 |
| Όστρακα από Πιλικάτα Ιθάκης |
Το καλοκαίρι του 1993 η αρχαιολογική σκαπάνη ανέσυρε από την περιοχή του Δισπηλιού της Καστοριάς μια ξύλινη επιγραφή Γραμμικής γραφής Α η οποία με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα χρονολογήθηκε στο 5.250 π.Χ.Η πινακίδα (φωτ.1) ήταν το σημαντικότερο από τα ευρήματα που ανασύρθηκαν από οργανωμένο πελασγικό οικισμό που ανακαλύφθηκε το 1932 κάτω από την υδάτινη επιφάνεια της λίμνης και που υπολογίστηκε πως απαριθμούσε πληθυσμό 4000 ανθρώπων περίπου.
Πινακίδα Δισπηλιού
Τo πλήθος των αντικειμένων που ανασύρθηκαν, όπως κεραμικά σκεύη, αγγεία, εργαλεία κ.α που αφορούσαν στην κοινωνική ζωή της πόλης, ανάγουν τον πολιτισμό της περιόδου σε υψηλότερα επίπεδα και μεταθέτουν την Νεολιθική εποχή στη Μακεδονία και στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο πιο παλιά απ’ όσο αρχικά είχε υπολογιστεί.
Αυτό που κατά κύριο λόγο απασχόλησε το ενδιαφέρον των ερευνητών ήταν η χρονολόγηση της ξύλινης πινακίδας που θεωρήθηκε πως απεικονίζει μια πρώτη μορφή γραφής που προηγήθηκε της Γραμμικής Α. Η χρονολόγηση της ενεπίγραφης πινακίδας προκάλεσε διχογνωμία μεταξύ των αρχαιολόγων. Αφενός επειδή κατέρριπτε την άποψη που παρουσίαζε τη σουμεριακή γραφή ως την αρχαιότερη του κόσμου, αφετέρου επειδή δημιουργούσε αμφιβολίες για την ανατολική προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου.
Τις ίδιες αμφιβολίες προκάλεσε το 1989 και η μελέτη δύο κεραμικών
οστράκων που είχαν ανασκαφτεί κατά τα έτη 1930-1931 στα Πιλικάτα της
Ιθάκης από κυκλώπειο τείχος της Πρωτοελλαδικής περιόδου (3000-1900
π.Χ.). Τα όστρακα έφεραν στην επιφάνειά τους χαραγμένα διάφορα συμβολικά
σχήματα, το ένα και στις δύο του πλευρές ενώ το δεύτερο μόνο στη μία
(φωτ. 2,3). Με τη μελέτη της γραφής των δύο οστράκων ασχολήθηκε ο
καθηγητής αρχαιολογίας Paul Faure το 1989 που υποστήριξε πως επρόκειτο
για σύμβολα της Γραμμικής Α και δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνάς
του στο περιοδικό κλασικής αρχαιολογίας Nestor του πανεπιστημίου της
Ιντιάνα το ίδιο έτος.
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του η πρόσθια όψη του πρώτου οστράκου φέρει τον αριθμό 80α μαζί με εγχάρακτο ιχνογράφημα που παριστάνει πλοίο και γύρω από αυτό υπάρχουν σύμβολα της Γραμμικής Α. Στην πίσω πλευρά του διακρίνονται ιδεογράμματα ζώων που συνοδεύονται από ιδεογράμματα αριθμών και παριστάνονται με τελείες ή παύλες. Από τα είδη των ζώων που παρουσιάζουν καθώς και τους αριθμούς που τα καταμετρούν συμπεραίνεται πως το όστρακο προερχόταν από επιγραφή που κατέγραφε προσφορά ζώων προς θυσία.
Από το δεύτερο όστρακο, που φέρει επίσης σύμβολα, ιδεογράμματα ζώων και αριθμούς ο Paul Faure αποκρυπτογράφησε την ακόλουθη φράση ως εξής: «Να αυτό που εγώ η Αρεδάτις δίνω στην Άνασσα, τη θεά Ρέα: 100 αίγες, 10 πρόβατα, 3 χοίρους».
Όπως ήταν επόμενο και η έρευνα του καθηγητή Paul Faure ενίσχυσε τις αμφιβολίες για την ινδοευρωπαϊκή ρίζα της ελληνικής γραφής αλλά και για τη θεωρία περί της ανατολικής προέλευσης των Ελληνικών φύλων που υποστηρίζει πως η έλευσή τους στον ελλαδικό χώρο συνέβη μεταξύ του 2200-1900 π.Χ, δηλαδή πολύ μεταγενέστερα από την περίοδο που χρονολογούνται η επιγραφή της Γραμμικής Α της Καστοριάς και τα όστρακα της Ιθάκης.
Πηγές:
Πελασγοί-Ελλάδα και Μεσοποταμία, Τόμος Β΄, Άννα
Δημητρίου, Εκδόσεις Νέα Θέσις
Εγκυκλοπαίδεια Υδρόγειος Βικιπαίδεια
Πηγή:
The Mythologists
Τo πλήθος των αντικειμένων που ανασύρθηκαν, όπως κεραμικά σκεύη, αγγεία, εργαλεία κ.α που αφορούσαν στην κοινωνική ζωή της πόλης, ανάγουν τον πολιτισμό της περιόδου σε υψηλότερα επίπεδα και μεταθέτουν την Νεολιθική εποχή στη Μακεδονία και στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο πιο παλιά απ’ όσο αρχικά είχε υπολογιστεί.
Αυτό που κατά κύριο λόγο απασχόλησε το ενδιαφέρον των ερευνητών ήταν η χρονολόγηση της ξύλινης πινακίδας που θεωρήθηκε πως απεικονίζει μια πρώτη μορφή γραφής που προηγήθηκε της Γραμμικής Α. Η χρονολόγηση της ενεπίγραφης πινακίδας προκάλεσε διχογνωμία μεταξύ των αρχαιολόγων. Αφενός επειδή κατέρριπτε την άποψη που παρουσίαζε τη σουμεριακή γραφή ως την αρχαιότερη του κόσμου, αφετέρου επειδή δημιουργούσε αμφιβολίες για την ανατολική προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου.
Όστρακα από Πιλικάτα Ιθάκης
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις του η πρόσθια όψη του πρώτου οστράκου φέρει τον αριθμό 80α μαζί με εγχάρακτο ιχνογράφημα που παριστάνει πλοίο και γύρω από αυτό υπάρχουν σύμβολα της Γραμμικής Α. Στην πίσω πλευρά του διακρίνονται ιδεογράμματα ζώων που συνοδεύονται από ιδεογράμματα αριθμών και παριστάνονται με τελείες ή παύλες. Από τα είδη των ζώων που παρουσιάζουν καθώς και τους αριθμούς που τα καταμετρούν συμπεραίνεται πως το όστρακο προερχόταν από επιγραφή που κατέγραφε προσφορά ζώων προς θυσία.
Από το δεύτερο όστρακο, που φέρει επίσης σύμβολα, ιδεογράμματα ζώων και αριθμούς ο Paul Faure αποκρυπτογράφησε την ακόλουθη φράση ως εξής: «Να αυτό που εγώ η Αρεδάτις δίνω στην Άνασσα, τη θεά Ρέα: 100 αίγες, 10 πρόβατα, 3 χοίρους».
Όπως ήταν επόμενο και η έρευνα του καθηγητή Paul Faure ενίσχυσε τις αμφιβολίες για την ινδοευρωπαϊκή ρίζα της ελληνικής γραφής αλλά και για τη θεωρία περί της ανατολικής προέλευσης των Ελληνικών φύλων που υποστηρίζει πως η έλευσή τους στον ελλαδικό χώρο συνέβη μεταξύ του 2200-1900 π.Χ, δηλαδή πολύ μεταγενέστερα από την περίοδο που χρονολογούνται η επιγραφή της Γραμμικής Α της Καστοριάς και τα όστρακα της Ιθάκης.
Από Βάσω Μαγγανάρη
Πηγές:
Πελασγοί-Ελλάδα και Μεσοποταμία, Τόμος Β΄, Άννα
Δημητρίου, Εκδόσεις Νέα Θέσις
Εγκυκλοπαίδεια Υδρόγειος Βικιπαίδεια
Πηγή:
The Mythologists
