Ο Απόλλωνας ήταν η φωνή του πατέρα του, Δία, και οι χρησμοί του ήταν επομένως θέληση του ανώτατου Ολύμπιου θεού.
Η λατρεία του Απόλλωνα έφτασε σε
ακμή στην Ελλάδα τον 4ο αιώνα π.Χ. Παντού υπήρχαν ναοί προς τιμήν του.
Τα τρία πιο μεγάλα και σημαντικά ιερά του ήταν στη Δήλο, στις Κυκλάδες,
στους Δελφούς, στη Φωκίδα και στα Δίδυμα κοντά στη Μίλητο της Ιωνίας,
στη σημερινή Τουρκία.
Πέρα από θεός των προφητειών, ο
Απόλλωνας ήταν επίσης θεός του Φωτός και των τεχνών, ιδίως της μουσικής.
Συχνά διοργανώνονταν μουσικοί διαγωνισμοί στα ιερά του.
ΔΙΔΥΜΑ ΙΩΝΙΑΣ
Μετά από τον Ναό της Αρτέμιδος
στην Έφεσο και το Ηραίο στη Σάμο, ο Ναός του Απόλλωνα στα Δίδυμα είναι
το τρίτο μεγαλύτερο κτίριο που ανεγέρθηκε ποτέ στον ελληνικό κόσμο.
Τα Δίδυμα ήταν σημαντικό αρχαίο ιερό και μαντείο
αφιερωμένο στον Απόλλωνα. Το ιερό βρισκόταν λίγο νοτιότερα της Μιλήτου
και σήμερα κοντά του βρίσκονται το τουρκικό χωριό Yenihisar και η μικρή
τουρκική πόλη Didim.
Τα
Δίδυμα ήταν το σημαντικότερο αρχαίο μαντείο στον χώρο της Ιωνίας μαζί
με το ιερό του Απόλλωνα στην Κλάρο και ένα από τα σημαντικότερα στον
αρχαίο κόσμο. Αναφέρεται πρώτη φορά στον Ομηρικό ύμνο του Απόλλωνα,
γεγονός που αποδεικνύει πως το μαντείο υπήρχε πριν τον 7ο αιώνα π.Χ.
Οι
αρχαίοι συγγραφείς απέδιδαν την ονομασία Δίδυμα στην ύπαρξη ναών
αφιερωμένων στα δίδυμα αδέρφια Απόλλων και Άρτεμη, πιθανόν όμως η
ονομασία να είχε και Καρική προέλευση αφού υπάρχουν παρόμοια τοπωνύμια
στην Καρία αλλά και στην Λυδία.
Τα Δίδυμα άνηκαν στην επικράτεια της Μιλήτου και συνδέονταν με αυτή με την ιερά οδό μήκους δεκαεπτά χιλιομέτρων.
Κατά
μήκος της οδού υπήρχαν αγάλματα της δυναστείας των Βραγχιδών ιερέων και
αγάλματα που απεικόνιζαν ζώα. Μέρος των αγαλμάτων αυτών βρίσκεται στο
βρετανικό μουσείο.
Μαζί
ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας τοποθετούν την ίδρυση του ιερού, πριν τον
Ιωνικό αποικισμό. Μέχρι την καταστροφή του ιερού από τους Πέρσες κατά
την διάρκεια της Ιωνικής επανάστασης το 494 π.Χ., το ιερό των Διδύμων
διοικούταν από την οικογένεια των Βραγχιδών, η οποία υποστήριζε πως
καταγόταν από τον μυθικό ήρωα Βράγχο.
Μετά
την καταστροφή η Πέρσες εκδίωξαν τους Βραγχίδες και έκαψαν τον ναό
μεταφέροντας στα Εκβάτανα το χάλκινο άγαλμα του Απόλλωνα, έργο του
Κάναχου του Σικυώνιου.
Μετά
τους Περσικούς πολέμους τα Δίδυμα δεν ανοικοδομήθηκαν άμεσα όπως οι
Δελφοί και ο ναός της Άρτεμης της Εφέσου, αλλά μόλις το 334 π.Χ όταν ο
Μέγας Αλέξανδρος απελευθέρωσε τις Ιωνικές πόλεις.
Τότε
άρχισε να ανοικοδομείται ξανά το ιερό και η διοίκηση του πέρασε στην
πόλη της Μιλήτου, η οποία εξέλεγε πλέον τους ιερείς κάθε χρόνο. Γύρω στο
300 π.Χ. όπως αναφέρει ο Παυσανίας ο Σέλευκος επανέφερε το μπρούτζινο
άγαλμα του Απόλλωνα πίσω στο ιερό και οι Μιλήσιοι ξαναέκτισαν τον ναό, ο
οποίος όταν ολοκληρώθηκε έγινε ένας από τους μεγαλύτερους του
ελληνιστικού κόσμου. Ο νέος ναός ήταν δίπτερος εντυπωσιακά μεγάλων
διαστάσεων, σημαντικά τμήματα του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα. Από τον
2ο αιώνα π.Χ στα Δίδυμα διοργανωνόταν ετήσιο φεστιβάλ κάτω από την
κηδεμονία των Μιλήσιων, τα Διδύμεια. Ήταν μία πανελλήνια γιορτή που
ξεκίνησε τον 2ο αιώνα π.Χ. Το μαντείο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τα
τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. οπότε και τερματίστηκε η λειτουργία του από τον
αυτοκράτορα Θεοδόσιο.
Οι κίονες, των οποίων η δομή και η διακόσμηση ακόμη εντυπωσιάζουν, είχαν ύψος σχεδόν 20 μέτρων και ήταν πλούσια διακοσμημένοι.
Η κιονοστοιχία στην κορυφή της σκάλας
είχε τρεις εισόδους. Δύο μικρές στα πλάγια και μία μεγάλη στη μέση,
πάντα ανοικτή. Αν και ήταν η πιο δελεαστική είσοδος, απαγορευόταν να τη
χρησιμοποιήσεις. Μόνο ιερείς έμπαιναν στον πρόδομο.
Από εδώ, οι γυναίκες προφήτες του
Απόλλωνα έπεφταν σε έκσταση και άρθρωναν ακατανόητες απαντήσεις που μόνο
οι ιερείς μπορούσαν να ερμηνεύσουν.
ΔΗΛΟΣ
Ο ναός της Δήλου απέκτησε τόση σημασία που διαμόρφωσε ένα μοναδικό ιστορικά μέρος. Σύμφωνα με διάταγμα της Αθήνας τον 5ο αιώνα π.Χ. απαγορευόταν να γεννηθείς ή να πεθάνεις στο νησί αυτό.
Ωστόσο, η Δήλος δεν ήταν ερημονήσι. Η
πόλη είχε πολλές θεσπέσιες οδούς με κιονοστοιχίες. Κρίνοντας από τα
υπολείμματα, άνθρωποι παρήγαγαν, εμπορεύονταν και ζούσαν εδώ.
Πώς ήταν δυνατόν να απαγορευθεί η γέννηση και ο θάνατος σε ένα μέρος που έσφυζε από δραστηριότητα;
Όταν άρχισαν οι ανασκαφές στη γειτονική
νησίδα, Ρήνεια, βρήκαν μία τεράστια νεκρόπολη με χιλιάδες οστά και
αναθήματα και την απάντηση στο ερώτημά τους. Εδώ κήδευαν τους νεκρούς
τους οι κάτοικοι της Δήλου και εδώ γεννούσαν οι γυναίκες της.
Σε κανέναν δεν επιτρεπόταν να γεννηθεί ή
να πεθάνει στη Δήλο, γιατί το νησί θεωρείτο ιερό. Σύμφωνα με τον μύθο,
εδώ είχε γεννηθεί ο Απόλλωνας.
Δεν μένουν πολλά σήμερα από τον ναό του
Απόλλωνα. Όταν οικοδομήθηκε, είχε διαστάσεις 30 επί 14 μέτρα. Επίσης,
είχε μπροστά ένα μνημειώδες άγαλμα του θεού που είχε ύψος επτά μέτρων,
πιο πολύ από τον ίδιο τον ναό.
(…)
ΔΕΛΦΟΙ
Στην ελληνική ηπειρωτική χώρα βρισκόταν
το πιο φημισμένο μαντείο στον αρχαίο κόσμο, ο Ναός του Απόλλωνα στους
Δελφούς. Στις πρώτες ανασκαφές, πιο βαθιά βρήκαν μόνο αναθηματικά
αγαλματίδια με γυναικείες μορφές.
Πιο ρηχά ανακάλυψαν πιο πρόσφατα
τεχνουργήματα κυρίως αναθηματικά αγαλματίδια με αντρική μορφή. Γιατί
υπήρχε τέτοια μεγάλη διαφορά; Πάλι την απάντηση έδωσαν οι ακαδημαϊκοί.
Στους Δελφούς παλιότερα λάτρευαν τη
Γαία, θεά της Γης. Το ερπετό, ο Πύθων, φρουρούσε το ιερό της. Σύμφωνα με
τον μύθο, ο Απόλλωνας βαρέθηκε τη Δήλο όπου γεννήθηκε και γυρνούσε την
Ελλάδα αναζητώντας κατάλληλο μέρος για να αναγείρει έναν ναό αντάξιό
του.
Όταν έφτασε στους Δελφούς, αποφάσισε να
αναγείρει εκεί, αλλά έπρεπε να τα βάλει με το ερπετό-φύλακα, τον Πύθωνα.
Ο Απόλλωνας το σκότωσε με τα βέλη του, γι’ αυτό και συχνά αναφέρεται ως
Πύθιος Απόλλωνας.
Τα αναθηματικά αγαλματίδια της Γαίας,
από προγενέστερη περίοδο, αποδεικνύουν ότι υπήρχε ναός αφιερωμένος σ’
αυτήν. Τα αγαλματίδια του Απόλλωνα, πιο κοντά στην επιφάνεια, δείχνουν
ότι σε μεταγενέστερη περίοδο άλλαξε η λατρεία εκεί.
(…)
Κατά τον μύθο, ο Δίας, πατέρας του
Απόλλωνα, απελευθέρωσε δύο αετούς από τις δύο άκρες της γης για να
ανακαλύψουν το ακριβές κέντρο της γης. Συναντήθηκαν στους Δελφούς. Για
τους Έλληνες, ήταν ο ομφαλός της Γης.
Ο Απόλλωνας ήταν ο λαμπρός θεός του
Φωτός και της Αλήθειας, υπόδειγμα αντρικής ομορφιάς, εκφραστής όλων των
αρετών που έπρεπε να διαπνέουν τη ζωή τους.
Στον Απόλλωνα οι Έλληνες εμπιστεύονταν τη μοίρα τους…
Πηγή:
