μία στο αριστερό πόδι των υποψηφίων εποπτών, συχρόνως τους έδιναν και από μία ευχή, όπως το πνεύμα του κάθε μύστη συλλάβει όλες τις παρεχόμενες αλήθειες.
Συνεχίζοντας, έκαναν ειδικές επικλήσεις προς τον Ίακχο Σωτήρα για την απελευθέρωση των ψυχών, την επιτυχή έκβαση των μυστηρίων που θα ακολουθούσαν, την ειρήνευση των κόσμων και τους εύχονταν καλή επιτυχία στην επικείμενη μύηση τους. Όταν ο ήλιος είχε φωτίσει καλά, η κεφαλή της πομπής έφθανε στην Ελευσίνα, όπου τους περίμεναν όλοι οι κάτοικοι με τα εορταστικά τους και οι γέροντες Ιεροφάντες για να δεχθούν στα χέρια τους ότι πολυτιμότερο είχε η εποχή τους, τα ιερά αγάλματα των θεοτήτων, για να επανέλθουν και πάλι στην αρχαιότατη κατοικία τους, την Ελευσίνα. Πρώτα τα αγάλματα της Μάνας και της Κόρης και ύστερα θριαμβευτικά του Ίακχου-του αναγεννηθέντος Διονύσου, στεφανωμένο με λευκά τριαντάφυλλα και κισσό.
6η ημέρα των Μυστηρίων - 20η Βοηδρομίωνα: Η ημέρα ήταν αφιερωμένη στην ανάπαυση του κόσμου και στον εσωτερικό διαλογισμό των μυστών, στον ναό της Δήμητρας. Στην Αθήνα, υπό την αιγίδα του άρχοντος και επί τρείς ημέρες, τελούσαν Ολυμπιακές ασκήσεις και θεατρικές παραστάσεις για να απασχολήσουν πνευματικά του κατοίκους που είχαν παραμείνει στην πόλη. Οι υποψήφιοι, με οδηγούς τους Ιεροφάντες και τα ξόανα των θεοτήτων, έπαιρναν οδηγίες για την διαδικασία της μύησης, όταν θα τους άνοιγαν τις σφραγισμένες θύρες στα λαβυρινθώδη και στα ατελείωτα Καταβάσια του Τελεστηρίου. Μετά την δύση του ηλίου, έκαναν θερμό λουτρό και φορούσαν λευκά και καινούργια ενδύματα, ενώ συνέχιζαν την αυστηρή νηστεία και μόνο το βράδυ τους έδιναν για φαγητό σταφύλια, μαύρο ψωμί και άφθονο νερό. Την νύχτα μετά την ιερουργία στον ναό, έπεφταν σε μία οργανωμένη ομαδική εγκοίμιση μέσα στο άβατο. Εδώ, με την αρχαία υποβολή, τους προετοίμαζαν για τις δοκιμασίες που θα σκολουθούσαν, από τις οποίες θα προέκυπταν αποκαλύψεις για τα αιώνια μυστήρια.
7η ημέρα των Μυστηρίων - 21η Βοηδρομίωνα: Αυτήν την ημέρα, άρχιζαν για τους υποψήφιους επόπτες τα κύρια Μυστήρια στην ιερή πόλη της Δήμητρας, την Ελευσίνα. Πριν φανεί το άστρο της ημέρας, οι υποψήφιοι είχαν τελειώσει την πρωινή τους διδασκαλία στο άδυτο. Με τις πρώτες ακτίνες του Ηλίου, έβγαινε ο Μέγας Κήρυκας φωνάζοντας το "ΕΚΑΣ, ΕΚΑΣ ΕΣΤΕ ΒΕΒΗΛΟΙ".
Η φράση αυτή αντηχούσε σε όλο το Θριάσιο πεδίο. Αυτό σήμαινε την ουσιαστική έναρξη της Μύησης και την υποχρεωτική απομάκρυνση όλων των μη υποψηφίων, έξω από τον περιφραγμένο ιερό χώρο.
Κατά την διάρκεια της ημέρας έτρωγαν μόνο μαύρο ψωμί και σταφύλια. Την νύχτα πριν την έναρξη της μυητικής τελετουργίας, έδιναν σε κάθε εκστασιασμένο υπό μύηση επόπτη τον "κυκεώνα", ο οποίος περιείχε αφέψημα αρωματικών φυτών Μέντα, Φλισκούνι με Μέλι, Αλεύρι από κριθάρι και Άκρατο Οίνο.
Αυτό το αθώο και ενισχυτικό ρόφημα, θα τους βοηθούσε να υποστούν με επιτυχία τις δοκιμασίες της μυήσεως. Οι υποψήφιοι έπαιρναν το πρωινό λουτρό τους και μετά άρχιζε η κατανυκτική προσευχή τους με επικεφαλής όλη την μυητική ομάδα της Ελευσίνας. Στην συνέχεια, ο Ιεροφάντης άνοιγε το Άβατο και από την Λίθινη Πλάκα όπου ήταν χαραγμένος ο Ορφικός Λόγος, διάβαζε πανάρχαιες επικλήσεις, τα απίστευτα θέματα της δημιουργίας και τον τελικό σκοπό της μύησης στον βαθμό του Επόπτου. Τους υπογράμμιζαν τις σοβαρότατες επιπτώσεις που θα είχε στην ζωή τους, η τυχόν αποκάλυψη των μυστικών και των γνώσεων σε αμύητους, τα οποία θα τους εμπιστεύονταν αργότερα.
Καθαρμένους και εσωτερικά, τους οδηγούσαν προς την είσοδο του λαβυρίνθου, από τα βάθη του οποίου ακουγόταν μία απόκοσμη φωνή να λέει: "Ο θάνατος είναι η αναγέννηση". Η φωνή χτυπούσε σε μεγάλα χάλκινα παραπετάσματα και αντηχούσε επτά φορές. Αυτή ήταν η Ορφικής δοξασία της αναγέννησης από τον θάνατο και η αθανασία της ψυχής. Η φωνή συνέχιζε με παραινέσεις για τον τρόπο που έπρεπε από τούδε και στο εξής να διάγουν, να μην είναι προσκολλημένοι στα υλικά αγαθά και να γίνουν τέλειοι, αφού τώρα γνώριζαν την ματαιότητα.
Τους χώριζαν σε Δεκαρχίες και κάθε μία έπαιρνε τον επίσημο αριθμό της, συχρόνως έδιναν σε κάθε ένα ξεχωριστό όνομα - ονοματοθεσία, το οποίον θα ίσχυε μόνο μεταξύ όσων είχαν ολοκληρώσει την μύηση τους στα Μεγάλα Μυστήρια, το δε παλαιό τους όνομα θα ίσχυε κανονικά μεταξύ των αμύητων. Στην συνέχεια τους αποκάλυπταν την ιερή λέξη που είχε δώσει η Δήμητρα στους τέσσερις πρώτους, που η ίδια είχε μυήσει: Διοκλή, Εύμολπο, Κελεό, και Τριπτόλεμο, η οποία ήταν μία σύντμηση αυτών των τεσσάρων ονομάτων.
Μετά συνέχιζαν την ιεροτελεστία της μύησεως με τα Λεγόμενα, τα Δρώμενα και τα Δεικνυόμενα. Άρχιζαν με τα Λεγόμενα, όπου ο Ιεροφάντης αποκάλυπτε τις ύψιστες αλήθειες της δημιουργίας των κόσμων, της αθανασίας της εξέλιξης της ψυχής διά μέσου των διαφορετικών κόσμων-επιπέδων και της ύπαρξης του θείου-Συμπαντικού ΝΟΥ, της αέναου πηγής και ροής των πάντων.
Όταν λοιπόν, όλες οι αισθήσεις τους ήταν σε υπερδιέγερση τότε άρχιζαν τα περίφημα δρώμενα. Αμέσως ακουγόνταν μία απόκοσμη φωνή που τους καλούσε να προχωρήσουν στα βάθη του Τελεστηρίου, για να περάσουν από τις δοκιμασίες "του Πυρός, του Αέρος, του Ύδατος, του Σκότους και του Τρόμου". Έτσι άρχιζε η μυητική περιοδεία τους κατά την οποία θα έρχονταν σε επαφή με σιχαμερά ερπετά, θα άκουγαν φοβερούς κρότους, θα παρουσιάζονταν και θα εξαφανίζονταν τρομερές μορφές και απαίσια φάσματα, τα οποία ήξεραν να εμφανίζουν οι μοναδικοί Ελευσίνιοι ιερείς, αλλά και άλλα που καθ'υποβολήν τους δημιουργούσαν στην νόηση τους.
Στην συνέχεια, έσβηναν όλα τα φώτα και ένας παγερός και πολύ δυνατός άνεμος κάλυπτε τα πάντα, αυτός υποχρέωνε τους υποψήφιους να γέρνουν για να μην τους παρασύρει, συχρόνως δε, ακούγονταν ειρωνικά γέλια για την αδυναμία τους. Τότε, άρχιζαν αστραπές και βροντές να δονούν τα υπόγεια του αδύτου και του λαβυρίνθου από όλες τις πλευρές, ενώ χάνονταν οι συνοδοιπόροι τους και εμφανίζονταν τεράστιες και απίθανες μορφές να απειλούν την ζωή τους με τα τεράστια ξίφη τους. Στην συνεχή και αόρατη πορεία τους, είχαν να αντιμετωπίσουν τα παγωμένα νερά που τους έβρεχαν από όλες τις κατευθύνσεις των υπογείων στοών. Σε κάθε αστραποβόλημα έβλεπαν τεράστια τέρατα έτοιμα να τους κατασπαράξουν, να πιούν το αίμα τους και να τους κομματιάσουν με τρομερά θανατικά όργανα. Στο βάθος, μία υποβλητική φωνή ακουγόταν με δέος:"Έτσι πληρώνουν οι ψυχές που έσφαλαν στην γήινη πορεία τους, αυτό είναι το αντιπεπονθός της Μοίρας Κλωθώ για ότι οι ίδιοι πράξατε".
Συχρόνως άκουγαν και αισθάνονταν φτερουγίσματα από τεράστια άγνωστα όντα να τους τριγυρίζουν πετώντας αναμέσα τους, τα οποία ήταν ορατά μόνον όσο διαρκούσαν οι αστραπές. Σε λίγο, πάλι η ίδια η φωνή έλεγε:"Όποιοι μπορούν αγόγγυστα να υποφέρουν την δικαία ανταπόδοση των έργων τους, αυτοί θα μπορέσουν να ελπίσουν ότι κάποτε θα βρουν δικαίωση και απολύτρωση".
Καθώς συνέχιζαν την μυητική τους πορεία, το έδαφος γινόταν πολύ κατηφορικό και γλιστερό, κολλούσαν μέσα σε λάσπες όπου δεν μπορούσαν να περπατήσουν. Και ενώ συνέβαιναν αυτά μέσα στα Καταβάσια και το Τελεστήριο, οι χιλιάδες πιστοί που ήταν έξω, έβλεπαν από μακριά τεράστιες φλόγες να ξεπηδούν μέσα από το σκοτάδι, οι οποίες μεγάλωναν προοδευτικά σε ένταση και διάρκεια, άρχιζαν τότε να φωνάζουν και να ζητούν από τον Ίακχο, να σώσει τις ψυχές αυτών που πήγαν κοντά του και να τους αποκαλύψει τα αιώνια μυστήρια του.
Οι υποψήφιοι, έμεναν έκπληκτοι όταν άκουγαν την φωνή του Ιεροφάντη να τους αποκαλύπτει, ότι όλα αυτά τα αποτρόπαια φάσματα γεννήθηκαν από τις δικές τους επιθυμίες, τις σκέψεις και τις πράξεις τους. Σε λίγο έφθαναν σε μία λίμνη με το νερό της να φλέγεται, έπρεπε να την περάσουν μέσα από τις τεράστιες φλόγες και, όλοι εύρισκαν το θάρρος αλλά και τον τρόπο να την περάσουν. Ακολουθούσε μια πύρινη βροχή που έπεφτε επάνω τους, συχρόνως τους επισκέπτονταν περίεργες μορφές με δηλητηριώδεις και ανυπόφορες εκπνοές. Ήταν οι ψυχές των νεκρών αμαρτωλών και αμετανόητων ανθρώπινων όντων. Είχαν αρχίσει να καταλαβαίνουν ότι ήταν πλέον στο βασίλειο του Άδη, όπου έβλεπαν τις ψυχές που είχαν ζήσει και δράσει αντίθετα από το θείο- φυσικό νόμο. Τότε άκουγαν την γνώριμη φωνή να τους λέει:"Οι αιώνιοι νόμοι περαστέκουν για την δικαία ανταμοιβή και τιμωρία, αυτοί είναι οι θεοί μας. Ήλθαν να σας βοηθήσουν στην νέα σας επαναγέννηση στον φυσικό κόσμο".
Ο δρόμος που ακολουθούσαν, μεγάλωνε και γινόταν πιο άνετος, στο βάθος υπήρχε ένα φως που σιγά-σιγά δυνάμωνε και γινόταν ένας λαμπρός και μεγάλος Ήλιος. Ήταν ο μοναδικός "Ήλιος του Μεσονυκτίου των Ελευσινίων"και όχι μόνον των Μυστηρίων, έλαμπε δίχως την χρήση κάποιου καιόμενου υλικού ή κάποιου είδος γνωστού πυρός που σχηματίζει καπνό και φλόγα. Αμέσως, η ίδια η Δήμητρα, η ψυχή του κόσμου, το εσωτερικό φώς, παρουσιαζόταν στους μύστες σε μορφή εικόνας και τους ανέλυε τις ψυχές τους και την γέννηση τους. Μετά εμφανιζόταν η ιέρεια, προχωρούσε και έκοβε με ένα χρυσό δρεπάνι ώριμα στάχυα, επάνω από ένα ελεφάντινο τραπέζι σε σχήμα ναού. Ο Κήρυκας με δυνατή φωνή, τους έλεγε:"Η θερίστρια θέρισε, η Περσεφόνη θα φέρει την δέσμη με τις ψυχές στην Δήμητρα. Η γέννηση, ο θάνατος και η ανάσταση, αυτή είναι η πορεία και το μυστικό της ψυχής, ο επίπονος αγώνας και η αθανασία είναι η αμοιβή της θείας ουσίας. Ζήσατε στην παγκόσμια Ψυχή". Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια.
8η ημέρα των Μυστηρίων - 22α Βοηδρομιώνα: Πριν ακόμα ξημερώσει αρκετά, ξεκινούσε η όγδοη ημέρα των Μεγάλων Μυστηρίων. Ο λαμπρός ήλιος του μεσονυκτίου, είχε φωτίσει το πνεύμα και την ψυχή κάθε νέου Επόπτη, που θα άλλαζε οριστικά πλέον την ζωή και την συμπεριφορά του. Ο Ιεροφάντης προχωρούσε στην ονοματοθεσία τους, όμως το νέο μυητικό τους όνομα θα το γνώριζαν με την ολοκλήρωση της μυήσεώς τους. Μετά την λήξη της πρωινής τελετουργίας, ο Ιεροφάντης εξηγούσε τα σεπτά πάθη της Μάνας και της Κόρης και θα αποσυμβόλιζε το ιερό Ορφικό Δράμα. Στην συνέχεια, τους οδηγούσαν σε μία αμφιθεατρική αίθουσα, όπου θα γινόταν σύμφωνα με τον Ομηρικό Ύμνο "Εις Δήμητραν", η τελετουργική και συμβολική παρουσίαση, πως ο Άδης - Πλούτων με τη συγκατάθεση του Διός απήγαγε την κόρη της Δήμητρας Περσεφόνη, όταν αυτή συνοδευόμενη από τις Ωκεανίδες Νύμφες, έπαιζε και έδραττε άνθη στο Νύσσιον Πεδίον. Συνέχιζαν με την αναπαράσταση της εξαφάνισης της Κόρης, την αναζήτηση της από την Μητέρα της και την επιστροφή της από τον Άδη.
Η τελετή έληγε με τη συμβολική γέννηση του Ίακχου-Διονύσου-Ζαγρέα, ο οποίος κατά τους Ορφικούς ήταν τέκνο της Περσεφόνης και του Διός. Μετά το τέλος του λειτουργικού δράματος της ιερογαμίας, ο Ιεροφάντης πήγαινε εμπρός από τους μύστες και αναφωνούσε:"Ιερόν έτεκε ποτνία κούρον,βριμώ βριμών". (Γέννησε η σεβαστή θεά άρρεν τέκνο, η Δυνατή τον Δυνατό).
Εκείνη την στιγμή, ο Μέγας Ιεροφάντης αναφωνούσε έντονα την φράση την οποία οι μυημένοι επαναλάμβαναν δυνατά, εστραμμένοι προς τον ουρανό, " Υε, Ύε - Κύε, Κύε, Τέλει". (Βρέχε, βρέχε, Δία) - "Τίκτε, Τίκτε", (Γέννα - καρποφόρησε Γαία - Δήμητρα με την ζωογόνο βροχή τους αγρούς και με την πνευματική σου, τους Νόες).
Εδώ ολοκληρωνόταν το μυητικό δρώμενο του θείου δράματος της Μάνας και της Κόρης, της ζωής και του θανάτου και της αθανασίας της ψυχής. Αυτή η τέλεια παράσταση δίδασκε βιωματικά στους Μύστες, την περιπέτεια και το μέλλον της ψυχής, που έρχεται από τις άλλες διαστάσεις στην τρισδιάστατη, την φυσική. Τώρα οφείλει να οδοιπορήσει με το νέο σώμα που επέλεξε, να αγωνιστεί και να τελειωθεί με την δική της και μόνο συμπεριφορά, διαγωγή και αξία και για όσο χρόνο είχαν καθορίσει οι Μοίρες Άτροπος και Κλωθώ, που υφαίνει με την δική της ελευθέρα βούληση τον διάκοσμο της ζωής της, ώστε να λάβει τελικά από την Λάχεση τον δικό της αναλογούντα λαχνό.
9η ημέρα των Μυστηρίων - 23η Βοηδρομίωνα: Ήταν η τρίτη ημέρα της μυήσεως η οποία ονομαζόταν των "ΠΛΗΜΟΧΟΩΝ". Ήταν πολύ σημαντική διότι θα παρακολουθούσαν τα Δεικνυόμενα και θα έπαιρναν μέρος στις Πλημοχόες που συμβόλιζαν και το τέλος της μυήσεως τους.
Οι Πλημοχόες, ήσαν πήλινα αγγεία με μεγαλύτερη βάση και στόμιο από τα κανονικά .
Το πρωί, ο Κήρυκας τους αναγόρευε, τους καθιέρωνε, τους ονόμαζε και τους αναγνώριζε ως Επόπτες, ενώ ο Ιεροφάντης τους καθαγίαζε και τους ανακήρυττε για πάντα Επόπτες των θείων Ελευσινίων Μυστηρίων.
Τους έβαζαν στο μέτωπο μία κόκκινη ταινία που την έδεναν στο πίσω μέρος της καφαλής τους, με τα δύο άκρα της να πέφτουν άνισα, το μακρύτερο στους ώμους και το κοντύτερο εμπρός στο στήθος τους.(αρχή των αντιθέτων με πολλούς συμβολισμούς).
Στη συνέχεια, ο Κήρυκας τους συγκέντρωνε στον ναό της Δήμητρας, όπου ο Ιεροφάντης θα τους έδειχνε και θα τους εξηγούσε όλα τα ιερά συμβολικά σκεύη και τα όργανα της μυήσεως, τα οποία φυλάσσονταν μέσα σε παμπάλαια ξύλινα, σιδηρά και ορειχάλκινα κιβώτια. Είναι αυτά που έφερε ο Ιεροφάντης ενώπιον των μυημένων στο αποκορύφωμα της τελετής, ήσαν δε όλα συμβολικά και αλληγορικά. Εικάζεται πως ήσαν αρχαϊκά σύμβολα πιθανότητα από την εποχή της Δήμητρας και της Κόρης.
Τα επτά σύμβολα που παρουσίαζε ο Ιεροφάντης: 1ο Το πρώτο σύμβολο που έβγαζε ο Μέγας Ιεροφάντης από το ορειχάλκινα κιβώτιο, ήταν ο Θύρσος, μία ράβδος τυλιγμένη με φύλλα κισσού ή αμπέλου και χρωματιστών ταινιών που κατέληγε σε κώνο με σχήμα κουκουνάρας (σε μικρογραφία ο ομφαλός των Δελφών), ο οποίος συμβόλιζε την πολλαπλότητα της δημιουργίας και την εξέλιξη της ζωής.
2ο Το δεύτερο σύμβολο που έβγαζε από το ξύλινο κιβώτιο, ήταν ένα δέμα αποξηραμένα στάχυα. Τους αφηγείτο, ότι ήταν τα πρώτα στάχυα που είχε χαρίσει η Δήμητρα στους πρώτους βασιλείς της Ελευσίνας και ιδιαίτερα στον Τριπτόλεμο. Συμβόλιζαν την δημιουργία, την αθανασία και την επαναγέννηση της ψυχής.
3ο Το τρίτο σύμβολο που έβγαζε και παρουσίαζε στους καθιερωμένους πλέον Επόπτες, ήταν οι καρποί της Ροίας (δύο ρόδια), τα οποία ήσαν ομοιώματα αλλά δεν διέφεραν από τα νωπά. Το κλειστό συμβόλιζε όλο το Σύμπαν - το Εν ενώ το ανοιχτό, την επαναφορά των πάντων που περιέχει το Σύμπαν στην ίδια αρχική εστία, την επαναγέννηση τους, ότι δηλαδή η δημουργία είναι συνεχής και αέναος.
"Τα πάντα ρεί καί ουδέν έν τή φύση απόλυται" ( Ηράκλειτος ), επιβεβαιώνοντας την συνέχεια της πανάρχαιας Ελληνικής φιλοσοφίας σοφικής σκέψεως, διότι τα μυστήρια της Ελευσίνας υπήρχαν πολύ πριν του Ίωνα Σκοτεινού - Λαμπρού φιλοσόφου.
4ο Το τέταρτο σύμβολο που έβγαζε, ήταν το περίφημο Κοσμικό Ορφικό Ωό - Αυγό - Σφαίρα - Κύκλος - Στέφανος, το ωραίοτερο σύμβολο της δημιουργίας, μία χρυσή σφαίρα, η οποία συμβόλιζε το Σύμπαν, την αρχή της δημιουργία και ήταν το σημαντικότερο από όλα τα σύμβολα. Κάθε ενέργεια και δημιουργία έχει κυκλική πορεία και εξέλιξη. Όλα ξεκινούν και επανέρχονται πάλι στην ίδια αρχική πηγή, η διαδρομή τους είναι αέναη και κυκλική. Όπως οι σπόροι δεν χάνονται ποτέ, έτσι και το άφθαρτο μέρος του ανθρώπου, η ψυχή που είναι αιώνια και αθάνατη, έρχεται και επανέρχεται μέχρι να ενωθεί ξανά με τη αρχική πηγή από την οποίαν εκπορεύθηκε. Ο χρόνος που απαιτείται εξαρτάται πάντοτε από την ίδια, καθώς και από το όχημα με το οποίον φέρεται, δηλαδή από τον τρόπο της συμπεριφοράς της σε κάθε ενσάρκωση της. Έτσι με συνοπτικό και εσωτερικό τρόπο, τους απαντούσε στην αιώνια τριλογία, που βασάνιζε και βασανίζει ακόμη τον κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο:"Ποιοί είμαστε, από που ερχόμαστε και που πηγαίνουμε;".
Ακολουθούσε το στεφάνωμα των εποπτών με στέφανο από κισσό, Διονυσιακό σύμβολο των μυημένων στα μυστήρια.
5ο Το πέμπτο σύμβολο που τους έδειχνε και τους ερμήνευε, ήταν ένα εξαίρετο όργανο που παρήγαγε φώς και πυρ όχι με τους γνωστούς τρόπους, αλλά με κάποια κρυφή ή αποκρυφιστική ενέργεια, το οποίον συμβόλιζε το αιώνιο ψυχο-ενεργειακό εσωτερικό φως των νέων Εποπτών.
Ο Ιεροφάντης με τα πλέον επίσημα ενδύματα του και φορώντας στο κεφάλι του έναν περίεργο στέφανο, σήκωνε μέχρι το ύψος της κεφαλής του ένα όργανο, πρόφερε κάποια επίκληση και το κατέβαζε με προσοχή, τότε όλοι κατάπληκτοι έβλεπαν να ξεπροβάλλει από αυτό μία χρυσή φλόγα, που δεν έμοιαζε με κανένα άλλο γνωστό φως. Ήταν προϊόν της εσώτερης ψυχο-πνευματικής ενέργειας, που μπορούν μόνον οι αγνοί και οι άδολοι με ειδική εκπαίδευση και εναρμόνιση με τον παγκόσμιο ρυθμό να ενεργοποιήσουν, με την προύποθεση ότι θα κάνουν αγαθή και χρηστή χρήση αυτού, για το καλό των συνανθρώπων τους.
6ο Το έκτο σύμβολο ήταν το Κηρύκειο ή Σκήπτρο ή Ράβδος που συμβόλιζε τον Ίακχο. Αυτό το σκήπτρο έφερε στην κορυφή του δύο άκρα, την Δήμητρα και την Περσεφόνη, σύμβολο της δυαδικότητας της αρχικής μονάδος, για να αποτελέσουν από κοινού με τον Ίακχο την δημιουργό τριάδα του γνωστού μας κόσμου.
Τους εξηγούσε, (ο Ιεροφάντης) ότι για αυτούς θα ήταν το αιώνιο σύμβολο της πορείας και της εξελίξεως του νοητού και υλικού κόσμου των πάντων, το οποίον πρέπει να κατευθύνει την πορεία κάθε μυημένου. Να είναι ευθείς και κάθετοι, να μην υποκλίνονται σε κανέναν δυνάστη, να επικοινωνούν ευθυτενείς πάντοτε με το θείον και, να οδηγούν τους ανθρώπους και τις κοινωνίες στον δύσκολο δρόμο, τον ευθύ και ανηφορικό, όπως επέλεξε και ακολούθησε ο Μύστης Ηρακλής, τον δρόμο της Αρετής και της Δικαιοσύνης.
7ο Το έβδομο σύμβολο ήταν ο Κισσός. Από τα προ-πελασγικά χρόνια, ήταν το ιερό σύμβολο των Ελλήνων και ειδικά του Διονύσου-Ίακχου-Ζαγρέα- Ελευθερέα-Λυαίου αλλά και του αδελφού του Απόλλωνα.
Το φυτό αυτό κάλυψε και προφύλαξε τον "Δίς Γεννηθέντα Διόνυσο" από την καταδιωκτική μανία της Ήρας. Το φυτό αυτό αναπτύσσεται συντομότερα από όλα τα άλλα, κυκλικά και σύμφωνα με την φορά της περιστροφής των πλανητών πέριξ του Ηλίου-Δία. Αυτό είναι αειθαλές, φθάνει στο ζενίθ της ανάπτυξης του, μόνο του ανακόπτει την πορεία του, στρέφεται προς τα κάτω για να ξαναρχίσει και πάλι την ανοδική του πορεία. Τους υπογράμμιζε ότι αυτή είναι και η πορεία των ψυχών, οι οποίες αναζητούν να βρουν πρόσφορο σώμα να ενσαρκωθούν, ώστε να εξελιχθούν και να τελειωθούν, για να λήξει ο κύκλος των ενσαρκώσεων τους. Αυτό ήταν και είναι ατομική υπόθεση και ευθύνη του καθενός χωριστά διότι είναι προικισμένοι με την Λογική, την βούληση και την Ελευθερία της δράσεως και της επίλογης.
Τα Δεικνυόμενα είχαν ολοκληρωθεί. Από το βάθος του ναού ακούγονταν ιερές μελωδίες, τότε εμφανιζόταν ο Μέγας Ιεροφάντης και έδινε σε κάθε νέο Επόπτη ένα κλάδο αμπέλου με έναν βόρτυ-σταφύλι επάνω, σύμβολο της πνευματικότητας του Διονύσου-Ίακχου το οποίον θα μεταλαμπαδευόταν και στον εκάστοτε νέο Επόπτη, εφ'όσον ακολουθούσε και εφήρμοζε τις Διονυσιακές πνευματικές επιταγές.
Ακολουθούσε η ορκωμοσία κάθε Επόπτη χωριστά, ότι "θα τηρούσε απόλυτο σιωπή εφ'όρου ζωής, για όσα του είχαν εμπιστευθεί και αποδεχόταν τις βαρύτατες κυρώσεις που θα είχε εάν προέβαινε ποτέ σε αποκαλύψεις σε μη μυημένους στα μυστήρια".
Η διαδικασία της μυήσεως σε λίγο ολοκληρωνόταν, καθώς είχε φθάσει η ώρα της κενώσεως των αγγείων των Πλημοχόων. Τοποθετούσαν τα δύο πήλινα αγγεία, το ένα προς την Ανατολή και το άλλο προς την Δύση, τότε οι μύστες ύψωναν τα πήλινα αγγεία γεμάτα με άγνωστο σε εμάς υγρό. Η κένωση γινόταν πρώτα με το δεξί πόδι των Ιεροφαντών, έπειτα ο κάθε Επόπτης επαναλάμβανε την ίδια διαδικασία με την ατομική του Πλημοχόη, το υγρό έρρεε μέσα σε ένα συμβολικό χάσμα της γης, συχρόνως δε πρόφεραν μία σειρά από μυστικές φράσεις. Αυτό συμβόλιζε την απαλλαγή από τα ρέοντα αρνητικά στοιχεία τους, επίσης τους υπενθύμιζε ότι τα πάντα είναι ρευστά και τίποτα δεν είναι αιώνιο και αμετάβλητο, έτσι έκλεινε η τελετή.
Ακολουθούσε τρεις φορές η βροντερή φωνή του Ιεροφάντη να κάνει την ύστατη επίκληση: "Κόνξ-Όμ-Πάξ", (άκου-βλέπε-σώπα), συχρόνως δε από την οροφή του ναού σήκωναν μερικούς κεράμους, (κεραμίδια) άνοιγαν μία οπή και τους έριχναν με θόρυβο στο έδαφος. Το άνοιγμα της οροφής και το σπάσιμο των κεράμων, σήμαινε ότι η ψυχή τους δεν θα έχει πλέον δυσκολίες, θα είναι ελεύθερη να ανέρχεται και να κατέρχεται, εάν εφαρμόζουν στην ζωή τους αυτά που τους εμπιστεύθηκαν. Οι πνευματικοί τους ορίζοντες πλέον θα οδηγούντο από το ανέσπερο θείον φως της Δικαιοσύνης.
Μετέπειτα, οι συγγενείς και οι γνωστοί των νέων Εποπτών έμπαιναν για να παρακολουθήσουν την τελευταία τελετή προς την Τριαδική θεότητα της Ιερής Ελευσίνας και να συγχαρούν τους νέους Όλβιους Επόπτες. Μετά το τέλος της τελετής, γίνονταν εκδήλωσεις με χορούς και άσματα.
Την ίδια ημέρα, μετά το μεσημέρι ξεκινούσε δίχως επισημότητα η επιστροφή για το κλεινόν Άστυ - Αθήναι. Σχημάτιζαν μία πομπή με επικεφαλής το άγαλμα του Ίακχου, ακολουθούσε ο Αρχών - βασιλεύς ως επίσημος εκπρόσωπος της Αθηναϊκής Πολιτείας. Έπονταν οι νέοι Επόπτες, οι συγγενείς, οι φίλοι και οι επισκέπτες. Κατά την επιστροφή, τους περίμεναν στην γέφυρα του Κηφισσού "Οι Γεφυραίοι, με τους Γεφυρισμούς τους". Αυτοί προέβαιναν σε τολμηρά σκώμματα και αστεϊσμούς. Αυτοί που ανέμεναν, άκουαν από τους επιστρέφοντες με άμαξες, τα περίφημα "εξ αμάξης".
Οι φωτισμένοι ιδρυτές των Μυστηρίων τα είχαν προβλέψει όλα με σοφό τρόπο. Επέτρεπαν τους Γεφυρισμούς διότι γνώριζαν ότι με αυτόν τον τρόπο εκτονωνόταν η φόρτιση των νέων εποπτών, ώστε με λαϊκο τρόπο οι άρχοντες και ο λαός, επανέρχονταν στις καθημερινές σχέσεις και ενασχολήσεις, αποκαθιστώντας έτσι την ομαλή συμβίωση των συμπολιτών.
Η εκεχειρία διαρκούσε ακόμη πέντε ημέρες και έπρεπε στο διάστημα αυτό οι ξένοι επόπτες και οι επισκέπτες, που οι πόλεις τους ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Αθήνα, να αναχωρήσουν για να είναι ασφαλές το ταξίδι της επιστροφής τους.
Η μύηση και ο σκοπός των Ελευσινίων Μυστηρίων αποσκοπούσε στη συμφιλίωση με την ιδέα του θανάτου, δηλαδή την προσδοκία και την πίστη της μεταθανάτιας ζωής και για αυτόν το λόγο, είχε και έχει μεγάλη διαχρονική απήχηση. Ο κύριος σκοπός των Ελευσινίων Μυστηρίων δεν ήταν άλλος παρά να δώσει τη γνώση στον άνθρωπο ότι είναι Αθάνατος, όχι βέβαια σαν σώμα αλλά σαν ψυχή.
(Για τα παραπάνω βλέπε βιβλιά "Άγνωστες και Απαγορευμένες Αλήθειες του Ελληνισμού" Ελ.Διαμαντάρας,"Η Θρησκεία και τα Μυστήρια των Αρχαίων Ελλήνων" Ελ.Διαμαντάρας).
Τα Ελευσίνια Μυστήρια τελούνταν συνέχεια χωρίς καμμία διακοπή ως τα χρόνια του αυτοκράτορα Θεοδοσίου (395-423 μ.χ.).
Εκτός από τα Μυστήρια τελούνταν προς τιμή της Δήμητρας και οι Ελευσίνιοι αγώνες, στο στάδιο που υπήρχε έξω από τον περίβολο του ναού, στο νότιο μέρος του λόφου της Ελευσίνας, στο χώρο που βρίσκονται σήμερα τα εργοστάσια.
Εκεί, το 1938, βρέθηκε τυχαία το Γυμνάσιο, ένα μεγάλο κτίριο, καθώς και αφιερώματα αθλητών ενεπίγραφα. Βρέθηκε κοντά στα άλλα ένας μολύβδινος αλτήρας, με έμμετρη επιγραφή που λέει ότι "ο Επαίνετος νίκησε σε αγώνα άλματος". Από το σχήμα των γραμμάτων βγαίνει το συμπέρασμα ότι ανήκει στον 6ο π.χ. αιώνα. Οι αγώνες ήταν γυμνικοί, είχαν καθιερωθεί από την παλιά εποχή και είχε προσδώσει μεγάλη λαμπρότητα σε αυτούς ο Πεισίστρατος.
Στο θέατρο της Ελευσίνας, έξω από το νότιο τείχος, κοντά στο στάδιο, τελούνταν οι δραματικοί και μουσικοί αγώνες. Δεν είναι βεβαιωμένο αν το θέατρο λειτουργούσε κατά τα Ελευσίνια Μυστήρια ή όταν γιόρταζαν τα Διονύσια.
Από όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι η Ελευσίνα στα παλιά χρόνια αποτελούσε ένα κέντρο της Αττικής με μεγάλη αίγλη και ακτινοβολία.
Στα αρχαία χρόνια η Ελευσίνα ήταν ανεξάρτητη πολιτεία-κράτος με δικό της βασιλιά και στρατό.
Έγινε πιο πολύ περίφημη ύστερα από την καθιέρωση των Ελευσίνιων Μυστηρίων προς τιμή της θεάς Δήμητρας που επισκέφτηκε την πόλη μεταμορφωμένη σε γριά, αναζητώντας την αρπαγμένη κόρη της Περσεφόνης. Το ιερό της Δήμητρας είχε σαν αποτέλεσμα να γίνει πλούσια πόλη και επειδή βρισκόταν και στο δρόμο Αθηνών-Πελοποννήσου, πάντοτε την εποφθαλμιούσαν οι Αθηναίοι, που την ήθελαν δική τους.
Σε έναν πόλεμο που νικήθηκαν οι Ελευσίνιοι σκοτώθηκε ο Ελευσίνιος στρατηγός Ιμμάραδος και ο Ερεχθέας ο βασιλιάς της Αθήνας. Στα χρόνια του Θησέα η Ελευσίνα μαζί με τις άλλες αττικές πόλεις πέρασε στην ηγεμονία της Αθήνας.
Επακολούθησαν και άλλοι πόλεμοι, οι οποίοι συνεχίστηκαν ως τον 7ο π.χ. αιώνα, οπότε η Ελευσίνα ενώθηκε πολιτικά με την Αθήνα και αποτέλεσε έναν από τους μεγάλους δήμους της, που ανήκε στην Ιπποθοωντίδα φυλή.
Οι Ελευσίνιοι διατήρησαν τα αξιώματα και τον κύριο ρόλο τους στα Ελευσίνια Μυστήρια, που ανέβασαν την πόλη σε μεγάλη ακμή και δόξα.
Η Ελευσίνα, μετά την ένωση της με τη Αθήνα, ακολούθησε την τύχη και την ιστορία της.
Η παρακμή της Ελευσίνα άρχισε από το 395 μ.χ.
Τότε ο Αλλάριχος με τους Γότθους του έκαψε το ιερό της Δήμητρας, λεηλάτησε την πόλη, εσύλησε τα ιερά της και σκότωσε το ιερατείο της. Στα χρόνια του Ιουστιανιανού είχε εκλείψει ολότελα η αρχαία της αίγλη.
Τα Ελευσίνια Μυστήρια συνεχίζουν να τελούνται ακόμα, σε πείσμα του χρόνου και των διωκτών τους σε άλλους ιερούς χώρους, από Ορφικούς μυσταγωγούς και περιέχουν την ανωτέρα Ελληνική Θεολογία και Κοσμογονία.
ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΧΟ'Ι'ΛΟΥΣ
Πηγή:
